Z założeń wynika, że również obowiązek sporządzania uzasadnień na formularzu zmieni się dla sędziów w możliwość.   

Nad projektem zmian w kodeksie karnym oraz m.in. kodeksie postępowania karnego pracowała Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego. - Warto zastrzec, że przekazaliśmy ministerstwu projekt w czerwcu, przy czym później uzupełniliśmy go w związku z przyjętą przez Sejm zmianą definicji przestępstwa zgwałcenia. Do tej pory trwał proces oceny ministerialnej tego, w jakim zakresie stanie się podstawą prac nad projektem ministerialnym, bo przecież ostatecznie chodzi, by był to projekt rządowy. Mogę powiedzieć, że naszą ideą było usunięcie tego, co jest niekonstytucyjne, sprzeczne choćby z Europejską Konwencją Praw Człowieka. I mam na myśli choćby usunięcie bezwzględnego dożywocia, ale też generalnie zmianę podejścia do sankcji karnych. Bo zmiany w tym zakresie nie odpowiadały zasadzie proporcjonalności. Po nowelizacji, którą wprowadzał minister Ziobro, jest z nimi duży problem. Za czyny bardzo poważne są relatywnie niskie sankcje, za drobniejsze dużo wyższe. Wracamy również do idei, że jednym z celów kary jest resocjalizacja i zapobieganie dalszej demoralizacji - mówi serwisowi Prawo.pl prof. Włodzimierz Wróbel, przewodniczący Komisji. 

Czytaj: Prof. Wróbel: Kolejne propozycje zmian w przepisach karnych jeszcze w tym roku

Bezwzględne dożywocie do lamusa, zmiany w dyrektywie kary 

Projekt trafił właśnie do opiniowania.  Zakłada m.in.: 

  • zmianę norm reakcji karnoprawnej przez m.in. eliminację nieuzasadnionego ograniczenia swobody sędziowskiej oraz nadanie art. 37a k.k. charakteru uzupełniającego o kary nieizolacyjnie ustawowego zagrożenia przewidzianego dla występków, których górna granica wynosi 8 lat pozbawienia wolności;
  • racjonalne ukształtowanie dyrektyw wymiaru kary w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej (nowela, która weszła w życie w październiku 2023 r. usunęła z niej cele wychowawcze) oraz wyeliminowanie katalogu okoliczności łagodzących i obciążających;
  • rozszerzenie zasady ultima ratio kary pozbawienia wolności na wszystkie przypadki, w których przewidziana jest możliwość wyboru rodzaju kary oraz wprowadzenie zasady dopuszczającej możliwość wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności i kary pozbawienia wolności w wysokości przekraczającej 15 lat tylko wtedy, gdy zachodzą wyjątkowe okoliczności;
  • wyeliminowanie ograniczenia decyzyjności sądu stanowiskiem prokuratora w zakresie decyzji o nadzwyczajnym złagodzeniu kary oraz warunkowym zawieszeniu jej wykonania wobec sprawcy współdziałającego w popełnieniu przestępstwa;
  • wprowadzenie dla recydywy pojedynczej obostrzenia fakultatywnego przez możliwość wymierzenia kary w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a dla recydywy wielokrotnej obostrzenia w dolnej granicy wymiaru kary w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia oraz fakultatywnego obostrzenia w górnej granicy kary;
  • wyeliminowanie przy karze dożywotniego pozbawienia wolności możliwości obostrzenia przesłanek formalnych oraz orzekania zakazu warunkowego zwolnienia, a także wprowadzenie przy warunkowym zwolnieniu okresu próby 10 lat;
  • wprowadzenie jednego minimum formalnego przy warunkowym zwolnieniu (po odbyciu co najmniej połowy kary) oraz wyeliminowanie z katalogu surowszych warunków formalnych warunkowego zwolnienia sprawcy, który bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności;
  • wskazanie, że podstawą przedłużenia terminu przedawnienia jest wszczęcie postępowania przeciwko osobie (obecnie wszczęcie postępowania);
  • uchylenie par. 1a w art. 233 k.k. (chodzi o zeznawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy z obawy przed grożącą nam odpowiedzialnością karną lub najbliższym),
  • oraz par. 4a w art. 233 k.k. (chodzi m.in. o nieumyślne przedstawienie fałszywej opinii przez biegłego, obecnie grozi za to do trzech lat). 

