Warunki zastosowania zwolnienia Senior+ określa art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT. Wolne od podatku są przychody ze stosunku pracy, z umów zlecenia, zasiłki macierzyńskie oraz przychody z działalności gospodarczej. W przypadku przychodów z pracy zwolnienie ma zastosowanie do każdego składnika przychodu. Obejmuje także: premie, dodatki, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i niepieniężne składniki wynagrodzenia (opłacana przez pracodawcę składka na PPK, abonamenty medycyny osobistej, świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wykraczające poza limit zwolnienia i inne).

Zwolnienie dotyczy przychodów wymienionych w art. 12 ustawy o PIT. Stąd wynagrodzenie za czas choroby, jako zaliczane do przychodów z pracy, może być objęte ulgą. Inne zasiłki z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłek chorobowy) – nie są objęte zwolnieniem. Podobnie dodatkowe świadczenia zleceniobiorców podlegają zwolnieniu na równi z wynagrodzeniem głównym.

Pamiętać należy, że z całego zakresu art. 13 ustawy o PIT (tzw. działalność wykonywana osobiście) ulga dla seniora dotyczy tylko przychodów z umów zlecenia (z umów o dzieło już nie). Ulga nie obejmuje tzw. małych umów do 200 zł, zawartych z osobą nie będącą pracownikiem zleceniodawcy.

Przedsiębiorcy skorzystają z ulgi niezależnie od  formy opodatkowania, może to być skala podatkowa, podatek liniowy 19 proc. lub podatek ryczałtowy od przychodów ewidencjonowanych.

Zwolnienie od dnia urodzin

Zwolnienie dotyczy przychodów „otrzymanych przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku życia w przypadku mężczyzny”.

Czytaj więcej: MF: Ulga dla seniora od dnia urodzin włącznie >>

Prawo do ulgi zależy od momentu uzyskania przychodu. Nie jest istotna data jego wypracowania, ale data przelewu bankowego lub postawienia świadczenia gotówkowego do dyspozycji podatnika.

Przykład 1: Podatnik kończy 65 lat 24 kwietnia. Wykonał umowę zlecenia 20 kwietnia, a wypłata wynagrodzenia następuje 7 maja. W razie spełnienia także innych warunków zwolnienia, przychód korzysta ze zwolnienia, gdyż został „otrzymany” po ukończeniu wieku senioralnego.

Przykład 2: Podatniczka kończy 60 lat 26 marca. Jej pracodawca wypłaca wynagrodzenia „z góry”, na początku miesiąca. Wynagrodzenie za marzec otrzymała 3 marca. Przychód nie korzysta ze zwolnienia, gdyż został „otrzymany” przed ukończeniem wieku senioralnego.

Należy przestrzec płatników przed wstrzymywaniem wypłat dla podatników zbliżających się do dnia urodzin senioralnych (w celu dokonania wypłaty po ukończeniu wymaganego wieku). Takie działanie może być uznane za niedopuszczalną formę optymalizacji podatkowej. Wypłaty powinny być dokonywane w terminach ogólnie przyjętych przez dany podmiot.

Jakie warunki trzeba spełnić

Przychód jest zwolniony „do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł”. Zwolnienie dotyczy przychodów, a zatem kwoty wynagrodzeń obejmującej m.in. składki ubezpieczeń społecznych. Jeżeli dany przychód jest objęty innego rodzaju zwolnieniem (np. świadczenie socjalne z ZFŚS do kwoty 1000 zł objęte zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT), jego wartość nie pomniejsza limitu ulgi (limit 85 528 zł obejmuje przychody nie objęte innego rodzaju zwolnieniami).

Warunkiem zastosowania zwolnienia jest „podleganie [przez podatnika – przyp. aut.] z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych”. Według fiskusa ze zwolnienia nie skorzystają osoby podmiotowo zwolnione z ubezpieczeń społecznych (np. sędziowie). Zwolnienie obejmuje zaś odprawę emerytalną i nagrodę jubileuszową (od tych świadczeń nie są naliczane składki ZUS, ale zdaniem fiskusa istotne jest, że stanowią składnik przychodów z pracy podlegających ZUS).

Artykuł 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT stanowi, że warunkiem zastosowania zwolnienia jest – pomimo nabycia uprawnień – brak otrzymywania wymienionych w nim świadczeń emerytalnych. Warunek „nabycia uprawnień” następuje z mocy prawa, w wyniku osiągnięcia wieku emerytalnego. Osiągając wiek emerytalny i dalej pracując, podatnik „automatycznie” uzyskuje prawo do zwolnienia. Uprawnienie do zwolnienia wygasa z dniem faktycznego otrzymania pierwszego świadczenia emerytalnego. Samo rozpoczęcie naliczania tego świadczenia przez organ, przed otrzymaniem pierwszej wpłaty, nie wpływa negatywnie na prawo do ulgi (w okresie do dnia otrzymania pierwszej emerytury lub renty rodzinnej).

Przepis wskazuje również zamkniętą listę świadczeń, których otrzymywanie pozbawia podatnika prawa do zwolnienia. Ta lista odnosi się do „polskich” świadczeń emerytalnych. Uzyskiwanie emerytur z zagranicznych systemów emerytalnych nie wpływa negatywnie na prawo do zwolnienia. Podobnie negatywną przesłanką jest np. pobieranie renty rodzinnej, tj. emerytury po zmarłym małżonku. Ale otrzymywanie innego świadczenia rentowego, np. renty inwalidzkiej, nie odbiera prawa do zwolnienia.

Pracodawca stosuje ulgę na wniosek pracownika

Dla pracodawcy (zleceniodawcy) stosowanie zwolnienia Senior+ jest uproszone. Zgodnie z art. 31a ust. 8 i 9 ustawy o PIT płatnik stosuje zwolnienie, jeżeli podatnik złoży mu oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania zwolnienia. Oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Pracownik (zleceniobiorca) składający oświadczenie pomimo braku uprawnienia do ulgi, oprócz odpowiedzialności podatkowej może także ponieść sankcje karne. Oświadczenie może być złożone na druku PIT-2 (część G formularza). Jeżeli podatnik nie złoży wymaganego oświadczenia, a spełnienia warunki skorzystania z ulgi, może zastosować zwolnienie w zeznaniu rocznym.

Płatnik nie ma obowiązku sprawdzenia, czy podatnik faktycznie spełnia wymogi zastosowania zwolnienia (czy np. otrzymuje emeryturę). W razie wadliwości oświadczenia za zaległość podatkową odpowiada podatnik (art. 31 ust. 10 ustawy o PIT). Zgodnie z art. 31a ust. 5 ustawy o PIT płatnik uwzględnia oświadczenie podatnika (zaprzestając pobierania zaliczek) najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał (można się do niego zastosować już w miesiącu otrzymania).

Płatnik stosuje zwolnienie przestrzegając limitu zwolnienia. Po przekroczeniu wartości 85 528 zł zaliczki są ponownie pobierane. Pamiętać należy, że zgodnie z art. 31a ust. 7 ustawy o PIT po ustaniu stosunku prawnego stanowiącego podstawę dokonywania przez płatnika świadczeń podatnikowi, płatnik przy obliczaniu zaliczki pomija wcześniej otrzymane oświadczenie. Od świadczenia wypłaconego po ustaniu stosunku pracy pracodawca potrąca zaliczkę, nawet jeżeli w trakcie zatrudnienia stosował oświadczenie pracownika.

Jakie informacje zawiera PIT-11

Formularz PIT-11, czyli Informacja o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy, zawiera następujące rubryki:

  • przychody z pracy uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 43-49, a przypadające na nie składki ZUS w polu 96,
  • przychody z umowy zlecenia uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 66-69, a przypadające na nie składki ZUS w polu 96,
  • przychody z zasiłków macierzyńskich uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 87-89,
  • przychody z pracy uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku braku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 114-115, a przypadające na nie składki ZUS w polu 97,
  • przychody z umowy zlecenia uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku braku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 114 i 116, a przypadające na nie składki ZUS w polu 97,
  • przychody z zasiłków macierzyńskich uzyskane po osiągnięciu wieku senioralnego, w przypadku braku pobierania przez płatnika zaliczki są wykazywane w polach 114 i 117.

W przypadku pobierania przez płatnika zaliczek pola 43-49 i 96 (66-69 i 96) są wypełniane zarówno, w przypadku gdy podatnik może w danym okresie korzystać, jak również gdy nie może korzystać ze zwolnienia. Istotny jest jedynie fakt poboru zaliczek.

Przykład 3: Podatnik ukończył wiek senioralny 25 kwietnia. Po osiągnięciu tego wieku nadal pracował i otrzymywał przychody z pracy, nie uzyskiwał emerytury. Ponieważ podatnik nie złożył wymaganego oświadczenia, pracodawca pobierał zaliczki. Podatnik od 15 października pobierał emeryturę. Nadal pracował i uzyskiwał od tego dnia przychody, które podlegały zaliczkowaniu przez pracodawcę. Pracodawca w informacji PIT-11 wykazuje w tych samych rubrykach przychody uzyskane od 25 kwietnia oraz przypadające na nie składki ZUS. W zeznaniu rocznym przychody uzyskane od 25 kwietnia do 15 października będą wolne od podatku (przypadające na nie składki ZUS nie zmniejszą podstawy opodatkowania), a przychody uzyskane od 15 października będą opodatkowane (przypadające na nie składki ZUS zmniejszą podstawę opodatkowania).

Kiedy PIT-11  nie wystarczy, by prawidłowo rozliczyć ulgę

W przykładzie nr 3 podatnik może w zeznaniu rocznym zadeklarować przychody uzyskane przed 15 października jako wolne od podatku. Wymaga to jednak wiedzy o kwocie przychodów i przypadających na nie składek ZUS. Formularz PIT-11 nie zawiera informacji o odrębnych wartościach przychodów korzystających i niekorzystających ze zwolnienia w zeznaniu rocznym. Podaje on tylko kwoty przychodów przy zastosowaniu kryterium podziału w postaci poboru/braku poboru zaliczek.

Nawet weryfikacja otrzymanych wpłat na rachunek bankowy podatnika nie pozwala na dokonanie wymaganego podziału. Na rachunek bankowy podatnika wpływają bowiem kwoty netto, w zeznaniu rocznym wykazywane są zaś przychody brutto (przed potrąceniem zaliczki PIT, składek ZUS, składki zdrowotnej, składek na PPK, i innych ewentualnych potrąceń). Jest oczywiste, że pracownik – pomimo prawidłowo sporządzonej przez płatnika informacji PIT-11 - nie jest w stanie samodzielnie rozdzielić kwoty przychodów oraz składek ZUS na część opodatkowaną i zwolnioną. Jest to praktyczny problem w stosowaniu opisywanego zwolnienia przez część podatników. Bez pomocy pracodawcy (zleceniodawcy) prawidłowe rozliczenie podatku może się okazać niemożliwe.

AUTOR: Jarosław Sekita, doradca podatkowy, członek zarządu w Meritum Doradcy Podatkowi

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.