Przedmiotem sprawy była ugoda sądowa, na mocy której doszło do nieodpłatnego zniesienia współwłasności kilku nieruchomości. Uczestnicy czynności wzajemnie zbywają i nabywają udziały w tych nieruchomościach.
Problemem natomiast stała się kwestia ustalenia podstawy opodatkowania w podatku od spadków i darowizn, ponieważ pojawiły się dwa sprzeczne ze sobą poglądy. Według pierwszego podstawę opodatkowania stanowi sumaryczna różnica wartości praw przysługujących podatnikowi do wszystkich nieruchomości objętych taką czynnością przed zniesieniem współwłasności oraz sumaryczna wartości praw przysługujących podatnikowi do wszystkich nieruchomości objętych taką czynnością po zniesieniu współwłasności. Natomiast drugi pogląd głosi, że podstawa powinna być ustalana odrębnie w odniesieniu do każdej nieruchomości objętej osobną księgą wieczystą.
Naczelnik urzędu skarbowego zaaprobował drugie z wymienionych stanowisk i w oparciu o nie wydał decyzję dla podatnika o wyliczeniu podatku należnego. Następnie dyrektor izby skarbowej stwierdził, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności każdej rzeczy tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, w zakresie w jakim jej wartość, wskutek ustania stosunku współwłasności, przekracza wartość udziału w tej rzeczy, który przed zniesieniem współwłasności przysługiwał nabywcy.
Z argumentacją organów zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny (I SA/Wr 173/15), który zwrócił uwagę na fakt, że w sprawie nie ma ugody skutkującej przesunięciami majątkowymi dokonanymi między współwłaścicielami kilku rzeczy, lecz nabycie tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności własności rzeczy, które należy odnieść do konkretnej rzeczy.
Stanowiska WSA i fiskusa nie podzielił podatnik, a następnie także Naczelny Sąd Administracyjny (II FSK 131/16), który wyrokiem z 1 lutego br. uchylił wyrok WSA i decyzję fiskusa. NSA stwierdził, że podstawą opodatkowania w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności jest czysta wartość rzeczy lub praw majątkowych, przekraczająca wartość udziału we współwłasności. Zdaniem sądu podstawą opodatkowania będzie przyrost majątku ponad wartość, która dotychczas przysługiwała współwłaścicielowi.
