1. Zaliczki miesięczne i kwartalne
W myśl zasad wyrażonych w art. 25 ust. 1–2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p. – podatnicy opłacają zaliczki na podatek dochodowy w systemie miesięcznym. Obliczając zaliczki miesięczne, sumuje się przychody i koszty ich uzyskania od początku roku, oblicza podatek i odejmuje od niego ewentualne zaliczki zapłacone w poprzednich miesiącach tego roku.
Podatnicy rozpoczynający działalność, w pierwszym roku podatkowym, oraz mali podatnicy mogą wpłacać zaliczki kwartalne w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie kwartały. Przez kwartał rozumie się kwartał roku kalendarzowego.
Zarówno metoda miesięczna, jak i kwartalna mogą prowadzić do zamrożenia znacznych kwot. Jeżeli bowiem podatnik w pierwszym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale) uzyskał znaczny dochód, a następnie do końca roku był na stracie, musi zapłacić zaliczkę od tego dochodu, mimo że jego wynik osiągnięty za cały rok będzie znacznie niższy. Nadpłaconą kwotę podatnik odzyska dopiero po dokonaniu rozliczenia rocznego.
Przykład 1
Spółka z o.o. dokonała w styczniu sprzedaży nieruchomości, wobec czego jej dochód za styczeń wyniósł 2.000.000 zł, od której to kwoty musiała zapłacić podatek dochodowy. W kolejnych miesiącach koszty przewyższały dochody, wobec czego wynik spółki za cały rok wyniósł 300.000 zł. W praktyce oznaczało to zamrożenie kwoty odpowiadającej podatkowi (1.700.000 zł * 19% = 323.000 zł) na okres wynoszący ponad rok; gdyby kwota ta znalazła się na lokacie oprocentowanej w wysokości np. 5%, same odsetki, które narosłyby przez rok, wyniosłyby ponad 16.000 zł.
Jeżeli specyfika działalności jest taka, że na początku roku podatnik uzyskuje „komin" dochodowy, można pomyśleć o zmianie roku podatkowego. Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.p.d.o.p. rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.
Przykład 2
Spółka co roku notowała największą sprzedaż w miesiącach styczeń–luty. W marcu zazwyczaj wychodziła plus minus na zero. Do września koszty przewyższały przychody, październik był zazwyczaj na lekkim plusie, a dzięki okresowi listopad–grudzień spółka wychodziła na prostą, żeby ponownie uzyskać duże dochody na początku kolejnego roku. Zarząd spółki podjął zatem decyzję o przesunięciu roku podatkowego na marzec–luty, dzięki czemu spółka przestała kredytować Skarb Państwa.
Sytuacja określona w powyższym przykładzie jest dość specyficzna – na tyle, że w większości przypadków nie będzie miała miejsca. Zazwyczaj bowiem wielkość dochodów uzależniona jest od sytuacji na rynku, a tym rządzi prawo popytu i podaży. W efekcie podatnicy częściej mają przychody nieregularne, a „kominy" dochodowe pojawiają się w różnych okresach. Aby zneutralizować ich konsekwencje, podatnicy mogą wybrać uproszczoną metodę opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Metoda ta wskazana będzie także w przypadku podatników, którzy spodziewają się dużych dochodów w kolejnym roku.
Przykład 3
Spółka posiadała duży budynek w centrum miasta, w którym mieściły się biura i hala produkcyjna, jednakże rozwój firmy spowodował, że zaczynało brakować miejsca. Spółka otrzymała intratną propozycję od dewelopera, który na terenie spółki chciał postawić osiedle mieszkaniowe. Spółka miała otrzymać kwotę dającą dochód ze sprzedaży w wysokości 20.000.000 zł. Zarząd podjął zatem uchwałę o przeprowadzce w inne miejsce. Dzięki uzyskanej kwocie spółka mogła dokonać zakupu większego terenu za miastem i wybudować nowy budynek wraz z większą, nowoczesną halą produkcyjną, dzięki czemu spółka mogła zwiększyć swoje dochody kształtujące się na poziomie 2.000.000–3.000.000 zł. Uwzględniając fakt, iż dochód ze sprzedaży nieruchomości byłby dla spółki kilkukrotnie wyższy od jej średniorocznych dochodów, zarząd przeciągnął moment sprzedaży do nowego roku, a jednocześnie złożył zawiadomienie o wyborze uproszczonej metody opłacania zaliczek, dzięki czemu podatek od dochodu ze sprzedaży nieruchomości został zapłacony dopiero przy okazji rozliczenia rocznego, czyli rok po sprzedaży. W kolejnych latach spółka, nie spodziewając się takich dochodów, zrezygnowała z tej metody.
2. Zaliczki uproszczone
2.1. Podstawa ustalania zaliczek
Po zasady naliczania zaliczek uproszczonych sięgnąć należy do przepisów art. 25 ust. 6–9 u.p.d.o.p. Zgodnie z tymi przepisami podatnicy mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 podatku należnego wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy. Uwzględniając fakt, iż zeznanie podatkowe składa się w roku podatkowym następującym po danym roku, podstawą ustalania zaliczek uproszczonych jest rok poprzedzający dany rok podatkowy o dwa lata.
Przykład 4
Chcąc rozliczać się metodą uproszczoną w 2012 r., trzeba wziąć pod uwagę zeznanie złożone w 2011 r. za rok 2010.
Jeżeli w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym podatnicy nie wykazali podatku należnego, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w wysokości 1/12 podatku należnego wynikającego z zeznania złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Jeżeli również w tym roku podatnicy nie wykazali podatku należnego, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.
Przykład 5
W 2009 r. spółka poniosła stratę, którą wykazała w zeznaniu złożonym w 2010 r. Mimo to w 2011 r. mogła wybrać uproszczoną metodę obliczania zaliczek, jeżeli tylko w zeznaniu złożonym w 2009 r. za rok 2008 został wykazany dochód.
Powyższe oznacza, iż jednoroczna strata nie będzie miała wpływu na możliwość uproszczonego obliczania zaliczek. Dopiero dwuletni okres ponoszenia strat oznaczał będzie konieczność obliczania zaliczek na zasadach ogólnych (miesięcznych lub kwartalnych).
2.2. Rok krótszy lub dłuższy niż 12 miesięcy
Ustawodawca zwrócił uwagę, iż w przypadku osób prawnych rok podatkowy może trwać krócej lub dłużej niż 12 miesięcy. Jeżeli zatem zeznanie składane w roku poprzedzającym dotyczyło roku podatkowego, który trwał krócej lub dłużej niż 12 kolejnych miesięcy, podatnicy mogą wpłacać zaliczki miesięczne za dany rok podatkowy w uproszczonej formie w wysokości podatku należnego wykazanego w tym zeznaniu, przypadającego proporcjonalnie na każdy miesiąc tego roku podatkowego, którego zeznanie dotyczy. Jeżeli w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali podatku należnego, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w sposób wskazany powyżej, z tym że wysokość podatku należnego musi wynikać z zeznania złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Jeżeli również w tym roku podatnicy nie wykazali podatku należnego, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.
Przykład 6
Spółka rozpoczęła działalność w listopadzie 2009 r., przy czym postanowiła, iż pierwszy rok trwał 14 miesięcy (do grudnia 2010 r.). Podatek za ten rok wyniósł 42.000 zł. Wybierając zaliczki uproszczone w 2012 r., spółka może opłacać je według swojego wyboru w wysokości 1/12 tej kwoty (3500 zł) lub 1/14 (3000 zł).
W myśl zasad wyrażonych w art. 25 ust. 1–2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p. – podatnicy opłacają zaliczki na podatek dochodowy w systemie miesięcznym. Obliczając zaliczki miesięczne, sumuje się przychody i koszty ich uzyskania od początku roku, oblicza podatek i odejmuje od niego ewentualne zaliczki zapłacone w poprzednich miesiącach tego roku.
Podatnicy rozpoczynający działalność, w pierwszym roku podatkowym, oraz mali podatnicy mogą wpłacać zaliczki kwartalne w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie kwartały. Przez kwartał rozumie się kwartał roku kalendarzowego.
Zarówno metoda miesięczna, jak i kwartalna mogą prowadzić do zamrożenia znacznych kwot. Jeżeli bowiem podatnik w pierwszym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale) uzyskał znaczny dochód, a następnie do końca roku był na stracie, musi zapłacić zaliczkę od tego dochodu, mimo że jego wynik osiągnięty za cały rok będzie znacznie niższy. Nadpłaconą kwotę podatnik odzyska dopiero po dokonaniu rozliczenia rocznego.
Przykład 1
Spółka z o.o. dokonała w styczniu sprzedaży nieruchomości, wobec czego jej dochód za styczeń wyniósł 2.000.000 zł, od której to kwoty musiała zapłacić podatek dochodowy. W kolejnych miesiącach koszty przewyższały dochody, wobec czego wynik spółki za cały rok wyniósł 300.000 zł. W praktyce oznaczało to zamrożenie kwoty odpowiadającej podatkowi (1.700.000 zł * 19% = 323.000 zł) na okres wynoszący ponad rok; gdyby kwota ta znalazła się na lokacie oprocentowanej w wysokości np. 5%, same odsetki, które narosłyby przez rok, wyniosłyby ponad 16.000 zł.
Jeżeli specyfika działalności jest taka, że na początku roku podatnik uzyskuje „komin" dochodowy, można pomyśleć o zmianie roku podatkowego. Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.p.d.o.p. rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.
Przykład 2
Spółka co roku notowała największą sprzedaż w miesiącach styczeń–luty. W marcu zazwyczaj wychodziła plus minus na zero. Do września koszty przewyższały przychody, październik był zazwyczaj na lekkim plusie, a dzięki okresowi listopad–grudzień spółka wychodziła na prostą, żeby ponownie uzyskać duże dochody na początku kolejnego roku. Zarząd spółki podjął zatem decyzję o przesunięciu roku podatkowego na marzec–luty, dzięki czemu spółka przestała kredytować Skarb Państwa.
