W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka produkująca kosmetyki. Swoje produkty sprzedaje głównie do sieci handlowych oraz do hurtowni poprzez zatrudnionych handlowców. Spółka szkoli handlowców w zakresie znajomości produktów, jak również zastosowania technik sprzedaży i promocji. Jest to wiedza, która stanowi tajemnicę handlową firmy. Spółka organizuje szkolenia w hotelach. W ich trakcie spółka zapewnia poczęstunek na tak zwanych przerwach kawowych, obiady, kolacje i śniadanie oraz noclegi. Szkolenia mają też charakter integracyjny. Uczestnicy szkoleń mogą korzystać z basenu, sauny, odnowy biologicznej, kręgielni i sali bilardowej. Organizowana jest też uroczysta kolacja.
Spółka podkreśla, że udział w szkoleniach jest obowiązkowy dla wszystkich uczestników, natomiast w odniesieniu do zajęć dodatkowych i uroczystej kolacji możliwość uczestniczenia jest fakultatywna. Koszt zakwaterowania w hotelu nie jest zależny od faktycznego korzystania z tych usług. Wynagrodzenie za zorganizowane zajęcia dodatkowe ustalane było w sposób ryczałtowy.
Spółka zapytała więc fiskusa, czy dla pracowników powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń w postaci dodatkowych zajęć i uroczystej kolacji, czy na spółce ciąży obowiązek pobrania i opłacenia zaliczki na podatek dochodowy z tego tytułu?
Sama spółka uważa, że taki przychód nie powstanie, a więc nie będzie miała obowiązku pobrania i opłacania zaliczki na PIT. Spółka stwierdziła, że w przypadku, gdy wartości świadczeń nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych przez konkretnego pracownika, gdzie opłata jest wnoszona ryczałtowo, bez względu na to, czy pracownik z usług korzystał, czy też nie korzystał, brak jest podstaw do ustalenia dla konkretnego pracownika kwoty przychodu uzyskanego z tytułu finansowania przez pracodawcę kosztów organizowanych imprez.
Fiskus się nie zgodził. Jego zdaniem, pracownik otrzymał nieodpłatne świadczenie o określonej wartości w związku z uczestnictwem w zorganizowanych zajęciach dodatkowych i uroczystej kolacji. O powstaniu przychodu ze stosunku pracy przesądza fakt uczestnictwa pracownika w zajęciach dodatkowych i uroczystej kolacji, o określonej wartości pieniężnej, którego wartość powinna być ustalona według cen ich zakupu. Nie można mówić o powstaniu przychodu w sytuacji, gdy pracownik nie wziął w nich udziału. Według fiskusa ryczałtowy sposób opłacania przez pracodawcę kosztów związanych z organizacją dodatkowych świadczeń nie stanowi przeszkody w ustaleniu wartości świadczenia przypadającego na każdego uczestniczącego pracownika.
Fiskus uznał, że to na spółce ciąży obowiązek prawidłowego ustalenia przychodu poszczególnych jej pracowników, a tym samym spółka powinna dołożyć wszelkich starań, aby wywiązać się z obowiązków płatnika.
Tylko realne przysporzenie może być opodatkowane
Sprawę ostatecznie rozstrzygnął NSA. Sąd nie zgodził się z fiskusem. Przytoczył tu wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. sygn. akt K 7/13, w którym ten orzekł, że "inne nieodpłatne świadczenie" (...), oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika. NSA przywołał też postanowienie 7 sędziów NSA z dnia 13 października 2014 r. sygn. akt II FPS 7/14, w którym stwierdzono, że "istotą podatków dochodowych jest opodatkowanie skonkretyzowanego przysporzenia, a nie potencjalnej możliwości jego uzyskania. Reguła ta dotyczy zwłaszcza świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, w odniesieniu do których ustawodawca posłużył się jednoznacznym zwrotem "otrzymane".
Wyrok NSA z 23 kwietnia 2015 r., II FSK 1157/13
Zobacz też: Kiedy zapłacimy podatek od nieodpłatnego świadczenia >>
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego