Sytuacja kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne denominowane lub indeksowane we franku szwajcarskim jest obecnie tematem leżącym w obszarze szczególnego zainteresowania Rzecznika, gdyż do dzisiaj nie wprowadzono systemowych rozwiązań ich problemu. W wielu umowach kredytowych zawarte były niedozwolone klauzule abuzywne, a konsumenci nie dysponują podstawową wiedzą na temat przysługujących im praw i kompetencji instytucji, które mogłyby ich wesprzeć w sporze z bankiem.
Część z kredytobiorców ma szanse na restrukturyzację swojego zadłużenia, jednak jak zauważa RPO, w takiej sytuacji może pojawić się problem natury podatkowej. Umorzenie samego kredytu lub jego części, bądź umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od tego kredytu, a także zwolnienie kredytobiorcy z długu, zasadniczo prowadzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, podlegającego opodatkowaniu PIT.
Bank dokonujący umorzenia lub zwolnienia z długu wystawia informację PIT-8C, w której wskazuje wysokość przychodów uzyskanych z innych źródeł. Natomiast podatnik wykazuje ten przychód w zeznaniu rocznym (PIT-36) razem z innymi przychodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych i w przypadku osiągnięcia dochodu powinien obliczyć i zapłacić należny PIT.
Co prawda prawodawca dostrzegł konieczność wzmocnienia pogarszającej się sytuacji wszystkich kredytobiorców, w tym osób, które zaciągnęły kredyty denominowane lub indeksowane w walucie obcej, w szczególności we franku szwajcarskim i wydał 22 maja 2015 r. wydał rozporządzenie o zaniechaniu poboru PIT i CIT w przypadku zawarcia przez takie osoby ugody z bankiem, ale miało ono zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r.
Rzecznik nie akceptuje stanu, w którym ustawodawca nakłada na obywateli ciężary publiczne w rzeczywistości przewyższające ich możliwości płatnicze, gdyż powszechność ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych musi się bowiem zawsze łączyć ze zdolnością do ich ponoszenia. W takich przypadkach obywatel powinien rozważyć ubieganie się o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego.
W praktyce instytucja ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego nie zapewnia jednak wystarczającej ochrony dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej i majątkowej. Nie stanowi również kompleksowego rozwiązania problemu kredytobiorców, w przypadku których bank zdecydował się na udzielenie pomocy. Dlatego też istnieje pilna potrzeba wprowadzenia kompleksowych regulacji podatkowych, umożliwiających wszystkim kredytobiorcom realną restrukturyzację zadłużenia.
Rzecznik zwrócił się do ministra z prośbą o ocenę przedstawionego problemu, w szczególności o zajęcie stanowiska w sprawie ewentualnych zmian legislacyjnych polegających, np. na wprowadzeniu do ustawy stosownego zwolnienia podatkowego dla kredytobiorców.