Sytuacja określona w powyższym przykładzie jest dość specyficzna – na tyle, że w większości przypadków nie będzie miała miejsca. Zazwyczaj bowiem wielkość dochodów uzależniona jest od sytuacji na rynku, a tym rządzi prawo popytu i podaży. W efekcie podatnicy częściej mają przychody nieregularne, a „kominy" dochodowe pojawiają się w różnych okresach. Aby zneutralizować ich konsekwencje, podatnicy mogą wybrać uproszczoną metodę opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Metoda ta wskazana będzie także w przypadku podatników, którzy spodziewają się dużych dochodów w kolejnym roku.
Przykład 3
Spółka posiadała duży budynek w centrum miasta, w którym mieściły się biura i hala produkcyjna, jednakże rozwój firmy spowodował, że zaczynało brakować miejsca. Spółka otrzymała intratną propozycję od dewelopera, który na terenie spółki chciał postawić osiedle mieszkaniowe. Spółka miała otrzymać kwotę dającą dochód ze sprzedaży w wysokości 20.000.000 zł. Zarząd podjął zatem uchwałę o przeprowadzce w inne miejsce. Dzięki uzyskanej kwocie spółka mogła dokonać zakupu większego terenu za miastem i wybudować nowy budynek wraz z większą, nowoczesną halą produkcyjną, dzięki czemu spółka mogła zwiększyć swoje dochody kształtujące się na poziomie 2.000.000–3.000.000 zł. Uwzględniając fakt, iż dochód ze sprzedaży nieruchomości byłby dla spółki kilkukrotnie wyższy od jej średniorocznych dochodów, zarząd przeciągnął moment sprzedaży do nowego roku, a jednocześnie złożył zawiadomienie o wyborze uproszczonej metody opłacania zaliczek, dzięki czemu podatek od dochodu ze sprzedaży nieruchomości został zapłacony dopiero przy okazji rozliczenia rocznego, czyli rok po sprzedaży. W kolejnych latach spółka, nie spodziewając się takich dochodów, zrezygnowała z tej metody.
2. Zaliczki uproszczone
2.1. Podstawa ustalania zaliczek
Po zasady naliczania zaliczek uproszczonych sięgnąć należy do przepisów art. 25 ust. 6–9 u.p.d.o.p. Zgodnie z tymi przepisami podatnicy mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 podatku należnego wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy. Uwzględniając fakt, iż zeznanie podatkowe składa się w roku podatkowym następującym po danym roku, podstawą ustalania zaliczek uproszczonych jest rok poprzedzający dany rok podatkowy o dwa lata.
Przykład 4
Chcąc rozliczać się metodą uproszczoną w 2012 r., trzeba wziąć pod uwagę zeznanie złożone w 2011 r. za rok 2010.
Jeżeli w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym podatnicy nie wykazali podatku należnego, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w wysokości 1/12 podatku należnego wynikającego z zeznania złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Jeżeli również w tym roku podatnicy nie wykazali podatku należnego, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.
Przykład 5
W 2009 r. spółka poniosła stratę, którą wykazała w zeznaniu złożonym w 2010 r. Mimo to w 2011 r. mogła wybrać uproszczoną metodę obliczania zaliczek, jeżeli tylko w zeznaniu złożonym w 2009 r. za rok 2008 został wykazany dochód.
Powyższe oznacza, iż jednoroczna strata nie będzie miała wpływu na możliwość uproszczonego obliczania zaliczek. Dopiero dwuletni okres ponoszenia strat oznaczał będzie konieczność obliczania zaliczek na zasadach ogólnych (miesięcznych lub kwartalnych).
2.2. Rok krótszy lub dłuższy niż 12 miesięcy
Ustawodawca zwrócił uwagę, iż w przypadku osób prawnych rok podatkowy może trwać krócej lub dłużej niż 12 miesięcy. Jeżeli zatem zeznanie składane w roku poprzedzającym dotyczyło roku podatkowego, który trwał krócej lub dłużej niż 12 kolejnych miesięcy, podatnicy mogą wpłacać zaliczki miesięczne za dany rok podatkowy w uproszczonej formie w wysokości podatku należnego wykazanego w tym zeznaniu, przypadającego proporcjonalnie na każdy miesiąc tego roku podatkowego, którego zeznanie dotyczy. Jeżeli w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali podatku należnego, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w sposób wskazany powyżej, z tym że wysokość podatku należnego musi wynikać z zeznania złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Jeżeli również w tym roku podatnicy nie wykazali podatku należnego, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.
Przykład 6
Spółka rozpoczęła działalność w listopadzie 2009 r., przy czym postanowiła, iż pierwszy rok trwał 14 miesięcy (do grudnia 2010 r.). Podatek za ten rok wyniósł 42.000 zł. Wybierając zaliczki uproszczone w 2012 r., spółka może opłacać je według swojego wyboru w wysokości 1/12 tej kwoty (3500 zł) lub 1/14 (3000 zł).