Odpowiedź:
U pożyczkodawcy wartość umorzonej pożyczki nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów, a u pożyczkobiorcy powstanie przychód w kwocie umorzenia. W omawianym przypadku nie powstaną różnice kursowe.
Uzasadnienie:
W myśl art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) przychodem jest między innymi wartość umorzonych lub przedawnionych:
a)  zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy,
b) środków na rachunkach bankowych – w bankach;
W myśl art. 12 ust. 4 pkt 8 u.p.d.o.p. do przychodów nie zalicza się jednak kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z:
a)  bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków lub
b) postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, lub
c) realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw.
Z pytania jednak można wywnioskować, że umorzenie jest innego rodzaju, wobec czego kwota umorzenia będzie podlegała opodatkowaniu.
Od strony pożyczkodawcy należy pamiętać, że w myśl art. 16 ust. 1 pkt 44 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p. zostały zarachowane jako przychody należne. Pożyczka nie stanowiła przychodów należnych, wobec czego nie stanowi ona kosztu uzyskania.
Pożyczka powinna być wyceniona według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień jej udzielenia. Jednocześnie z treści art. 15a u.p.d.o.p. wynika, że różnice kursowe powstają między innymi gdy wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia lub otrzymania jest inna od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu (spłaty), przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Umorzenie kredytu nie jest zwrotem (spłatą) pożyczki. Tymczasem przepis art. 15a u.p.d.o.p. w sposób ścisły określa, kiedy powstają różnice kursowe. W efekcie, skoro brak w nim regulacji dotyczącej umorzenia, w omawianej sytuacji nie powstaną różnice kursowe.
Nienaliczone i nieskapitalizowane odsetki nie stanowią ani przychodu, ani kosztu podatkowego.
Paweł Ziółkowski, autor współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 21 listopada 2014 r.