UKC, który wszedł w życie 30 października 2013 r., stosowany będzie od 1 maja 2016 r. Wraz z unijnym kodeksem celnym z dniem tym stosowane będą też:
- rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz. Urz. UE L nr 343 z 29.12.2015, str. 1),
- rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz. Urz. UE L nr 343 z 29.12.2015, str. 558), które razem tworzą tzw. pakiet unijnego kodeksu celnego.
Unijny kodeks celny skupia się na wyznaczeniu kierunków i celów strategicznych w prawie celnym. Jego najważniejsze cele to:
- ułatwienie legalnej wymiany handlowej oraz zwalczanie nadużyć poprzez określenie prostych i ekonomicznie uzasadnionych procedur celnych oraz szybkie i ujednolicone postępowanie celne;
- równowaga pomiędzy obowiązkiem organów celnych zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów celnych a prawem przedsiębiorców do sprawiedliwego traktowania;
- wszystkie transakcje celne i handlowe powinny być przeprowadzane elektronicznie, a systemy informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane w operacjach celnych powinny oferować przedsiębiorcom we wszystkich państwach członkowskich takie same ułatwienia;
- wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych powinno towarzyszyć zharmonizowane i ujednolicone stosowanie kontroli celnych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia równoważnego poziomu tych kontroli w całej Unii, tak, aby nie dopuszczać do zachowań zakłócających konkurencję;
- nadanie organom celnym roli wiodącej w łańcuchu dostaw, a także – ze względu na swój udział w monitorowaniu i zarządzaniu handlem międzynarodowym - katalizatora konkurencyjności państw i przedsiębiorstw.
W tym kontekście najważniejsze regulacje wprowadzone przez unijny kodeks celny dotyczą:
- wymiany informacji – wszelka wymiana informacji między organami celnymi oraz między przedsiębiorcami a organami celnymi, a także przechowywanie tych informacji odbywać się będzie za pomocą technik elektronicznego przetwarzania danych (elektronizacja obsługi procesów celnych będzie wdrażana do końca 2020 r., co spowoduje wyeliminowanie papierowego obiegu dokumentów, czyli docelowo wszystkie transakcje celne i handlowe będą prowadzane elektronicznie);
- procedur celnych – zmieniona zostanie obowiązująca terminologia oraz zmniejszy się liczba procedur celnych;
- upoważnionego przedsiębiorcy AEO – wskazano dodatkowe warunki, od których spełnienia zależeć będzie przyznanie przedsiębiorcy statusu AEO oraz rozszerzono katalog korzyści dostępnych tylko dla posiadaczy statusu AEO (posiadanie statusu upoważnionego przedsiębiorcy AEO uprawnia do korzystania z ułatwień odnoszących się do kontroli celnej oraz uproszczeń przewidzianych w ramach przepisów celnych);
- długu celnego i zabezpieczeń celnych – chodzi o możliwość korzystania z zabezpieczenia w obniżonej wysokości oraz zwiększenie przypadków wygaśnięcia długu celnego;
- postępowania celnego – nastąpi harmonizacja trybów postępowania organów celnych państw unijnych związanych z wydawaniem decyzji celnych;
- procedur uproszczonych – zmiany dotyczą instytucji uproszczonego zgłoszenia celnego oraz wpisu do rejestru zgłaszającego;
- nowych ułatwień takich jak samoobsługa celna (organ celny na wniosek upoważnionego przedsiębiorcy AEO może zezwolić, aby pewne formalności celne były załatwiane przez przedsiębiorcę) i odprawa scentralizowana (umożliwi złożenie w urzędzie celnym właściwym ze względu na miejsce siedziby przedsiębiorcy upoważnionego AEO zgłoszenia celnego towarów, które będą przedstawione w innym urzędzie celnym).
Pakiet unijnego kodeksu celnego, daje ilustrację zarówno stanu docelowego, jak też mechanizmu dochodzenia do niego poprzez stopniowe wdrażanie poszczególnych instytucji do końca 2020 r. Już bowiem podczas opracowywania, negocjowania i przyjmowania unijnego kodeksu celnego Komisja Europejska, Rada, Parlament Europejski, a także państwa członkowskie i zainteresowane strony sektora handlu uznały, że nie wszystkie systemy informatyczne pozwalające na pełne wdrożenie nowych przepisów będą gotowe do 1 maja 2016 r. Dlatego też w okresie przejściowym, trwającym najpóźniej do 31 grudnia 2020 r., art. 278 unijnego kodeksu celnego pozwala na wykorzystanie innych, niż techniki elektronicznego przetwarzania danych, środków wymiany i przechowywania informacji.
Unijny kodeks celny zastępuje obowiązujący od ponad 20 lat Wspólnotowy Kodeks Celny. Wspólnotowy Kodeks Celny oparty był na integracji procedur celnych stosowanych oddzielnie przez poszczególne państwa członkowskie w latach 80. Od momentu wejścia w życie rozporządzenie to było wielokrotnie i w znaczący sposób zmieniane w celu rozwiązania określonych problemów, m.in. ochrony działania w dobrej wierze czy uwzględnienia wymogów bezpieczeństwa, oraz w następstwie istotnych zmian w prawodawstwie zarówno unijnym jak i międzynarodowym.
W 2008 r., w ramach reformy prawa celnego, ustanowiony został wspólnotowy kodeks celny (zmodernizowany kodeks celny), który jednak poza jego art. 30 nie był stosowany ze względu na brak przepisów wykonawczych. W 2011 r. zapadła decyzja o przekształceniu zmodernizowanego kodeksu celnego w unijny kodeks celny ze względu na konieczność implementacji zmian wynikających z Traktatu Lizbońskiego. Unijny kodeks celny ustanowiony został w 2013 r.
Regulacje unijnego kodeksu celnego będą stosowane w polskim prawie wprost. W znowelizowanych przepisach ustawowych znajdą się jedynie rozwiązania, które uzupełniają regulacje kodeksowe. Krajowe prawo celne (ustawa Prawo celne oraz przepisy wykonawcze) nie zostaną jednak znowelizowane na 1 maja. 26 kwietnia Rada Ministrów przyjęła bowiem dopiero projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo celne oraz niektórych innych ustaw.
Jednym z ważniejszych efektów znowelizowanych przepisów ustawowych będzie uproszczenie postępowania celnego. Do ustawy wpisano pozwolenie na stosowanie uproszczonego postępowania przy obejmowaniu towarów procedurą TIR (dotyczy międzynarodowego przewozu towarów). W praktyce formalności tranzytowe zostaną zredukowane do minimum dla wiarygodnych przedsiębiorców.
Do projektu noweli wprowadzono także przepisy regulujące kwestię elektronicznej wymiany informacji i dostępu do usług elektronicznych świadczonych przez Służbę Celną.
Elektroniczna wymiana informacji – w szczególności deklaracji i zgłoszeń – odbywać się będzie przez Platformę Usług Elektronicznych Służby Celnej (PUESC). Warunkiem skorzystania z usług elektronicznych będzie rejestracja i przedstawienie organowi celnemu dokumentu potwierdzającego zakres uprawnień do korzystania z usług oferowanych na PUESC. Elektroniczne dokumenty celne będzie można podpisać nie tylko kwalifikowanym podpisem elektronicznym, czy profilem zaufanym ePUAP, ale także podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego certyfikatu Służby Celnej (tzw. podpis PKI).
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Prawo celne i podatek akcyzowy. Blaski i cienie dziesięciu lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej
|