Chodzi o zmiany wprowadzone pakietem SLIM VAT 3, czyli nowelizacją ustawy o VAT i niektórych innych ustaw z 26 maja br. (Dz.U. 2023, poz. 1059), która wprowadza też zmiany w art. 21 ust. 1aa ustawy o CIT. Dotyczą one warunków niepobierania przez płatnika podatku od odsetek lub dyskonta od listów zastawnych i obligacji spełniających określone przesłanki. Na wynikające z tego problemy zwracają uwagę doradcy podatkowi z kancelarii Quidea.

Nowe obowiązki weryfikacyjne zamiast wyłączenia

-Ustawodawca zmienił o 180 stopni podejście do opodatkowania odsetek lub dyskonta od obligacji notowanych na rynku regulowanym lub alternatywnym systemie obrotu poprzez zaostrzenie przepisów. Obecnie płatnicy są wprost zwolnieni z poboru podatku u źródła od odsetek lub dyskonta od obligacji notowanych na rynku regulowanym lub alternatywnym systemie obrotu. Od 2024 r. zamiast generalnego zwolnienia płatników z obowiązku poboru WHT nałożone zostaną na nich obowiązki weryfikacyjne. Zmiany znacznie utrudnią możliwość skorzystania przez nich z wyłączenia obowiązku poboru podatku lub wręcz spowodują, że płatnicy nie będą chcieli wziąć na siebie ryzyka i będą automatycznie pobierać podatek oraz ewentualnie informować zagranicznych inwestorów, że mogą wystąpić o jego zwrot – mówi Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.

Od 1 stycznia 2024 r. art. 26 ust. 1aa będzie stanowić, że płatnicy nie są obowiązani do poboru podatku od odsetek lub dyskonta od:

  1. listów zastawnych, zwolnionych od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 50a;
  2. obligacji, zwolnionych od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 50c.

Przepisy te przewidują zwolnienie z CIT dla odsetek lub dyskonta od obligacji pod warunkiem, że zagraniczny odbiorca płatności nie jest podmiotem powiązanym z emitentem oraz który posiada bezpośrednio lub pośrednio, w tym łącznie z innymi podmiotami powiązanymi, nie więcej niż 10 proc. wartości nominalnej tych obligacji.

To oznacza, że od 2024 r. tzw. mechanizm pay-and-refund, będzie miał również zastosowanie do płatności odsetek lub dyskonta od publicznych obligacji do podmiotów powiązanych, jeżeli przekroczą 10 proc. próg zaangażowania w emisję obligacji. Co więcej, niezależnie od płatności lub nie do podmiotu powiązanego oraz czy zostanie przekroczony 10 proc. próg zaangażowania w emisję, to płatnik będzie zobowiązany do weryfikacji zagranicznego odbiorcy płatności z należytą starannością, w tym weryfikację spełnienia warunków do zwolnienia płatności z podatku lub zastosowania obniżonej stawki podatku, jeśli nie zostaną spełnione ustawowe warunki do zwolnienia.

Obecnie art. 26 ust. 1aa stanowi, że płatnicy nie są obowiązani do poboru podatku od odsetek lub dyskonta od:

  1. listów zastawnych;
  2. obligacji:
    • a) o terminie wykupu nie krótszym niż rok,
    • b) dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium państwa będącego stroną zawartej z Rzecząpospolitą Polską umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której przepisy określają zasady opodatkowania dochodów z dywidend, odsetek oraz należności licencyjnych.

 

Czytaj w LEX: Odsetki - podatek u źródła >>>

 

Negatywne zmiany dla rynku kapitałowego

Michał Kwaśniewski wyjaśnia, że obecnie warunkiem wyłączenia z podatku u źródła jest tylko, by obligacje miały termin wykupu powyżej 1 roku oraz by były notowane. Tymczasem nowe brzmienie przepisów odnosi się do art. 17 ust. 1 pkt 50c ustawy o CIT. Płatnik będzie miał więc obowiązek weryfikacji, czy odbiorca płatności odsetkowej jest powiązany z emitentem oraz czy posiada (łącznie z innymi podmiotami z nim powiązanymi) powyżej 10 proc. nominalnej wartości emitowanych obligacji. W przypadku gdy odpowiedź na te pytania będzie pozytywna, płatnik nie będzie miał możliwości zastosowania zwolnienia. Jeśli zaś płatnik zastosuje zwolnienie np. przez pomyłkę, nie mając do tego prawa, poniesie odpowiedzialność finansową oraz ewentualnie karno-skarbową za niepobrany podatek.

- Skutki tych zmian będą bardzo negatywne dla rynku kapitałowego. Celem wprowadzenia z początkiem 2019 r. zwolnienia dla płatnika z art. 26 ust. 1aa było uchronienie rynku kapitałowego przez negatywnymi efektami związanymi z wejściem nowego systemu poboru podatku u źródła (od 1 stycznia 2019 r.). Przepisy te zostały jeszcze bardziej zliberalizowane od 1 stycznia 2023 r. Teraz widzimy całkowicie odwrotną tendencję, czyli zaostrzenia kursu. Nowelizacja może zniechęcić zagranicznych inwestorów do obligacji polskich emitentów oraz notowanych na giełdzie (nie tylko warszawskim rynku Catalyst ale również parkiecie w Wiedniu, który jest również popularny z perspektywy polskich emitentów) – mówi Michał Kwaśniewski.

Przypomnijmy, że z początkiem 2023 r. zwolnione zostały bezwarunkowo z podatku u źródła odsetki i dyskonta od obligacji: o terminie wykupu nie krótszym niż rok i dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Czytaj również: Rozliczanie podatku u źródła staje się coraz bardziej przyjazne >>

 

Sprawdź również książkę: Rozliczanie podatku u źródła >>


Brak przepisów przejściowych i jakichkolwiek wskazówek

- Co więcej, nie ma korzystnych dla płatników przepisów przejściowych odnoszących się do emisji dokonanych przed 1 stycznia 2024 r. To oznacza, że odsetki wypłacane po 1 stycznia 2024 r. z emisji dokonanych nawet przed wejściem w życie zaostrzonego brzmienia przepisu będą podlegały zaostrzonym regulacjom oraz płatnicy będą musieli zmienić do nich podejście. Może to być zdarzenie niezrozumiałe dla zagranicznych posiadaczy obligacji polskich emitentów - dodaje Michał Kwaśniewski.

Czytaj w LEX: Rozliczanie należności opodatkowanych „u źródła” krok po kroku >>>

Również Izabela Andrzejewska-Czernek, radca prawny zwraca uwagę, że dotychczas na podstawie zarówno ustawy o CIT jak i ustawy o PIT, po prostu nie było obowiązku poboru podatku u źródła dla odsetek i dyskonta od listów zastawnych i niektórych obligacji (art. 26 ust. 1aa ustawy o CIT oraz art. 41 ust. 24 ustawy o PIT).

- Po zmianie, aby nie musieć pobierać podatku, płatnicy będą musieli weryfikować, czy spełnione są przesłanki zastosowania zwolnienia podmiotowego z art. 17 ust. 1 pkt 50a lub 50c. Oznacza to, że np. podmiot prowadzący rachunki papierów wartościowych czy rachunki zbiorcze nie będzie zobowiązany do zastosowania mechanizmu pay-and-refund o ile potwierdzi, że odbiorca płatności spełnia warunki wskazane w ww. przepisach. W jaki sposób to zrobić? Tu przepisy milczą, a uzasadnienia czy jakichkolwiek wskazówek brak - mówi Izabela Andrzejewska-Czernek.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.