 

Zobacz w LEX: Odpowiedzialność karna sprawcy przestępstwa za fałszywe pomówienie innej osoby o udział w tym przestępstwie >

Czytaj: Formularze uzasadnień przejdą do lamusa? Adwokatura chce uchylenia przepisu >>

Nieobowiązkowe formularze i wzmocnione prawo do obrońcy 

Z kolei, jeśli chodzi o kodeks postępowania karnego to projektowane są:

  • poszerzenie zakresu dostępu do bezpłatnej pomocy tłumacza dla oskarżonego, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim lub jest głuchy lub niemy;
  • poszerzenie zakresu dostępu do akt sprawy dla podejrzanego i jego obrońcy w związku z wnioskiem o zastosowanie lub przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz zapewnienie zatrzymanemu i jego obrońcy dostępu do akt postępowania;
  • zmiana definicji podejrzanego na osobę, co do której zebrane dowody dostatecznie uzasadniają podejrzenie popełnienia przez nią przestępstwa i wobec której podjęto czynność procesową ukierunkowaną na jej ściganie;
  • przyznanie zatrzymanemu prawa do skorzystania z pomocy obrońcy i ustanowienie obowiązku pełnienia dyżurów przez adwokatów i radców prawnych, których koszty pomocy będą ponoszone przez Skarb Państwa;
  • wprowadzenie regulacji realizujących prawo podejrzanego do przesłuchania z udziałem obrońcy, a w związku z tym skrócenie i odformalizowanie procedury wyznaczania obrońcy z urzędu w tym zakresie;
  • wprowadzenie zasady obowiązkowego udziału obrońcy przy przesłuchaniu podejrzanego, który nie ukończył 18 lat oraz obowiązku utrwalenia tego przesłuchania za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk;
  • wprowadzenie zakazu dowodowego co do wyjaśnień uzyskanych z naruszeniem przepisów regulujących prawo podejrzanego do przesłuchania z udziałem obrońcy;
  • wyeliminowanie sprzeciwu prokuratora: na cofnięcie wniosku o ściganie po rozpoczęciu przewodu, wstrzymującego wykonalność postanowienia sądu o zmianie tymczasowego aresztowania na poręczenie majątkowe oraz wobec wyłączenia jawności rozprawy, a także wyeliminowanie: możliwości prowadzenia postępowania o przestępstwo groźby karalnej mimo niezłożenia wniosku o ściganie oraz wymogu udzielenia zgody przez prokuratora na
  • uwzględnienie przez sąd wniosku o dobrowolne poddanie się karze i wprowadzenie warunku braku sprzeciwu prokuratora obecnego na rozprawie;
  • uproszczenie procedury wnoszenia subsydiarnego aktu oskarżenia przez odstąpienie od konieczności zaskarżania do prokuratora nadrzędnego postanowienia o zaniechaniu ściągania;
  • wyeliminowanie możliwości zastrzeżenia przez prokuratora obecności przy kontaktach podejrzanego z obrońcą i kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą do 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania;
  • wprowadzenie możliwości – w miejsce obowiązku – sporządzania uzasadnień wyroków na formularzu według ustalonego wzoru;
  • wprowadzenie możliwości wniesienia zażalenia także na odmowę sporządzenia odpisów lub kopii akt postępowania przygotowawczego; oraz dodanie tego uprawnienia dla zatrzymanego;
  • wprowadzenie zasady niedopuszczalności przeprowadzenia i wykorzystania dowodu uzyskanego dla celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego;
  • doprecyzowanie zasad dopuszczalności wykorzystania dowodu uzyskanego podczas stosowania kontroli operacyjnej oraz kontroli i utrwalania treści rozmów;
  • objęcie zakresem procedury zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej także tłumaczy przysięgłych i wprowadzenie zasady wykonalności postanowienia w tym zakresie po prawomocności;
  • i wprowadzenie zażalenia na decyzję o przeprowadzeniu wyjęcia zwłok z grobu oraz wprowadzenie zasady wykonalności postanowienia po prawomocności.

