W dniu 30 stycznia 2013 r. w Dzienniku Ustaw poz. 142 ogłoszony został wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 stycznia 2013 r., w sprawie sygn. akt SK 18/11, w którym Trybunał stwierdził, iż art. 950 zdanie pierwsze k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2012 r. jest niezgodny z konstytucyjnym prawem do sądu.
Zgodnie z art. 950 zdanie pierwsze k.p.c. w poprzednim brzmieniu – sprzed wejścia w życie obszernej nowelizacja k.p.c. dokonanej ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381) – termin do zaskarżenia opisu i oszacowania zajętej nieruchomości liczy się od dnia jego ukończenia.
Trybunał zwrócił uwagę, że ani z art. 763, ani z art. 945 § 1 k.p.c. nie można było wywieść nakazu zawiadomienia strony o zakończeniu opisu i oszacowania. Strona była zawiadamiana tylko o rozpoczęciu tej czynności. To sprawiało, że strona postępowania albo nie wiedziała o zakończeniu opisu i oszacowania, albo dowiadywała się o nim po upływie terminu określonego w art. 950 k.p.c. Nie mogła więc w ustawowym terminie zaskarżyć czynności komornika.
Zdaniem Trybunału art. 950 zdanie pierwsze k.p.c. nie daje gwarancji stronie postępowania, że dowie się ona o początku biegu terminu do wniesienia skargi, czyli o zakończeniu opisu i oszacowania. Moment ten ma charakter abstrakcyjny, niezależny od działań strony czy też posiadanych przez nią informacji. W ten sposób ustawodawca nie daje stronie możliwości terminowego wniesienia środka zaskarżenia. To powoduje, że korzystanie z prawa do sądu staje się utrudnione albo niemożliwe, albowiem k.p.c. nie gwarantował podmiotom uprawnionym do wniesienia skargi na opis i oszacowanie uzyskania informacji o zakończeniu tej czynności, a tym samym informacji od kiedy biegnie termin do jej zaskarżenia.
Orzekanie przez Trybunał w przedmiocie konstytucyjności art. 950 k.p.c. pomimo jego zmiany było możliwe, albowiem zgodnie z przepisem przejściowym ustawy zmieniającej z dnia 16 września 2011 r. do postępowań wszczętych przed dniem jej wejścia w życie stosować należy art. 950 k.p.c. w brzmieniu dotychczasowym. Tak zatem zakwestionowana regulacja art. 950 k.p.c. w poprzednim brzemieniu nadal znajduje zastosowanie.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem ogłoszenia.
Wskutek nowelizacji dokonanej w dniu 3 maja 2012 r. w art. 950 k.p.c. wyraźnie wskazano, iż termin zaskarżenia opisu i oszacowania wynosi dwa tygodnie i liczy się od dnia jego ukończenia. Jeżeli zaś opis i oszacowanie nie zostały ukończone w terminie podanym w zawiadomieniu, termin do zaskarżenia liczy się od dnia doręczenia uczestnikowi zawiadomienia, a dla uczestników, którym nie doręczono zawiadomienia, od dnia obwieszczenia o ukończeniu.
Krzysztof Paczoska