Najnowsze stanowisko szefa Krajowej Administracji Skarbowej to zła wiadomość dla firm planujących alternatywne sposoby nagradzania, które mają zwiększać zaangażowanie pracowników. Szef KAS kilkakrotnie odmówił wydania opinii zabezpieczającej w sprawie spółek, które chciały przekazywać kluczowym pracownikom własne akcje i następnie odkupić je od nich po wyższej cenie.
Czytaj również: Skarbówka uderza w „fikcyjne samozatrudnienie”
Pytanie o cele spółki
W pierwszym przypadku o opinię zabezpieczającą wystąpiła spółka, która planuje utworzenie programu motywacyjnego, skierowanego do członków zarządu i kluczowych pracowników. Ma on polegać na wyemitowaniu określonej liczby akcji, a następnie na przeznaczeniu tych akcji do objęcia przez uczestników programu. Spółka będzie emitować akcje w ramach jednego lub kilku podwyższeń kapitału zakładowego. Pracownicy mieliby obejmować akcje po wartości nominalnej oraz sprzedawać je spółce po wartości księgowej, kilkunastokrotnie wyższej od wartości nominalnej.
Szef KAS uznał jednak w Informacji o odmowie wydania opinii zabezpieczającej z 13 lutego, opublikowanej 28 lutego (nr DKP16.8082.7.2024), że planowana przez spółkę czynność nie ma ekonomicznego uzasadnienia (ma charakter sztuczny), a jej głównym celem są korzyści podatkowe. Jest więc sprzeczna z celem przepisów podatkowych.
Zaznaczył, że nie neguje samej koncepcji utworzenia programu motywacyjnego, jako instytucji prawnej adresowanej w szczególności do członków zarządu i kluczowych pracowników i współpracowników spółek kapitałowych, w tym możliwości ekonomicznego uzasadnienia wdrożenia tego rodzaju instrumentu. W tej sprawie doszedł jednak do przekonania, że nie chodzi o rzeczywiste motywowanie prezesa i członków zarządu, ale obejście przepisów podatkowych.
Za sztuczną optymalizację uznał również 13 lutego programy innych spółek, o czym poinformował 3 marca (informacje nr DKP16.8082.4.2024, DKP16.8082.6.2024, DKP16.8082.3.2024, DKP16.8082.7.2024). Stan faktyczny był bardzo podobny, spółki planowały emisję akcji i przyznanie ich uczestnikom programu.
Zobacz w LEX: Akcje i akcjonariusze prostej spółki akcyjnej > >
Celem spółki są korzyści podatkowe
Zdaniem szefa KAS w obu przypadkach podstawowym celem działań spółek jest wyodrębnienie części wynagrodzenia pracowników, a tym samym wydzielenie go do odrębnego źródła przychodów, skutkujące jego niższym opodatkowaniem. Prawa i obowiązki uczestników programu zostały bowiem ukształtowane w sposób zbliżony do wypłaty ruchomego elementu wynagrodzenia.
Szef KAS wskazał na korzyści podatkowe w PIT, CIT i VAT. Przede wszystkim członkowie zarządu zapłacą niższy PIT - 19 proc. od dochodów z kapitałów pieniężnych, zamiast 32 proc. od dodatkowych świadczeń z tytułu stosunku pracy lub działalności wykonywanej osobiście. Korzyścią dla spółki będzie brak obowiązku poboru PIT w części, w jakiej uczestnicy uzyskują przychody z realizacji programu. Ponadto spółka będzie ponosić koszty związane z wdrożeniem programu i bieżącym funkcjonowaniem, w tym np. wydatki na odkup akcji własnych od uczestników, które chce zaliczać do kosztów uzyskania przychodów w CIT. Chce też odliczyć VAT od świadczenia usług związanych z implementacją oraz funkcjonowaniem programu motywacyjnego.
Szef KAS zauważył też, iż przedstawiony model programu motywacyjnego sprowadza się do przyznania dotychczasowym członkom zarządu dodatkowego wynagrodzenia za wyniki finansowe zrealizowane faktycznie w poprzednich latach. To oznacza, że kluczowy w programach motywacyjnych element „premiowy” staje się wątpliwy, ponieważ nie ma związku z zaangażowaniem uczestników w działalność spółki w danym roku. Co więcej, nabycie akcji po wartości niższej od wartości księgowej stwarza stan, w którym ryzyko inwestycyjne nie istnieje. Różnica pomiędzy ceną nominalną nabycia akcji przez osoby uprawnione a wartością księgową, po jakiej akcje zostaną odkupione przez spółkę, nie pozwala bowiem na założenie o możliwości straty.
- Zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że czynność opisana we wniosku może spełniać ustawowe kryteriów unikania opodatkowania, ponieważ utworzenie opisanego programu motywacyjnego ma głównie na celu osiągnięcie korzyści podatkowych sprzecznych z celem przepisów ustaw podatkowych, które te korzyści przyznają, a sama czynność (konstrukcja prawna) cechuje się sztucznością, co uzasadnia odmowę wydania opinii zabezpieczającej – podsumował szef KAS.
Przypomnijmy, że celem uzyskania opinii zabezpieczającej jest ochrona przed zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania. To potwierdzenie, że działania podatnika nie zostaną przez skarbówkę zakwalifikowane jako unikanie lub uchylanie się od opodatkowania. Szef KAS wydaje opinię zabezpieczającą na wniosek, który podlega opłacie 20 tys. zł. Tymczasem opłata za wydanie interpretacji indywidualnej wynosi 40 złotych.
Program motywacyjny ma motywować
Jak wskazuje Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea, widać, że główną przyczyną wydania decyzji odmownej było przede wszystkim przeświadczenie Szefa KAS, że ten konkretny program motywacyjny z jednej strony, nie został stworzony w celu zachęcenia kadry menedżerskiej do lepszej pracy, z drugiej zaś, pewnego wrażenia, że ma on bardzo ograniczony cel w postaci wdrożenia efektywnego podatkowo mechanizmu dystrybucji zysku wygenerowanego przez spółkę w poprzednich latach.
- Z tego względu, z pewną ostrożnością należy podejść do przenoszenia wniosków, które wywiódł Szef KAS na tle tego konkretnego wniosku na inne podobne w konstrukcji instrumenty finansowe. W szczególności, wydaje się że istnieją na rynku plany motywacyjne, które mają podobną – w wybranych obszarach – konstrukcję do analizowanego przez Szefa KAS (ograniczone lub efektywnie brak ryzyka inwestycyjnego, charakter „wewnętrzny” planu czyli brak opcji spieniężenia na szeroko rozumianym rynku tylko przez odkup przez spółkę lub podmiot z nią powiązany, etc.), a jednak w ich przypadku nie powinna znaleźć zastosowania klauzula. Jednocześnie, w trakcie lektury można zidentyfikować co najmniej dwa wnioski o charakterze uniwersalny. Konstrukcja planu ma motywować do polepszenia jakości pracy kadry zarządzającej na przyszłość. W konsekwencji, zarówno możliwość nabycia akcji lub innego instrumentu w ramach planu motywacyjnego, jak i sposób ustalania ceny ich późniejszego zbycia przez kadrę zarządzającą powinny zostać ustalone w oparciu o wskaźniki spółki/ wyniki pracy menedżera do spełnienia w przyszłości (a nie za przeszłe okresy) - dodaje Michał Kwaśniewski.
Zobacz w LEX: Zasady przydziału akcji w podwyższonym kapitale zakładowym > >
Cena promocyjna: 184.5 zł
|Cena regularna: 369 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 147.6 zł
Pytanie o praktykę organów podatkowych
- Szef KAS nie kwestionuje samej koncepcji utworzenia programu motywacyjnego, ale sposób wdrożenie tego programu w spółce. W tym przypadku szef KAS zwrócił uwagę na brak związku pomiędzy przydziałem akcji na rzecz uczestnika programu a realizacją celów finansowych spółki. Trudno więc byłoby oczekiwać innej odpowiedzi, biorąc pod uwagę korzyści finansowe oraz w kolejnym etapie korzyści podatkowe wynikające z przyznania pracownikom akcji spółki. To oznacza, że przedsiębiorcy planujący wdrożenie podobnych programów powinni bardzo wnikliwie rozważyć ich warunki pod kątem ewentualnej sprzeczności z przepisami podatkowymi - mówi Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym.
Zaznacza, że pracodawcy planujący wprowadzenie tego typu programu powinni bardzo wnikliwie analizować, czy podobna czynność spełniać będzie warunki programu motywacyjnego. Założenia i cele danego programu powinny odpowiadać specyfice oraz potrzebom konkretnego przedsiębiorstwa i jego strategii (np. długotrwałe budowanie wartości firmy czy też przygotowanie firmy do jej efektywnej sprzedaży). Poza tym cele i wskaźniki powinny być wyraźnie zdefiniowane, mierzalne i możliwe do osiągnięcia. Kluczowe jest też, by program został zaplanowany i wdrożony zgodnie z zasadami bezpieczeństwa prawno-podatkowego spółki i uczestników.
Zobacz także w LEX: Spółki komandytowo-akcyjne jako podatnicy CIT na przykładach > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
