Firmy narzekają na obowiązek dzielenia kosztów w CIT

Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych nie mogą łącznie odliczać wszystkich kosztów uzyskania przychodów. Zdaniem ekspertów jest to złe rozwiązanie, które tylko niepotrzebnie komplikuje rozliczenia CIT. Problematyczny jest zwłaszcza podział kosztów pośrednich. Przepisy powinny być poprawione.

Obowiązek podziału kosztów i przyporządkowania ich do poszczególnych źródeł przychodu znalazł się w czołówce złych przepisów podatkowych w rankingu opracowanym przez Prawo.pl. Pisaliśmy o nim tutaj. >>

Michał Jarczewski, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego w Mazars tłumaczy, że wprowadzenie do ustawy o CIT począwszy od stycznia 2018 r. dwóch źródeł przychodów – z zysków kapitałowych oraz innych źródeł - ma dalekosiężne konsekwencje dla podatników CIT. Generuje także liczne praktyczne problemy związane z prawidłowym rozliczeniem podatku. Problemem jest także brak ugruntowanej linii interpretacyjnej.

Zobacz również: Komentarz praktyczny -Zyski kapitałowe u podatników CIT >>

Obowiązek dzielenia kosztów

Jarczewski wyjaśnia, że kluczowym skutkiem wprowadzenia dwóch źródeł przychodów jest konieczność oddzielnego obliczania wysokości dochodu z tych dwóch źródeł, a tym samym m.in. odpowiedniego przyporządkowania kosztów uzyskania przychodów do źródła przychodów, co pozwala na ustalenie wyniku podatkowego – dochodu lub straty – z danego źródła. Znalazło to odzwierciedlenie w zmodyfikowanym art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Konieczne wyodrębnienie  grup przychodów i kosztów

- Biorąc pod uwagę brzmienie art. 9 ust. 1  ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnicy prowadzący księgi rachunkowe są obowiązani do ich prowadzenia w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu podatkowego (straty podatkowej) – wyodrębnienie dwóch źródeł przychodów w CIT może skutkować dla podatników koniecznością odpowiedniego dostosowania zakładowego planu kont, tak aby możliwe było wyodrębnienie przychodów z zysków kapitałowych i innych źródeł oraz kosztów przyporządkowanych do tych źródeł, jak również wyodrębnienie kosztów wspólnych dla tych dwóch źródeł. Ze względu na brak możliwości kompensowania straty z zysków kapitałowych ze stratą z innych źródeł, już na etapie kalkulowania zaliczek miesięcznych na CIT konieczne jest odrębne ustalenie wyniku dla obydwu źródeł – tłumaczy Jarczewski. 

Problematyczne koszty pośrednie

Joanna Sadowska, menadżer w departamencie outsourcingu w Grant Thornton zwraca dodatkowo uwagę, że ustawodawca nie zaproponował uregulowań dających jednoznaczne wytyczne, w jaki sposób dokonywać kwalifikacji kosztów pośrednich do poszczególnych źródeł przychodów. - Takie wątpliwości z pewnością pojawiają się w przypadku konieczności prawidłowego przyporządkowania kosztów ogólnych, jak np. najem nieruchomości, w której jednostka prowadzi działalność gospodarczą, czy też z naszego pola, usług outsourcingu księgowego i kadrowo-płacowego - mówi. Zdaniem Sadowskiej wyjątkowo trudny przypadek stanowi również prawidłowe wyłączenie z kategorii zyski kapitałowe licencji, która w bezpośredni sposób związana jest z uzyskaniem przychodów niezaliczanych do zysków kapitałowych. Może się okazać, że zarówno w tym, jak i w podobnych przypadkach zasadne będzie ubieganie się o indywidualną interpretację podatkową.

