Czy otrzymany rachunek uproszczony w tym przypadku jest prawidłowym dokumentem, czy powinniśmy zażądać od tego podwykonawcy wystawienia faktury VAT?

Czy usługobiorca, który przedkłada w Urzędzie Skarbowym deklarację podatkową JPK, może się spodziewać z tego tytułu podważenia przez organ podatkowy niedopełnienia zasad wynikających z konieczności opłacania VAT-u za usługodawcę zarejestrowanego w systemie podatkowym jako czynny podatnik VAT (VAT-OO)?

To samo pytanie dotyczy podatników VAT zwolnionych, którzy wystawiają za usługi budowlane (w klasyfikacji PKWiU – zobowiązani do wystawiania dokumentów z odwrotnym obciążeniem) rachunki uproszczone – czy postępują prawidłowo?
Jeżeli wystawiający podatnicy VAT (czynni i zwolnieni) postępują nieprawidłowo, jak powinna zachować się firma otrzymująca nieprawidłowe dokumenty zakupu danych prac?

Odpowiedź

Podatnik świadczący usługi stanowiące usługi budowlane, dla których – w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia – podatnikiem jest nabywca, ma bezwzględny obowiązek wystawienia faktury. Nie musi to być jednak dokument zatytułowany jako „faktura”.

Uzasadnienie

W pierwszej kolejności wyjaśnić pragnę, że podatnik świadczący usługi stanowiące usługi budowlane, dla których – w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia – podatnikiem jest nabywca, ma bezwzględny obowiązek wystawienia faktury. Powinna to być faktura bez danych dotyczących stawki i kwoty podatku VAT (zob. art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 – dalej u.p.t.u.), a w zamian z adnotacją „odwrotne obciążenie" (zob. art. 106e ust. 1 pkt 18 u.p.t.u.).

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że obecnie każdy dokument zawierający wymagane dla faktury dane stanowi fakturę. Z przepisów nie wynika bowiem wymóg tytułowania faktur „fakturami". W konsekwencji, przykładowo, fakturą może być również dokument zatytułowany „rachunek" czy „rachunek uproszczony". Jeżeli zatem dokument, o którym mowa (zatytułowany rachunkiem uproszczonym), zawiera dane wymagane dla faktury (w tym zawiera wyrazy „odwrotne obciążenie"), jego wystawienie jest prawidłowe. W przeciwnym razie wystawienie takiego dokumentu uznać należy za działanie nieprawidłowe, jednak domaganie się od podwykonawcy prawidłowej faktury VAT nie jest – z punktu widzenia VAT – konieczne. Otrzymanie faktury wystawionej przez podwykonawcę nie jest bowiem konieczne z punktu widzenia rozliczenia podatku VAT przez nabywcę usługi budowlanej.
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że obowiązujące przepisy nie przewidują, aby na nabywcach usług stanowiących objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia roboty budowlane ciążyła jakakolwiek odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (w szczególności w podatku VAT) podatników świadczących takie usługi. Podatników takich nie obciąża również odpowiedzialność za wystawianie nieprawidłowych dokumentów przez podatników (podwykonawców) świadczących usługi stanowiące roboty budowlane.

Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że w przypadku świadczenia usług stanowiących roboty budowlane przez podatników (podwykonawców) korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania (zob. art. 17 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.t.u.). W konsekwencji podatnicy tacy nie powinni wystawiać faktur z adnotacją „odwrotne obciążenie", lecz „zwykłe" faktury (bez podatku VAT, gdyż dokumentują one usługi zwolnione od podatku VAT).

Faktury takie mogą być również tytułowane „rachunkami uproszczonymi". Również bowiem faktur wystawianych przez podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego dotyczy wyjaśnienie, że każdy dokument zawierający wymagane dla faktury dane stanowi fakturę.

Na marginesie pragnę dodać, że rachunki uproszczone jako dokumenty wystawiane przez podatników VAT zostały zlikwidowane ponad 15 lat temu (tj. 1 stycznia 2000 r.). Nie są to zatem dokumenty, których zasady lub treść jest określona przepisami.

Autor odpowiedzi: Tomasz Krywan 
Odpowiedzi udzielono 25.09.2017 r.