Opodatkowanie dywidend na poziomie wspólników spółki kapitałowej

Dochd (przychd) z udziału w zyskach spłek kapitałowych może powstać w rżnych sytuacjach, ktrych cechą wsplną jest otrzymywanie określonych korzyści w związku z partycypowaniem w zyskach spłek kapitałowych. Podstawowym rodzajem przychodu z tytułu udziału w zyskach osb prawnych (spłek kapitałowych) jest dywidenda (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych). W związku z jej wypłatą może powstać szereg wątpliwości praktycznych, związanych z momentem powstania obowiązku podatkowego, podatkowymi konsekwencjami opźnienia w jej wypłacie, wypłat zaliczek na poczet dywidendy za dany rok czy też wypłatą dywidendy na rzecz użytkownika udziału.

1. Dywidenda jako podstawowy sposób partycypowania przez wspólnika w zysku spółki

Dywidenda jest to część zysku spółki kapitałowej przypadająca na udziały lub akcje. W myśl art. 191 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) – k.s.h., wspólnik spółki z o.o. ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Tym samym, prawo do dywidendy aktualizuje się dopiero w chwili podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników.

Zgromadzenie wspólników – zgodnie z art. 231 k.s.h. – podejmuje uchwałę o podziale zysku na zwyczajnym zgromadzeniu, które powinno się odbyć w terminie 6 miesięcy po upływie roku obrotowego. W myśl art. 193 § 1 k.s.h., uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Jednakże umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). Powinien on zostać wyznaczony w ciągu 2 miesięcy od dnia powzięcia uchwały.

Zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów, chyba że umowa przewiduje inny sposób podziału. Art. 174 § 3 k.s.h. wskazuje na możliwość uprzywilejowania udziałów co do dywidendy. Stosownie natomiast do art. 196 k.s.h., na udział uprzywilejowany w zakresie dywidendy można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującą udziałom nieuprzywilejowanym (dywidenda uprzywilejowana).

2. Moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku dywidendy

Przychodem z udziału w zyskach osób prawnych (spółek kapitałowych) są kwoty faktycznie otrzymane. Tym samym, obowiązek podatkowy powstanie dopiero z chwilą faktycznego otrzymania należnej za dany rok dywidendy. Jeżeli więc dywidenda przypadająca za dany rok podatkowy nie została udziałowcom wypłacona, lecz przeznaczono ją na doinwestowanie spółki, w takiej sytuacji nie będzie podstaw do przyjęcia, iż ta część zysku spółki stanowi dochód wspólników podlegający opodatkowaniu. Podobnie będzie wówczas, gdy zysk wypracowany za dany rok podatkowy zatrzymano w spółce, przeznaczając go na kapitał rezerwowy. Jeżeli jednak później nastąpi podwyższenie kapitału zakładowego poprzez kapitalizację tych rezerw, równowartość kwot przekazanych na kapitał stanowi dochód podlegający opodatkowaniu według zasad podobnych jak w przypadku dywidendy – art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – u.p.d.o.f.

Innymi słowy istotne jest czy, a jeśli tak, to kiedy wspólnik faktycznie otrzyma kwoty tytułem dywidendy (albo: kiedy zostanie pozostawiona do jego dyspozycji). Natomiast bez względu na moment powstania obowiązku podatkowego pozostaje, przykładowo, data podjęcia uchwały o podziale zysku. Zastosowanie zasady kasowej, gdy chodzi o ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy wypłacie dywidendy, ma istotne znacznie przy zastosowaniu właściwej stawki podatkowej.