Jakie prawa ma strona w kwestii okazania akt postępowania kontrolnego prowadzonego przez urząd kontroli skarbowej?

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy PodatkowegoUKS prowadzi postępowanie kontrolne w siedzibie urzędu od dłuższego czasu. Pełnomocnikowi już niejednokrotnie odmówiono okazania akt ze względu na to, że nie ma osoby do tego upoważnionej. Ani inspektorzy, ani komisarz skarbowy, ani nawet naczelnik wydziału nie są dostępni w urzędzie. Jakie prawa w tym względzie ma strona?

Odpowiedź:

Organ w tym przypadku pozostaje bezczynny w przedmiocie udostępnienia akt postępowania kontrolnego.

Bezczynność tą można skarżyć do sądu administracyjnego.

Uzasadnienie:

Regulacje dotyczące postępowania kontrolnego prowadzonego przez kontrolę skarbową są zawarte w przepisach ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jednolity Dz.U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214 z późn. zm.) – dalej u.k.s.  Nie ma tam jednak zawartych regulacji, które bezpośrednio odnosiłyby się do prawa dostępu do akt postępowania.

Jak stanowi przepis art. 31 ust. 1 u.k.s. w zakresie nieuregulowanym w ustawie do postępowania kontrolnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, z tym że wówczas użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) organ kontroli skarbowej – organ podatkowy;

2) inspektor kontroli skarbowej albo osoba dokonująca czynności kontrolnych, o której mowa w art. 38 ust. 3 – kontrolującego;

3) postępowanie kontrolne – postępowanie podatkowe, o którym mowa w dziale IV ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Zgodnie z przepisem art. 178 §1 i 2 o.p. strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania. Czynności określone powyżej dokonywane są w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu.

Z powyższych regulacji – mających odpowiednie zastosowanie do postępowania kontrolnego w kontroli skarbowej – wynika zatem, że:

– kontrolowany ma prawo wglądu w akta postępowania kontrolnego;

– czynności związane z przeglądaniem akt dokonywane są w obecności pracownika organu kontroli skarbowej.

Nie jest zrozumiałe dla mnie, w jakim celu w urzędzie kontroli skarbowej mieliby być dostępni: inspektor kontroli skarbowej prowadzący dane postępowanie, komisarz skarbowy (jak rozumiem osoba dokonująca czynności kontrolnych), czy też naczelnik wydziału.

Prośba (wniosek) kontrolującego o dostęp do akt postępowania kontrolnego powinna być załatwiona pozytywnie, zaś nie jest do tego potrzebna obecność ww. osób. Na prośbę złożoną na piśmie, czy też ustnie do protokołu w siedzibie urzędu organ kontroli skarbowej powinien wyznaczając termin, w którym możliwe będzie przejrzenie akt (jakby nie było przygotowanie tych akt wymaga chwili czasu). Samo przeglądanie akt może się odbywać w obecności jakiegokolwiek pracownika, bądź funkcjonariusza organu kontroli skarbowej.

Jeśli organ kontroli skarbowej nie chce udostępnić na żądanie kontrolowanego akt postępowania kontrolnego, to pozostaje w bezczynności w tym zakresie. Moim zdaniem bezczynność taką można skarżyć do sądu administracyjnego.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270) – dalej p.p.s.a., kognicją sądów administracyjnych objęta jest m.in. bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż określone w pkt 1-3 aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw.

Brak udostępnienia akt postępowania kontrolnego jest właśnie bezczynnością w zakresie innych czynności z zakresu administracji publicznej, dotyczących uprawnień wynikających  z przepisów prawa (normowanych m.in. przepisami działu IV o.p.).

Powyższe oznacza, że można skarżyć bezczynność organu kontroli skarbowej w tym zakresie (tj. faktyczne nieudostępnienie akt postępowania kontrolnego).

Zgodnie z art. 52 §4 p.p.s.a. taką skargę należałoby poprzedzić wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa. Następnie w terminie:

– 30 dni od otrzymania odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa albo

– 60.dni od wystosowania wezwania do usunięcia naruszenia prawa – jeśli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie,

można złożyć skargę do sądu administracyjnego na bezczynność organu.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego bezczynność jest przedmiotem skargi.

Adam Bartosiewicz, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego

Odpowiedzi udzielono 14.09.2015 r.