Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) opublikowała raport, który opracowano za pomocą systemu teleinformatycznego STREFA udostępnionego na stronie internetowej PANA.
PANA sprawuje niezależny nadzór nad biegłymi rewidentami, firmami audytorskimi i samorządem zawodowym biegłych rewidentów. Ma również za zadanie dbanie o prawidłowe przeprowadzenie przez biegłych rewidentów badań sprawozdań finansowych oraz usług atestacyjnych innych niż badanie ustawowe i usług pokrewnych.
Z raportu wynika, że na dzień 31 grudnia 2021 r. w Polsce funkcjonowało 1364 firm audytorskich. Łącznie 89 proc. firm audytorskich, będących na liście prowadzonej przez PANA, złożyło sprawozdanie roczne z tytułu usług wykonywanych na rzecz jednostek zaufania publicznego (JZP) oraz na rzecz jednostek innych niż JZP. Z 88 do 76 spadła ilość firm audytorskich, w których biegli rewidenci wykonują powyżej 50 usług w przeliczeniu na 1 biegłego rewidenta w ciągu roku. PANA ocenia, że można wysnuć wniosek, iż wskazuje to na lepsze zrozumienie przez audytorów konieczności zalecanego przez Agencję poświęcenia wystarczającego czasu na badanie przez biegłych rewidentów, co może wpłynąć na zmniejszenie się nieprawidłowości w przeprowadzanych badaniach.
Zmiany w strukturze firm audytorskich wskazują na zmniejszający się stopniowo udział jednoosobowych działalności gospodarczych i przekształcanie firm audytorskich w spółki kapitałowe. Widoczny jest stopniowy, nieznaczny wzrost wynagrodzeń za badania. Wynosi on około 7 proc.. Wzrost wynagrodzeń był silniejszy w największych firmach audytorskich, które skoncentrowały swoją działalność na badaniach o wysokiej pracochłonności, zmniejszając jednocześnie liczbę obsługiwanych podmiotów.
Około 80 proc. wydanych opinii bez zastrzeżeń
Według raportu PANA w 2021 r. zostało wydanych 2035 sprawozdań z badania ustawowego sprawozdań finansowych JZP (jednostki zainteresowania publicznego) oraz 28041 sprawozdań z badania ustawowego sprawozdań finansowych podmiotów innych niż JZP.
W odniesieniu do badań sprawozdań finansowych JZP 88,4 proc. opinii to opinie bez zastrzeżeń. Opinie bez zastrzeżeń, łącznie z opiniami z uzupełniającym objaśnieniem, stanowiły podobnie jak w 2020 r. 97,8 proc. wszystkich wydanych opinii. W odniesieniu do badań sprawozdań finansowych podmiotów innych niż JZP najczęstszą opinią wydawaną była opinia bez zastrzeżeń (79,7 proc., dla porównania w 2020 r. 74,4 proc.) oraz opinia bez zastrzeżeń z uzupełniającym objaśnieniem (14,5 proc., w 2020 r. 20,9 proc.) co łącznie stanowiło 94,2 proc. wszystkich wydanych opinii (w 2020 r. - 93,3 proc.). Opinie z zastrzeżeniami stanowiły 5,5 proc. wszystkich wydanych opinii (w 2020 r. - 4,3 proc.).
Zobacz również: ZUS i skarbówka wymienią się dokumentami i sprawdzą wszystkich przedsiębiorców >>
JZP badane przez cztery największe firmy
Szczególnym zmianom uległa struktura podmiotów wykonujących badania funduszy inwestycyjnych oraz subfunduszy. W odniesieniu do funduszy inwestycyjnych i subfunduszy będących JZP większość (ok. 80 proc.) badań wykonywanych w 2021 r. jest przez cztery największe firmy audytorskie. Pozostałe fundusze i subfundusze są obsługiwane przez BIG4 w nieznacznym procencie (10 proc. w 2021, w 2020 r. – 32 proc.). Widoczna jest także tendencja do ujednolicania wynagrodzeń, tak by były one bardziej adekwatne do wykonanych usług.
W przypadku firm audytorskich spoza TOP11 świadczących usługi dla JZP najważniejszą usługą poza rewizją finansową jest doradztwo podatkowe. W przypadku firm audytorskich spoza TOP11 świadczących wyłącznie usługi dla podmiotów innych niż JZP głównymi źródłami przychodów są usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, doradztwo podatkowe oraz doradztwo. Firmy audytorskie TOP11 to firmy z grupy A i B wykazu firm audytorskich przeprowadzających badania ustawowe w jednostkach zainteresowania publicznego w 2021 r.
Cena promocyjna: 199 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 139.29 zł
W przypadku firm audytorskich spoza TOP11 świadczących usługi dla JZP najważniejszą usługą poza rewizją finansową jest doradztwo podatkowe. W przypadku firm audytorskich spoza TOP11 świadczących wyłącznie usługi dla podmiotów innych niż JZP głównymi źródłami przychodów są usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, doradztwo podatkowe oraz doradztwo.
