Sprawa dotyczyła prawa do odliczenia VAT wynikającego z faktur dokumentujących nabycie usługi pomocy prawnej. Chodziło o podatnika, który prowadzi aptekę. Podatnik chciałby rozliczyć fakturę, którą otrzymał z kancelarii za usługi pomocy prawnej. Pomoc prawna i umowa dotyczyła reprezentowania przez kancelarię żony podatnika, w trakcie postępowania dyscyplinarnego przed Izbą Aptekarską. Żona jest w aptece osobą współpracującą, jednocześnie farmaceutą i kierownikiem apteki z odpowiednimi uprawnieniami, które są wymagane do prowadzenia apteki. Podatnik nie jest natomiast farmaceutą i nie posiada takich uprawnień.
Podatnik zwraca uwagę, że na skutek ewentualnej nieprzychylnej decyzji podjętej przez sąd aptekarski, żona może stracić prawo wykonywania zawodu, a co za tym idzie stracić możliwość kierowania Apteką. Sytuacja finansowa nie pozwoli mu na zatrudnienie innej osoby o odpowiednich kwalifikacjach. Będzie więc zmuszony zlikwidować prowadzoną działalność, ponieważ stanie się ona nieopłacalna. Podatnik uważa, że nabyte przez niego usługi pomocy prawnej wiążą się z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT, dlatego może odliczać podatek VAT od tych faktur.
Organ się nie zgodził. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przypomniał, że dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku między dokonywanymi zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością. Ustawodawca nie precyzuje, w jaki sposób towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby pozwoliło to podatnikowi na odliczenie podatku naliczonego. Związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika, może mieć zatem charakter pośredni lub bezpośredni. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu. W ocenie organu, nie każdy zaistniały więc rodzaj powiązania o charakterze pośrednim przy dokonywaniu świadczeń opodatkowanych, lecz oczywistość i bezsporność tego powiązania z dokonywaną przez podatnika sprzedażą opodatkowaną, może dopiero dawać uprawnienie do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.
Według organu, w niniejszej sprawie nie występuje taki związek przyczynowo-skutkowy, który decydowałby o prawie do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie usługi pomocy prawnej. Zdaniem fiskusa, pomoc prawna i umowa z kancelarią nie ma związku z czynnościami wykonywanymi przez żonę, jako osobę współpracującą z podatnikiem, w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Związek pomiędzy nabywanymi usługami pomocy prawnej a prowadzoną działalnością gospodarczą nie jest dostrzegalny i bezsporny, a tylko taki pozwalałby na zrealizowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących nabycie ww. usługi.
Według organu, sama możliwość podjęcia ewentualnej nieprzychylnej decyzji przez Sąd Aptekarski nie może stanowić przesłanki do uznania, że poniesiony wydatek w związku z nabyciem ww. usługi prawnej ma związek z działalnością gospodarczą podatnika. Niewątpliwie ewentualne niekorzystne rozstrzygnięcie postępowania prowadzonego wobec żony podatnika będzie miało wpływ na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą, jednak zdaniem organu, wydatki z nim związane mają charakter osobisty, związany z utrzymaniem posiadanych przez żonę uprawnień. Celem tego rodzaju wydatków, nie jest zatem osiągnięcie przez podatnika obrotu opodatkowanego podatkiem VAT.
W konsekwencji, Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących usługi pomocy prawnej dotyczącej reprezentowania przez kancelarię żony Wnioskodawcy, w trakcie postępowania dyscyplinarnego przed Izbą Aptekarską.
Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 czerwca 2017 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.89.2017.3.SR, LEX nr 349507
