Udziałowcy w związku z likwidacją spółki cywilnej zamierzają sprzedać przed dniem likwidacji dom mieszkalny wybudowany na sprzedaż innej spółce cywilnej. Udziałowiec spółki likwidowanej jest również udziałowcem spółki nabywającej nieruchomość na sprzedaż. Obie spółki zajmują się budową domów na sprzedaż oraz usługami budowlanymi i handlem materiałami budowlanymi. Spółka likwidowana nie chce posiadać w inwenturze likwidacyjnej nie sprzedanego domu.
Czy jest to najkorzystniejsze rozwiązanie pod względem podatku dochodowego od osób fizycznych?
Czy nie ma przeciwwskazań prawnych do takiej czynności (jeden ze sprzedających jest udziałowcem w jednej i drugiej spółce cywilnej)?

Moim zdaniem, zarówno sprzedaż ww. domu do nowej spółki cywilnej, jak i aport tego domu do ww. nowej spółki powinny być neutralne podatkowo dla wspólnika obydwu spółek, tj. sprzedającej i kupującej ww. dom. Jest to jednak, zwłaszcza w odniesieniu do aportu, problematyka wysoce kontrowersyjna, wywołująca rozbieżności w interpretacjach organów podatkowych oraz orzecznictwie. Z tego względu godnym rozważenia jest potwierdzenie ww. poglądu w drodze interpretacji indywidualnej prawa podatkowego. Dla drugiego wspólnika w razie sprzedaży domu, który nie jest jednocześnie wspólnikiem spółki cywilnej nabywającej ww. dom powstanie przychód podatkowy, zaś po stronie drugiego wspólnika w spółce nabywającej ww. dom powstanie skorelowany z nim koszt uzyskania przychodu.
Zgodnie z postanowieniami art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną (a więc m.in. spółce cywilnej) u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej (art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f.). Prawo podatkowe nie zawiera przeciwwskazań do zawarcia umowy kupna-sprzedaży domu pomiędzy 2 spółkami, których wspólnikiem jest ta sama osoba. Powyższa transakcja jest natomiast wysoce kontrowersyjna pod względem podatkowym, jako że w spółce zbywającej ww. dom, jak i w spółce nabywającej udziałowcem jest ta sama osoba. To zaś oznacza, że ww. dom jest współwłasnością tego wspólnika. Taka transakcja byłaby więc przesunięciem towaru handlowego (dom nie jest środkiem trwałym, lecz produktem sprzedawanym przez ww. spółkę w ramach jej działalności) w obrębie tego samego podatnika. Co do zasady wszelkie przesunięcia majątkowe w obrębie danego podatnika powinny być neutralne podatkowo. Obowiązek podatkowy musi wynikać z wyraźnej podstawy prawnej, nie może być wyprowadzany z analogii. W u.p.d.o.f. brak jest przepisu, który wyraźnie regulowałby tą kwestię. Moim zdaniem w przypadku sprzedaży domu w ww. sytuacji po stronie wspólnika w obydwu ww. spółkach nie powstanie ani przychód ani koszt podatkowy. Należy jednak w tym zakresie wystąpić o potwierdzenie tego poglądu w drodze interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, wydanej przez właściwego Dyrektora Izby Skarbowej. Po stronie drugiego wspólnika, który nie jest jednocześnie wspólnikiem spółki cywilnej nabywającej ww. dom powstanie przychód podatkowy na zasadach art. 14 u.p.d.o.f., z kolei po stronie drugiego wspólnika w spółce nabywającej ww. dom powstanie koszt uzyskania przychodu na zasadach ogólnych art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f., jako że ww. dom zostanie przez tą spółkę nabyty w celu sprzedaży i w ramach działalności gospodarczej tej spółki.
Drugą możliwą metodą postępowania jest wniesienie ww. domu do drugiej spółki cywilnej w drodze wkładu niepieniężnego (tzw. aportu). Moim zdaniem powinno to być również neutralne podatkowo dla wspólnika obydwu ww. spółek. Brak jest bowiem przepisu u.p.d.o.f., na podstawie którego mógłby w tym przypadku powstać przychód podatkowy. Jest to także przesunięcie składnika majątku (towaru) w obrębie tego samego podatnika, jako że spółka cywilna nie jest na gruncie u.p.d.o.f. samodzielnym podatnikiem. Zastrzec należy, że powyższe zagadnienie jest również wysoce kontrowersyjne. Linia interpretacyjna organów podatkowych jest w tym zakresie niekorzystna dla podatników, podczas gdy linia orzecznicza sądów administracyjnych jest korzystna – potwierdza bowiem neutralność podatkową aportów do spółek osobowych na gruncie u.p.d.o.f. Przykładowo, WSA w Warszawie w wyroku z dnia 7 sierpnia 2009 r. (III SA/Wa 384/09) uznał, że wniesienie aportu do spółki komandytowej "nie powoduje przyrostu majątkowego po stronie wnoszącej go osoby. (...) ...do czasu aż nastąpi zbycie udziału w takiej spółce, dotąd po stronie wspólnika nie nastąpi dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.". Neutralność podatkowa aportów wnoszonych do spółek osobowych w świetle regulacji updof znajduje także potwierdzenie w szeregu innych wyrokach sądów administracyjnych, m.in. w wyroku WSA w Kielcach z dnia 29 kwietnia 2009 r. (I SA/Ke 121/09), wyroku WSA w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2009 r. (III SA/Wa 3103/08) oraz wyroku WSA w Warszawie z dnia 17 lutego 2009 r. (III SA/Wa 2926/08). Spółka cywilna, pomimo pewnej odrębności od innych spółek osobowych, powinna być dla celów podatkowych traktowana tak jak pozostałe spółki osobowe. Zauważyć należy, że są także w analizowanym zakresie korzystne interpretacje organów podatkowych (choć są one w zdecydowanej mniejszości), np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 2 listopada 2010 r. (ILPB1/415-987/10-2/IM), w której ww. organ podatkowy, odstępując od uzasadnienia wydanej interpretacji, całkowicie zgodził się ze stanowiskiem Wnioskodawcy mówiącym, iż "aport Nieruchomości do Spółki komandytowej przez Wnioskodawczynię nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych". Podsumowując, aportu ww. domu do drugiej spółki cywilnej powinien być podatkowo neutralny dla wspólnika obydwu ww. spółek (sprzedającej i nabywającej ten dom), aczkolwiek dla bezpieczeństwa podatnika należy potwierdzić ten pogląd w drodze indywidualnej interpretacji podatkowej.