Co miesiąc fiskus zbiera ogromne ilości danych, które podatnicy VAT nadsyłają mu w formie elektronicznej. Od kilku lat serwery administracji skarbowej zapełniają się danymi z raportów zwanych Jednolitymi Plikami Kontrolnymi (JPK). Zaawansowane algorytmy używane w komputerach Krajowej Administracji Skarbowej szybko wychwytują nieprawidłowości. KAS dowiaduje się na bieżąco o sprzedaży detalicznej z kas fiskalnych online, które od ubiegłego roku muszą stosować coraz to nowe grupy podatników. W 2024 roku zostanie wdrożony Krajowy System e-Faktur (KSeF), dzięki któremu oko fiskalnego "Wielkiego Brata" zajrzy jeszcze głębiej w działalność przedsiębiorców.
Czytaj w LEX: Krajowy System e-Faktur – kontekst prawny, wyzwania techniczne i konsekwencje praktyczne dla przedsiębiorców >>>
Przejrzystość w zamian za szybsze przedawnienie
W takiej sytuacji zwykły okres przedawnienia VAT powinien zostać skrócony z pięciu do trzech lat. Taką propozycję przedstawił Ministerstwu Finansów Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców wraz z Krajową Radą Doradców Podatkowych. Formalne złożenie propozycji, wraz z innymi sugestiami zmian w ordynacji podatkowej, miało miejsce podczas wrześniowego Forum Ekonomicznego w Karpaczu.
- Podtrzymujemy tę propozycję, bo zgadza się ona z najlepszym interesem przedsiębiorców - powiedział nam Adam Adamowicz, rzecznik MŚP.
Czytaj w LEX: Przedawnienie jako jeden ze sposobów na wygaśnięcie zobowiązania podatkowego na przykładach >>>
Jak zauważa Andrzej Ladziński, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych, skrócenie okresu przedawnienia VAT z pięciu do trzech lat jest logiczne wobec postępującej elektronizacji rozliczeń tego podatku. - Skoro KAS ma na bieżąco dane z plików JPK_VAT, a wkrótce także z KSeF, to jej systemy informatyczne na bieżąco powinny analizować takie dane u różnych kontrahentów i na bieżąco, samoczynnie wskazywać ewentualne nieprawidłowości. To z kolei pozwalałoby urzędom skarbowym na bieżąco podejmować działania - sugeruje Ladziński. Przewiduje on, że taki nowy styl pracy skarbowców nie zawsze musi oznaczać wydawanie decyzji niekorzystnych dla podatnika. - Wiele nieprawidłowości w bieżących rozliczeniach jest bowiem wynikiem różnych omyłek, które uczciwi podatnicy są skłonni na bieżąco korygować - twierdzi Ladziński.
Podobne obserwacje ma doradca podatkowy Radomir Szaraniec. - Dzięki elektronizacji raportowania i rozliczeń VAT, już dziś o wiele rzadziej dochodzi do sformalizowanej kontroli w firmach. Coraz częściej urzędy skarbowe poprzestają na czynnościach sprawdzających i rozmowach telefonicznych z podatnikami, podczas których proszą o wyjaśnienia różnych spraw - przyznaje ekspert.
Podaje on konkretny przykład stosowania tzw. ulgi na złe długi. - Gdy jeden podatnik korzysta z tej ulgi, to jego biznesowy partner powinien odpowiednio skorygować deklarację. Jeśli takiej symetrii brak, to algorytm komputerowy w administracji skarbowej od razu takie przypadki wychwytuje. Wtedy, po rozmowie z urzędnikiem najczęściej dochodzi do szybkiego działania podatnika, by wyeliminować nieprawidłowości. Takie przypadki obserwuję dość często przy postępowaniach restrukturyzacyjnych - relacjonuje Szaraniec. I konkluduje: w takiej sytuacji dawanie urzędom aż pięć lat na dochodzenie VAT wydaje się okresem zbyt długim.
Czytaj w LEX: Korzystanie z ulgi na złe długi krok po kroku >>>
Czytaj w LEX: Zajęcie zabezpieczające a przerwanie biegu przedawnienia >>>
Samorząd doradców podatkowych zaproponował równocześnie, by znieść przepis umożliwiający urzędom skarbowym sztuczne wydłużanie okresu przedawnienia podatków, w tym VAT. Chodzi o art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej, pozwalający na dość dowolne wszczynanie postępowań karnych skarbowych przeciwko podatnikowi, by w ten sposób zatrzymać bieg przedawnienia podatków.
