Celem projektowanej regulacji jest stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw różnych podmiotów w jednym postępowaniu sądowym oraz ułatwienie dostępu do sądu w sytuacjach, w których dochodzenie roszczenia w takim postępowaniu jest korzystniejsze dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie z własnym roszczeniem.

Projekt proponuje, aby w drodze roszczeń grupowych można było dochodzić wszelkiego rodzaju roszczeń (opartych na jednakowej podstawie faktycznej lub prawnej). Brak jest zarówno ograniczeń podmiotowych, jak i przedmiotowych. Tryb ten jest dostępny dla konsumenta, przedsiębiorcy, jak i zwykłego obywatela. Tryb ten może być wykorzystany dla dochodzenia roszczeń majątkowych pieniężnych i niepieniężnych (w tym o ustalenie).

Również na poziomie europejskim trwają prace nad uregulowaniem kwestii pozwów zbiorowych. Komisja Europejska przygotowała w tym temacie dwa dokumenty. Zieloną Księgę w sprawie dochodzenia roszczeń zbiorowych konsumentów /KOM(2008)794/, która jest w fazie przygotowawczej w Parlamencie Europejskim oraz Białą Księgę w sprawie roszczeń o naprawienie szkody wynikającej z naruszenia wspólnotowego prawa ochrony konkurencji /COM (2008)165/, która została przyjęta przez Parlament Europejski w dniu 26.03.2009 r. w formie decyzji.

Kwestia uregulowania instytucji pozwów zbiorowych na poziomie europejskim jest tematem bardzo kontrowersyjnym i wywołała falę dyskusji na ten temat. Najwięcej kontrowersji budzi wciąż celowość wprowadzania tego typu instytucji w Europie. Jest to bowiem instytucja wzorowana na ustawodawstwie amerykańskim i jako taka stanowi instytucję obcą europejskiej kulturze prawnej, obcą wielu krajowym systemom prawnym.

- Wielokrotnie w dyskusji zwracano uwagę, iż wprowadzenie unijnych regulacji w tym zakresie będzie stanowiło poważną ingerencję w systemy prawne krajów członkowskich, szczególnie w procedury cywilne, co stanowi przecież wyłączną kompetencję krajów członkowskich UE. Podkreślano równie, że cele zakładane przez te regulacje można osiągnąć poprzez inne dostępne już narzędzia, a mianowicie: stworzoną ostatnio europejską szybką procedurę dla dochodzenia drobnych odszkodowań (the Small Claims Procedure – ESCP), Dyrektywę o Mediacjach czy ADR (alternatywne metody rozwiązywania sporów) - napisano w oświadczeniu PKPP Lewiatan.

Również organizacje takie jak Amcham EU, Businesseurope (której członkiem jest PKPP Lewiatan), Eurochambres, European Justice Forum i U.S. Chamber Institute for Legal Reform we wspólnym stanowisku z dnia 16 kwietnia br. nt. pozwów zbiorowych, nawołującym do niewprowadzania postępowań grupowych w Europie, zwracają uwagę, iż wprowadzanie takiej regulacji na poziomie europejskim wymaga wykonania bardzo kompleksowych analiz wpływu instytucji pozwów zbiorowych na wewnętrzną równowagę krajowych systemów prawnych. - Bez ich wykonania możemy narazić się na wprowadzenie instytucji otwierającej pole do nadużyć, kosztem zakładanych celów regulacji, w postaci ochrony rzeczywiście poszkodowanych czy skutecznego uzyskania odszkodowania - uważają przedsiębiorcy z PKPP.

Jako przykład można podać bardzo złe doświadczenia USA w tym zakresie, gdzie eksplozja pozwów zbiorowych /class action/ przez ostatnie cztery dekady spowodowała pokaźne koszty dla amerykańskiego biznesu. Wiele firm, nie tylko amerykańskich, każdego roku zmuszonych jest do alokowania miliardów dolarów na wynagrodzenia dla prawników i koszty związane z postępowaniami grupowymi. Pozwy zbiorowe skutecznie odstraszają poważne zagraniczne inwestycje w USA, hamują też badania i rozwój produktów w wielu ważnych obszarach gospodarki, takich jak technologie medyczne czy farmaceutyczne. Pozwy zbiorowe w USA generują olbrzymie koszty dla amerykańskiej gospodarki. Badania prowadzone przez Tillinghast Towers-Perrin szacują, iż sprawy z tytułu pozwów zbiorowych w USA kosztują rokrocznie 252 miliardy dolarów. Te koszty to 1, 83% amerykańskiego PKB, w porównaniu do 5% -7% PKB w innych krajach OECD .

Podsumowując: materia objęta proponowaną w Polsce regulacją stanowi nowość w polskim systemie prawnym. Proponuje bowiem wprowadzenie instytucji procesowej o potencjalnie bardzo znaczącym wpływie na warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce we wszystkich sektorach gospodarki, a w szczególności tych, które związane są z oferowaniem produktów lub usługi konsumentom, w których istotne są kwestie ochrony środowiska oraz w obrocie standardowymi instrumentami finansowymi (giełda). Ostateczne ukształtowanie tej regulacji może mieć istotne znaczenie zarówno dla rynku pracy, jak i funkcjonowania przedsiębiorczości w aspekcie praktycznym (prowadzenie sporów grupowych, ryzyko stosowania „szantażu korporacyjnego”), jak i finansowym (poziom ryzyka ubezpieczeniowego, koszty obsługi i prowadzenia sporów). Zwrócić należy uwagę, iż wpływ na rynek pracy i przedsiębiorczość to aspekty projektu, które zostały całkowicie pominięte w jego uzasadnieniu, a wymagają – zdaniem PKPP Lewiatan - pogłębionej analizy.

Zdaniem PKPP Lewiatan wskazane byłoby jednak w pierwszej kolejności przeprowadzenie szerokiej dyskusji nad potrzebą wprowadzenia tego typu regulacji w polskim systemie prawnym, celem publicznym, jakie ustawa ma realizować, alternatywnych metod rozwiązań prawnych (środków procesowych), które mogłyby zostać wprowadzone/zmodyfikowane w celu zapewnienia realizacji tych celów, a w szczególności skutków opiniowanej ustawy dla systemu prawnego i gospodarki.