W praktyce jednym z bardziej kontrowersyjnych zagadnień jest to, której dostawie towarów w transakcji łańcuchowej należy przypisać transport towarów i w konsekwencji potraktować ją, jako dostawę „ruchomą” w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.
Tak było w sprawie spółki, która dokonywała sprzedaży towarów między innymi w ramach tzw. transakcji łańcuchowych z trzema lub większą ilością podmiotów. W ramach takich transakcji spółka jest pierwszym w kolejności podmiotem dokonującym sprzedaży towaru na rzecz drugiego podmiotu posiadającego siedzibę w innym niż Polska kraju UE lub poza jej terytorium. Nabywca towarów dokonuje dalszej ich sprzedaży do kolejnego podmiotu w łańcuchu dostaw, najczęściej do finalnego odbiorcy. Jednocześnie sprzedawane towary dostarczane są bezpośrednio od spółki do finalnego odbiorcy towarów - ostatniego podmiotu w łańcuchu dostaw z siedzibą na terytorium innego niż Polska kraju UE lub poza UE. Transport towarów bezpośrednio od spółki do finalnego odbiorcy towarów realizowany jest przez firmę transportową, za której usługi płaci finalny odbiorca. Jednocześnie jednak to spółka zajmuje się operacyjną organizacją transportu, tzn. ustala wszystkie szczegóły związane z organizacją transportu, czyli zapakowanie w stabilny sposób towaru i załadowanie środka transportu.
Spółka uważa więc, że pełne i ostateczne przeniesienie prawa do dysponowania towarem jak właściciel na rzecz kolejnego podmiotu w łańcuchu następuje poza terytorium Polski. Jednocześnie nie ma szczegółowej wiedzy, w którym momencie oraz w jakim kraju następuje przeniesienie prawa do dysponowania towarem jak właściciel z pierwszego nabywcy na rzecz drugiego - ewentualnie również - na kolejnego nabywcę. Zakłada jednak, iż takie "przekazanie" towaru w ramach kolejnych transakcji w łańcuchu dostaw nie następuje na terytorium Polski, lecz przypuszczalnie w kraju ostatecznego przeznaczenia towarów.
Spółka zapytała fiskusa, czy słusznie uważa, iż niezależnie od sposobu rozliczania kosztów transportu, to ona jest podmiotem organizującym transport, a w konsekwencji transakcja sprzedaży towaru przez spółkę na rzecz kolejnego podmiotu w łańcuchu dostaw podlega opodatkowaniu w Polsce odpowiednio, jako eksport towarów lub wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów? Spółka uważa, że tak.
Fiskus zgodził się ze spółką, ale uznał, że odnośnie określenia, która z dostaw w łańcuchu jest dostawą ruchomą to - jak zauważono w wyroku TSUE: C-430/09 - oprócz kwestii organizacji transportu, znaczenie ma miejsce, w którym kraju dochodzi do przeniesienia prawa do dysponowania towarem jak właściciel z pierwszego dostawcy na pierwszego nabywcę. Mając na uwadze, że w przedmiotowej sprawie prawo to jest przenoszone na nabywcę po wywiezieniu towarów z kraju należy uznać, że dostawa spółki stanowi dostawę ruchomą (eksport albo wewnątrzwspólnotową dostawę towarów - przy spełnieniu warunków formalnych przewidzianych dla tych dostaw).
Spółka zarzuciła fiskusowi błędną interpretację orzecznictwa TSUE dotyczących okoliczności, które mają znaczenie dla uznania za ruchomą danej dostawy w transakcjach łańcuchowych. W szczególności dotyczyło to wskazanej wykładni wyroku TSUE w sprawie C– 430/09. Zdaniem spółki, organ uznał w sposób sprzeczny z tym wyrokiem, iż dla określenia, która z dostaw w łańcuchu jest dostawą ruchomą, oprócz kwestii organizacji transportu, znaczenie ma miejsce, w którym kraju dochodzi do przeniesienia prawa do dysponowania towarem jak właściciel z pierwszego dostawcy na pierwszego nabywcę.
Sprawa trafiła do WSA w Krakowie. Zdaniem sądu rację ma spółka. Sąd podkreśla, że w wyroku TSUE wprost wskazano, że gdy pierwszy nabywca, jaki uzyskał prawo rozporządzania towarem jak właściciel na terytorium państwa członkowskiego pierwszej dostawy wskazuje na zamiar przetransportowania tego towaru do innego państwa członkowskiego i przedstawia swój numer identyfikacyjny nadany do celów podatku od wartości dodanej przez to ostatnie państwo, transport wspólnotowy powinien zostać przypisany pierwszej dostawie pod warunkiem, że prawo do rozporządzania towarem jak właściciel zostało przeniesione na drugiego nabywcę w państwie członkowskim przeznaczenia transportu wewnątrzwspólnotowego.
Wyrok WSA w Krakowie z 16 grudnia 2016 r., I SA/Kr 704/16, LEX nr 2180311