Sprawa dotyczyła podatniczki, która w 1994 r. zakupiła wraz z małżonkiem niezabudowaną nieruchomość rolną, na której rozpoczęli budowę pieczarkarni. Budowę pieczarkarni zakończono stanem zamkniętym. W maju 2000 r. małżonkowie rozwiedli się w wyniku czego dokonano częściowego nieuwzględniającego ww. nieruchomości rolnej - podziału majątku. Natomiast ostateczny podział majątku wspólnego nastąpił w marcu 2011 r., w ten sposób, że podatniczka otrzymała całą nieruchomości, bez żadnych spłat na rzecz męża. W lipcu 2012 r. nieruchomość ta została sprzedana.
Podatniczka zapytała fiskusa, czy sprzedaż nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a jeśli tak, to w jakiej wysokości? Sama uważała jednak, że nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Fiskus nie do końca się zgodził. Uznał bowiem, że kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości - w części nabytej w 1994 r. - nie stanowi źródła przychodu, z uwagi na upływ 5-letniego terminu. Natomiast środki uzyskane ze sprzedaży przedmiotowej nieruchomości - w części nabytej w 2011 r. w wyniku podziału majątku dorobkowego małżeńskiego - podlegają opodatkowaniu.
Fiskus podkreślił, że w świetle art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przepis ten nie ma jednak zastosowania do zbycia majątku nabytego w wyniku podziału majątku małżonków.
Spór w rozpatrywanej sprawie sprowadzał się więc do rozstrzygnięcia, w jaki sposób należy rozumieć pojęcie "nabycia". Podatniczka przyjmuje, że do nabycia własności całej nieruchomości doszło w trakcie trwania małżeństwa (tj. w 1994 r.), a organ podatkowy staje na stanowisku, że prawo to podatniczka nabyła dwuetapowo, tj. w październiku 1994 r. (kiedy to przedmiotowe prawo zostało nabyte do majątku wspólnego małżonków) w części, która odpowiadała jej udziałowi w majątku wspólnym, oraz 2 marca 2011 r. (tj. w dniu dokonania ostatecznego podziału majątku pomiędzy byłymi małżonkami) w części przekraczającej jej udział w majątku wspólnym.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu, z datą ustania małżeństwa, a więc również wspólności majątkowej, współwłasność łączna - jaka istnieje między małżonkami - przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. W chwili ustania małżeństwa, co do zasady każdy z małżonków ma wynoszący 1 udział w majątku wspólnym, a więc w każdej rzeczy, jaka do tego majątku należy. W chwili ustania małżeństwa podatniczka była więc właścicielem wynoszącego 1 udziału we wszystkich składnikach majątku wspólnego małżonków, podobnie jak jej mąż. Zgodnie z przepisami prawa cywilnego, przyznanie danej osobie na wyłączną własność rzeczy w wyniku podziału majątku wspólnego jest nabyciem tych rzeczy.
Sąd podkreślił jednak, że nabyciem w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT nie jest jednak przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z małżonków w wyniku podziału majątku wspólnego, jeśli podział taki jest ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszą mu spłaty i dopłaty lub jeżeli wartość otrzymanej przez daną osobę rzeczy w wyniku podziału tego majątku, mieści się w udziale, jaki byłemu małżonkowi przysługuje w majątku dorobkowym małżeńskim. W tym przypadku za datę nabycia nieruchomości lub praw, które przypadły danej osobie w wyniku podziału majątku wspólnego, należy przyjąć datę ich nabycia w czasie trwania związku małżeńskiego (do majątku wspólnego).
Jeżeli natomiast podział odbył się w naturze, lecz w sposób, który był nieekwiwalentny i towarzyszyły mu spłaty lub dopłaty oraz gdy wartość otrzymanych przez byłego małżonka nieruchomości lub praw przekracza jego udział w majątku wspólnym, to wówczas za datę nabycia tego udziału w nieruchomości, który przekracza udział byłego małżonka w majątku wspólnym, należy przyjąć dzień, w którym dokonano podziału majątku wspólnego nawet wówczas, jeżeli nabycie to następuje nieodpłatnie (czyli bez spłat i dopłat). Przez pojęcie "nabycie" użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.
Odnosząc to do rozpatrywanej sprawy NSA uznał, że podział majątku dokonany w marcu 2011 r. nie był ekwiwalentny. Wartość nabytej przez podatniczkę nieruchomości na wyłączną własność - w wyniku podziału majątku dorobkowego - przekroczyła wartość jej udziału w majątku dorobkowym małżeńskim, tj. nabytego w czasie trwania małżeństwa. Dlatego ostateczny podziału majątku wspólnego małżonków należy utożsamiać z momentem nabycia przez podatniczkę nieruchomości w części przekraczającej wartość jej udziału posiadanego w majątku wspólnym. W przypadku sprzedaży nieruchomości w 2012 r. będzie ona podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym według zasad określonych tą ustawą.
Wyrok NSA z 28 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 2119/13
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
PIT. Komentarz
|