W przedmiotowej sprawie kwestią sporną było to czy sprzedaż prawa własności nieruchomości zabudowanej m.in. budynkiem usługowo-socjalno-biurowym korzysta ze zwolnienia od VAT. Spółka wybudowała i przyjęła do użytkowania ten budynek w 2005 r. Część tego budynku wynajmowana była firmom na podstawie umów najmu. Pozostałą część spółka wykorzystywała przez 8 lat na potrzeby własnej bieżącej działalności gospodarczej (do wykonywania czynności opodatkowanych). Przy budowie budynku spółce przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy zakupie materiałów i usług potrzebnych do budowy budynku. Od czasu zakończenia budowy budynku spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie przekraczających 30 proc. wartości początkowej budynku.
Spółka uważa, że sprzedaż tej nieruchomości zabudowanej budynkiem będzie korzystała ze zwolnienia z VAT. Według fiskusa jednak, tylko dostawa części przedmiotowego budynku - tego oddanego w najem - korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. W tym przypadku zachodzą bowiem przesłanki wynikające z ww. przepisu, tj. dostawa nie jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, jak również od pierwszego zasiedlenia upłynął okres dłuższy niż 2 lata. Natomiast, w odniesieniu do części tego budynku, która nie była wynajmowana, warunek wynikający z definicji pierwszego zasiedlenia (art. 2 pkt 14 ustawy o VAT) zostanie wypełniony dopiero w momencie planowanej dostawy, zatem sprzedaż tej części nieruchomości nie będzie korzystała ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Dostawa części wskazanego budynku, która nie jest wynajmowana, nie będzie mogła również korzystać ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT, bowiem przy budowie budynku usługowo-socjalno-biurowego spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Tym samym dostawa części budynku usługowo-socjalno-biurowego, która nie była wynajmowana, będzie podlegała opodatkowaniu VAT wg stawki VAT 23 proc.
Sprawa trafiła ostatecznie do NSA. Zdaniem sądu, kluczowe w sprawie jest wyjaśnienie wątpliwości dotyczących rozumienia pojęcia "pierwsze zasiedlenie". A według sądu definicja "pierwszego zasiedlenia (zajęcia)" zawarta w dyrektywie 112 ma charakter autonomiczny. Zatem nie było konieczne jej definiowanie w ustawie o VAT, poza przypadkami wskazanymi w treści art. 12 ust. 2 zdanie drugie dyrektywy 112, czyli przebudowy budynku. Z powyższego wynika, że polski ustawodawca nie miał uprawnienia do precyzowania warunków zastosowania kryterium pierwszego zasiedlenia w odniesieniu do sytuacji zaistniałych po wybudowaniu budynku. Polski ustawodawca zdecydował się na doprecyzowanie ww. pojęcia celem wyjaśnienia zakresu zwolnienia z VAT. Porównując zakresy definicji "pierwszego zasiedlenia" wynikające z ustawy o VAT i dyrektywy 112 należy stwierdzić, że ustawodawca polski dokonał zawężenia ww. definicji w porównaniu do definicji unijnej. Wykładnia językowa, systematyczna i celowościowa dyrektywy 112 wskazuje wyraźnie, że ww. pojęcie należy rozumieć szeroko - jako "pierwsze zajęcie budynku, używanie". Zatem w taki sposób powinna być odczytywana definicja przewidziana w treści art. 2 pkt 14 ustawy o VAT.
Zdaniem sądu, wprowadzenie do definicji krajowej warunku "w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu" doprowadza do sztucznego różnicowania sytuacji podmiotu gospodarczego, który po wybudowaniu budynku część oddał w najem a część budynku wykorzystywał na potrzeby własnej działalności gospodarczej albowiem w obydwóch przypadkach doszło do korzystania z budynku. W pozostałym zakresie należy, zdaniem sądu, dokonać wykładni prounijnej art. 2 pkt 14 lit. a) ustawy o VAT i skorygować treść w następujący sposób: pod pojęciem pierwszego zasiedlenia - rozumie się przez to użytkowanie przez pierwszego nabywcę lub użytkownika budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu.
Sąd podkreślił jednocześnie, że przepis dyrektywy 112 ustanawiający zwolnienie przyznaje państwom członkowskim pewien zakres swobodnego uznania w celu określenia jego beneficjentów. Według sądu polski ustawodawca przekroczył jednak granice swobodnego uznania, pozbawiając podatników – takich jak w okolicznościach przedmiotowej sprawy – zwolnienia z VAT. Spółka, użytkując w części budynek dla celów działalności gospodarczej, spełniła warunki przewidziane dla zwolnienia w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. W sprawie doszło do pierwszego zasiedlenia w rozumieniu wyżej wskazanym i nie można twierdzić, że przedmiotowa dostawa dokonywana jest w ramach pierwszego zasiedlenia, zaś od wspomnianej okoliczności upłynął okres 8 lat.
Wyrok NSA z 14 maja 2015 r., sygn. akt I FSK 382/14
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
VAT. Komentarz 2015
|