 

Czytaj w LEX: Tajemnica tłumacza w polskim procesie karnym. Uwagi na tle art. 180 par. 1 Kodeksu postępowania karnego oraz art. 199 w zw. z art. 204 par. 3 Kodeksu postępowania karnego >

Czytaj: Nowa definicja podejrzanego wzmocni ochronę tajemnicy adwokackiej>>

Bez zdalnych posiedzeń i z maksymalnym czasem trwania aresztu

Sporo zmienić ma się też w zakresie przepisów dotyczących tymczasowego aresztowania. Projekt zakłada: 

  • wyeliminowanie zdalnych posiedzeń aresztowych;
  • zmianę przesłanki szczególnej stosowania tymczasowego aresztowania w postaci surowości kary przez podwyższenie górnej granicy ustawowego zagrożenia karą za występek z 8 do 10 lat pozbawienia wolności, podwyższenie skazania na karę pozbawienia wolności z 3 lat do powyżej 3 lat, badanie obawy utrudniania prawidłowego toku postępowania w związku z surowością grożącej kary;
  • wprowadzenie maksymalnego czasu trwania tymczasowego aresztowania na tej podstawie do wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji – do 12 miesięcy;
  • podwyższenie zagrożenia karą pozbawienia wolności z roku do 2 lat wyłączającego (co do zasady) możliwość stosowania tymczasowego aresztowania;
  • doprecyzowanie przesłanek i oceny wniosków o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania;
  • uchylenie środka zapobiegawczego zakazu zbliżania się, zakazu kontaktu lub zakazu publikacji w sprawach o przestępstwo popełnione w stosunku do członka personelu medycznego. 

Czytaj: Dozór elektroniczny ma być alternatywą dla tymczasowego aresztowania>>

Proponowane jest również: 

  • wyeliminowanie uzależnienia możliwości wydania listu żelaznego na etapie postępowania przygotowawczego od decyzji prokuratora;
  • wyeliminowanie możliwości dalszego orzekania w sprawie po przerwie lub odroczeniu w przypadku zmiany członka orzekającego składu wieloosobowego;
  • wyeliminowanie instytucji narady wstępnej i wyroku częściowego;
  • wydłużenie terminu do wniesienia apelacji do 30 dni w sprawach, w których doszło do przedłużenia terminu do sporządzenia uzasadnienia;
  • poszerzenie reguły ne peuis w zakresie dotyczącym skazania w przypadku warunkowego umorzenia postępowania w pierwszej instancji oraz zaostrzenia kary przez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności;
  • wyeliminowanie możliwości wnoszenia przez Prokuratora Generalnego w sprawach o zbrodnie kasacji z powodu niewspółmierności kary;
  • wydłużenie z roku do 3 lat terminu przedawnienia roszczeń o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.

Z kolei w zakresie zmian w ustawie – Prawo o ustroju sądów wojskowych, w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz w ustawie – Prawo o prokuraturze – wyeliminowane zostaną możliwości stosowania dowodów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnych lub kontroli i utrwalania rozmów na potrzeby ustalenia dopuszczenia się deliktów dyscyplinarnych przez sędziów i prokuratorów. 

Czytaj: Owoce zatrutego drzewa potrzebują uregulowania>>

Czas skończyć z owocami zatrutego drzewa? NRA chce zmian w procedurze karnej >>

 

[E-book] Kodeks postępowania karnego. Komentarz
-46.46%
[E-book] Kodeks postępowania karnego. Komentarz

Jarosław Zagrodnik

Sprawdź  

Cena promocyjna: 296.08 zł

|

Cena regularna: 553 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 248.85 zł


Czego nie ma? Pozostaje odpowiedzialność 14-latków

W projekcie nie ma natomiast propozycji Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, która chciała uchylenia przepisu, zgodnie z którym 14-latek, który popełni zabójstwo kwalifikowane, czyli np. ze szczególnym okrucieństwem, może odpowiadać jak osoba dorosła. Przepis wszedł w życie 1 października 2023 r. Warunkiem jego stosowania są okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, a także uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić nastolatkowi resocjalizacji.

Nowelizacja przepisów dotyczących 14-latków łączona była z głośną sprawą zabójstwa 13-letniej dziewczynki w styczniu 2021 r. Sprawcą był chłopak - tuż przed 15. urodzinami. Ministerstwo zapowiadało wówczas zmiany. W myśl obowiązującej nowelizacji art. 10 par. 2a K.k. nieletni, który po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 148 par. 2 lub 3, może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

O jakie przestępstwa chodzi? Zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, z użyciem materiałów wybuchowych oraz gdy jednym czynem zabije więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo, ale też jeśli zabity zostanie funkcjonariusz publiczny podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego. W uzasadnieniu projektu MS wskazywało, że maksymalna możliwa kara w tym przypadku to... 30 lat pozbawienia wolności. Jest też bezpiecznik -  sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
 

Czytaj: Wróci prawo skazanego do stawienia się w więzieniu>> 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.