Duża liczba badań na jednego biednego rewidenta
- PANA po raz drugi przygotowała raport dotyczący usług wykonanych przez firmy audytorskie. Wczytanie się w treść raportu może wzbudzić obawy o jakość pracy biegłych rewidentów. Warto zestawić wyniki z obu raportów, gdyż w podsumowaniu tegorocznego raportu wskazuje się na lepsze zrozumienie przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie konieczności poświęcenia wystarczającego czasu na badanie. Czy faktycznie nastąpiła istotna poprawa? – podkreśla dr Monika Król-Stępień, partner zarządzający w Kancelarii Biegłych Rewidentów Ouatro sp. z o.o.
Z raportu PANA wynika, że biegli rewidenci z grupy 11 największych firm audytorskich wykonują średnio po 32 badań, rewidenci z pozostałych firm – średnio po 12 badań. 174 biegłych rewidentów z 76 firm audytorskich w 2021 r. wykonało powyżej 50 usług w ciągu roku.
Ranking otwiera biegły, który wykonał w roku 2021, aż 318 usług. Co można było interpretować jako pracę non stop i średni czas na zlecenie wynosi mniej niż jeden dzień roboczy. W pięciu największych firmach audytorskich występowało średnio powyżej 10 biegłych rewidentów z liczbą wykonanych usług powyżej 50 rocznie, czyli jest identycznie, nie nastąpiły tu żadne zmiany. Maksymalna liczba świadczeń wykonanych przez jednego biegłego w pięciu największych firmach audytorskich kształtuje się - w zależności od firmy - pomiędzy 105 a 318.
- Warto zwrócić uwagę, że w większych firmach audytorskich zasadą, jest, że prace wykonywane są zespołowo. Pracą zespołu kieruje biegły rewident, a w proces zaangażowani są inni biegli rewidenci, aplikanci i asystenci. W wielu przypadkach w skład zespołu wchodzą eksperci z innych dziedzin – zauważa podkreśla dr Monika Król-Stępień.
Ekspertka podkreśla, że raport zawiera dane statystycznie i nie uwzględnia w pełni sposobu zarzadzania daną firmą audytorską i sposobu delegowania zadań. Jej zdaniem, dziś w dobie narzędzi informatycznych dedykowanych do audytu, w tym służących do analizy jednolitych struktur (JPK KR, JPK VAT, JPK FA) możliwe jest efektywne przeprowadzenie niezbędnych czynności z zachowaniem wymogów kontroli jakości zlecenia. - Fakt, duża liczba badań wykonanych przez jednego biegłego rewidenta może budzić wątpliwości i zasadnym jest pytanie o jakość badania. Tym bardziej, że z roku na rok spada ilość firm audytorskich, a jednocześnie rośnie ilość podmiotów podlegających obowiązkowi badania. Statystyka statystyką, jednak sprawny obserwator rynku firm audytorskich nie jest zaskoczony wynikami analizy PANA – podkreśla dr Monika Król-Stępień.
Ekspertka zauważa, że obserwowaną tendencją jest tworzenie m.in. przez TOP11 kilku firm audytorskich. - Zbieżność tych samych nazwisk w pokrewnych podmiotach nie jest przypadkowa. Z raportu wprost nie wynika, czy rekordziści wykonujący powyżej 100 zleceń wykonywali je z ramienia jednej czy kilku firm audytorskich? Czy tworzenie kilku firm audytorskich zatrudniających tych samych kluczowych biegłych rewidentów ma za zapewnić „sztuczną konkurencję” na rynku? Pytanie pozostawiam bez odpowiedzi – stwierdza dr Monika Król-Stępień.
Klienci cenią mniejsze firmy
Kolejny ekspert zwraca uwagę, że jest jednak przestrzeń także dla mniejszych firm. - Opublikowane wyniki raportu PANA potwierdzają nasze obserwacje. Rynek się konsoliduje. Stwarza to szansę dla firm średniej wielkości na uzupełnienie zespołów o dodatkowych specjalistów i ugruntowanie swojej pozycji na rynku – stwierdza Mateusz Flis, biegły rewident, Partner w BF Audyt sp. z o.o.
Ekspert podkreśla, że z obserwacji jego kancelarii wynika, że klienci cenią współpracę z mniejszymi firmami audytorskimi gdzie dostęp do specjalistów – partnerów i biegłych rewidentów – jest prostszy niż w rozbudowanych strukturach największych firm audytorskich. - Z pewnością wyzwaniem dla całej branży staje się spadek liczby aktywnych biegłych rewidentów. Nie tylko ubywa liczby biegłych rewidentów posiadających uprawnienia ale też spada ilość biegłych aktywnych zawodowo – podkreśla Mateusz Flis.
Ekspert wskazuje, że na ok. 5 200 biegłych wpisanych do rejestru, jedynie ok. 2 150, czyli zdecydowanie mniej niż połowa, wykonywało zawód w 2021 roku.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