Zdaniem Michała Jarczewskiego z kancelarii Mazars można zgodzić się z tezą, że stosunkowo najmniej problemów powinno sprawiać przyporządkowanie do danego źródła przychodów kosztów bezpośrednich związanych z tymi przychodami ze względu na ścisły związek danego kosztu z danym przychodem. Największe wątpliwości budzi prawidłowe przyporządkowanie kosztów pośrednich, co do których nie jest możliwe przyporządkowanie ich wyłączenie do jednego źródła przychodów. Problem ten dotyczy zatem pośrednich kosztów wspólnych, którymi będą np. koszty zarządu, księgowości, marketingu.

Klucz przychodowy pełen wątpliwości

Pewną pomocą ma być stosowanie klucza przychodowego. Jarczewski tłumaczy, że podatnik powinien określić proporcję, w jakiej pozostają do siebie przychody z zysków kapitałowych oraz przychody z innych źródeł, a następnie w tak ustalonej proporcji przyporządkować do tych dwóch źródeł pośrednie koszty wspólne. Jego zdaniem na poziomie praktycznym, w pierwszej kolejności pojawia się pytanie, czy podziału pośrednich kosztów wspólnych pomiędzy źródła przychodów należy dokonywać na bieżąco w ciągu roku podatkowego, czy też dopiero po jego zakończeniu. Ma to znaczenie w szczególności w przypadkach, w których np. przychody ze źródła zyski kapitałowe pojawią się w ostatnim miesiącu roku podatkowego, zmieniając tym samym przychodowy klucz alokacji. Zmiana klucza alokacji sprawi bowiem, że przy przyporządkowaniu do źródeł przychodów pośrednich kosztów wspólnych na bieżąco w ciągu roku, zaliczki na podatek z poprzednich miesięcy zostały skalkulowane przy wykorzystaniu innego klucza alokacji. 

Alokacja tylko po spełnieniu warunków

Joanna Sadowska z Grant Thornton zwraca jednak uwagę, że podatnik może zastosować klucz alokacji, tylko kiedy zostaną spełnione łącznie dwa warunki. Pierwszy, który mówi o tym, że wydatki faktycznie zostały poniesione i zaliczone do innych kosztów niż bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodów zarówno z zysków kapitałowych jak i innych źródeł. Drugim warunkiem jest brak możliwości zakwalifikowania kosztów do innych niż bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodów z zysków kapitałowych oraz przychodów z innych źródeł.

Podział kosztów ma ograniczyć optymalizacje

Maciej Kubica, radca prawny w kancelarii TLA podkreśla, że wyodrębnienie w CIT źródła przychodów z zysków kapitałowych i powiązanych z nimi kosztów jest skutecznym sposobem wyeliminowania pewnej kategorii optymalizacji podatkowych. Jego zdaniem samo przyporządkowanie kosztów do przychodów z konkretnego źródła nie powinno być dla podatników problemem, ale już określenie czy dane przychody (i powiązane z nimi koszty) powinny być rozliczane w ramach źródła „zyski kapitałowe”, może nie być łatwe. Problem dotyka m.in. branży IT, gdzie istotną część przychodów generują prawa autorskie do wytwarzanego oprogramowania. Kubica tłumaczy, że na początku roku Ministerstwo Finansów w wydawanych interpretacjach twierdziło, że stanowią one przychody z zysków kapitałowych. Dziś uważa, że prawa autorskie nie generują przychodów z zysków kapitałowych, jeżeli utwory zostały wytworzone we własnym zakresie. W konsekwencji pojawia się szereg pytań, w tym, czy gdy pracownik lub podwykonawca podatnika przenosi na niego prawa autorskie, w związku z wytworzeniem części kodu do oprogramowania, można mówić o wytworzeniu utworu we własnym zakresie przez podatnika.

- Niestety ustawodawca, mając na celu przeciwdziałanie optymalizacjom, naszył na luki w prawie podatkowym „dziurawą łatę”, która nie dość, że sama wymaga naprawy, to została naszyta częściowo nie tam, gdzie powinna – podsumowuje Kubica.

* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.