Sprawdź w LEX: Znaczenie zawiadomienia o postępowaniu karnym skarbowym dla przedawnienia zobowiązań podatkowych - LINIA ORZECZNICZA >
Sprawdź w LEX: Przedawnienie zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym - LINIA ORZECZNICZA >
Urzędnicy: komputery to nie wszystko
Co na te propozycje Ministerstwo Finansów, odpowiedzialne za tworzenie przepisów podatkowych? Podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu przedstawiciele resortu nie zakwestionowali otwarcie tych pomysłów, a wiceminister Artur Soboń zapowiedział stworzenie zespołu, który się nimi zajmie. - Pracujemy nad stanowiskiem w tej sprawie. Cały czas są analizowane uwagi, jakie spłynęły w ramach konsultacji wewnętrznych do projektu ordynacji - poinformowało biuro prasowe MF.
Czytaj w LEX: Rejestracja w VAT krok po kroku >>>
Zarejestruj się bezpłatnie i sprawdź Moje Prawo.pl >>>
Urzędnicy skarbowi zajmujący się rozliczeniami VAT, z którymi nieoficjalnie rozmawiało Prawo.pl, przyznają, że sama idea skrócenia przedawnienia do trzech lat jest sensowna, ale w praktyce sprawa jest nieco bardziej skomplikowana i łączy się z trudną sytuacją kadrowo-płacową w KAS. Elektronizacja rozliczeń nie okazała się bowiem uniwersalnym panaceum na relacje podatnik-urząd.
- Gdy raporty automatyczne wykazują niezgodności i gdy podatnik z nami współpracuje, wszystko jest w porządku. Ale oczywiście trzeba trochę czasu na kontrolę podatkową czy skarbową, gdy nie zostanie wyłapana nieprawidłowość w samych tylko czynnościach sprawdzających - mówi zastrzegająca anonimowość urzędniczka. Dodaje jednak, że pracownicy urzędów skarbowych mają dziś tyle nowych zadań, że nie zawsze są w stanie na bieżąco zajmować się przypadkami nieprawidłowości w VAT.
Aby rozsądnie wdrożyć pomysł skrócenia okresu przedawnienia, należy mieć też na uwadze realną sytuację związaną z możliwościami kadrowymi w administracji skarbowej. Jest o tym przekonana Agata Jagodzińska, przewodnicząca Związkowej Alternatywy w KAS. - Pamiętajmy, że mimo podpisanego ostatnio porozumienia płacowego z szefem KAS, sytuacja naszych pracowników i funkcjonariuszy pozostaje trudna. Wielu z nich, i to często bardzo doświadczonych, odeszło od nas w ostatnich latach, a ci co zostali, są obciążani dodatkowymi zadaniami - wyjaśnia Jagodzińska. I wylicza, że ostatnio wielu urzędnikom dodano zadania związane np. z informowaniem podatników o tzw. Polskim Ładzie czy przestrzeganiem przepisów o sankcjach w handlu z Rosją. - Efektem jest konieczność odkładania podstawowych zadań na później - zauważa Jagodzińska.
Czytaj w LEX: Sztuczne wszczynanie postępowania karnego wobec podatnika w celu zapobiegnięcia przedawnieniu >>>
W przyszłości - także CIT i PIT
Wydłużenie okresu przedawnienia dla VAT może zatem napotkać przeszkody. Jednak Andrzej Ladziński sugeruje, że w przyszłości można się zastanowić nad podobnym skróceniem okresu przedawnienia także dla podatku dochodowego od osób prawnych. Są bowiem plany wprowadzenia raportowania elektronicznego dla CIT.
- Być może już dziś można pomyśleć o takim skróceniu dla PIT, gdy płatnikiem jest zakład pracy albo ZUS. Przecież w tych przypadkach administracja skarbowa też ma stały dopływ informacji w formie elektronicznej o zaliczkach na podatek. To na podstawie tych danych, poprzez system Twój e-PIT KAS proponuje podatnikom rozliczenia. W takich przypadkach, gdy KAS na bieżąco wie wszystko o dochodach podatnika, nie musi czekać pięć lat, by wyjaśnić ewentualne nieprawidłowości - zwraca uwagę przewodniczący KRDP.
Czytaj w LEX: Termin przedawnienia podatku od spadku - LINIA ORZECZNICZA >>>
Sprawdź również książkę: Faktura VAT 2022 >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.