Wiesława Moczydłowska: Temat grup VAT cieszy się zainteresowaniem. Czy grupy przyniosą ułatwienia dla podatników?
Bartłomiej Kołodziej: Najistotniejszą korzyścią dla podatników jest realizacja zasady neutralności VAT. Wskazać należy na neutralność obrotów pomiędzy członkami grupy. Obroty te (tzw. wewnątrzgrupowe) nie są opodatkowane VAT, przez co wewnątrz grupy nie wystawia się faktur, nie ma również konieczności weryfikacji kontrahenta w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista) oraz ewentualnego stosowania mechanizmu podzielonej płatności.
Uproszczeniu podlega też składanie plików JPK_VAT. Grupa VAT składa tylko jeden taki plik za dany miesiąc, który obejmuje jednocześnie każdego z jej członków. To istotne uproszczenia o charakterze administracyjnym - pozwolą zmniejszyć obciążenia związane z dokumentowaniem i raportowaniem transakcji dla każdego z członków grupy. Powinny się one przełożyć na konkretne oszczędności. Korzyści są także po stronie administracji podatkowej, generalnie bowiem grupa VAT powinna umożliwić większą efektywność obsługi rozliczeń podatników z urzędem.
Czytaj więcej w LEX: Grupa VAT - możliwość wspólnego rozliczania się przez kilku podatników >>>
To tylko jeden z aspektów istotnych dla podatników. Kolejny to fakt, że grupy VAT dają możliwość lepszego zarządzania płynnością finansową. Nie chodzi wyłącznie o brak podatku należnego i naliczonego na obrotach wewnątrz grupy. Choć to oczywiście istotne. Grupa daje możliwość rozliczenia VAT z urzędem z poziomu łącznych rozliczeń netto wszystkich jej członków.
Zobacz również: Grupy VAT mogą być interesujące, ale przepisy trzeba poprawić >>
Sprawdź PROCEDURĘ w LEX: Polski Ład – Powstanie grupy VAT >>>
Proszę przedstawić to na przykładzie…
Załóżmy, że dwa podmioty powiązane, mające odmienne sytuacje względem rozliczeń VAT – tworzą grupę. Pierwszy podmiot (ze względu na charakter działalności, np. prowadzone inwestycje lub eksport) odnotowuje stale nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym. Musi on czekać 60 dni na zwrot VAT z urzędu, może też wykazywać w dłuższym okresie nadwyżkę VAT naliczonego do rozliczenia w kolejnych okresach. Wówczas okres oczekiwania na efektywne skorzystanie ze środków finansowych „zamrożonych” w VAT naliczonym może się jeszcze wydłużyć. Jeżeli drugi z podmiotów tworzących grupę wykazuje stale VAT do zapłaty to dzięki grupie rozliczenie z urzędem skarbowym będzie dokonane łącznie, czyli niejako po wzajemnym skompensowaniu należności i zobowiązań tych podmiotów z urzędem z tytułu VAT. Zatem, po przystąpieniu do grupy nadwyżka VAT naliczonego generowana przez pierwszy podmiot będzie uwzględniona na bieżąco w rozliczeniach grupy. Kwota VAT, która miałaby podlegać zwrotowi takiemu podatnikowi (lub przeniesieniu), w ramach rozliczenia grupy jako całości, od razu „zasila” rozliczenia finansowe grupy, co jest korzystne dla przedsiębiorców ją tworzących.
Sprawdź też: Polski Ład – Utrata statusu podatnika przez grupę VAT >>>
Niemniej ważnym aspektem jest kosztowy charakter VAT, w przypadku, gdy podatek naliczony nie może zostać odliczony w całości. Nie są to stosunkowo częste sytuacje, gdyż system VAT zakłada, że firmy mają generalne prawo do odliczenia VAT naliczonego. Taka sytuacja wystąpi najczęściej, gdy podatnik dokonuje sprzedaży zwolnionej od VAT, która nie uprawnia do odliczania VAT naliczonego. Przykładowo, gdy podatnik świadczy zwolnione od VAT usługi finansowe, ubezpieczeniowe, medyczne lub w zakresie edukacji. VAT, który nie może być odliczany może stanowić utrudnienie, a nawet barierę rozwoju, np. przy outsourcingu niektórych usług. Wówczas firmy mogą być skłonne do realizacji niektórych funkcji wewnętrznie, pomimo iż względy natury biznesowej nakazywałyby nabywanie takich świadczeń od zewnętrznych wyspecjalizowanych podmiotów. To może prowadzić nawet do zaburzenia warunków konkurencji na rynku, a grupa VAT może być odpowiedzią na te wyzwania.
Czytaj też: Wewnątrzgrupowe rozliczenia w VAT na podstawie orzecznictwa TSUE >>>
Mimo wydanych przez Ministerstwo Finansów objaśnień, pozostają wątpliwości, dotyczące np. powiązań ekonomicznych między członkami grupy?
Przepisy regulujące tworzenie i funkcjonowanie grup VAT jasno formułują kryteria, które należy spełnić, aby grupa powstała. Jednym z nich jest konieczność występowania powiązań ekonomicznych pomiędzy podatnikami zamierzającymi utworzyć grupę. Przyjęto, że dla potwierdzenia takich powiązań konieczne jest spełnianie założeń jednego z trzech możliwych wariantów.
W pierwszym, przedmiot głównej działalności członków grupy ma taki sam charakter. Przyjmuje się, że powiązanie ekonomiczne istnieje, jeśli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju, nawet jeżeli ich działania prowadzone są w różnych sektorach gospodarki (np. usługi audytowe).
W drugim wariancie rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy uzupełniają się i są współzależne. Wariant ten może obejmować przypadki, gdy towary lub usługi wytwarzane przez członka grupy są niezbędne do działania dla innych członków (np. firma produkująca części dla producenta docelowego towaru). Możliwe są też przypadki, w których towary lub usługi są konsumowane wspólnie, np. jeden podmiot odpowiada za dostawy sprzętu elektronicznego a drugi za serwisowanie urządzeń nabytych od pierwszego podmiotu.
W trzecim wariancie członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy. W tym przypadku można założyć sytuację, w której jeden podmiot bezpośrednio dostarcza towary lub usługi innemu, nawet jeśli działalność tego drugiego nie jest zależna od pierwszego (np. usługi doradcze, spedycyjne, wsparcia administracyjnego).
W praktyce każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny. Nie wydaje się jednak, aby te warunki nie były jasne dla podatników mających zamiar utworzyć grupę. Są to regulacje nowe, ale zdefiniowane dość szeroko. Będą również podlegały monitorowaniu. Obecnie projekt Objaśnień podatkowych dot. grup VAT został poddany szerokim konsultacjom podatkowym i zobaczymy jakie przyjdą uwagi chociażby w tym zakresie i będą one poddane starannej analizie.
Cena promocyjna: 99 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 69.3 zł
Czy obawy o możliwość zastosowania klauzuli nadużycia prawa do grupy VAT są uzasadnione?
Tzw. klauzula ta określona w art. 5 ust 5. ustawy o VAT funkcjonuje w naszym systemie prawnym od kilku lat. Powstała ona na długo przed wprowadzeniem do niego grup VAT i ma charakter ogólny. Nie jest nakierowana na żadne konkretne przepisy czy mechanizmy w ramach systemu VAT. Generalnie, zgodnie z tym przepisem, przez nadużycie prawa rozumie się dokonanie czynności w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy. Sytuacja nadużycia prawa wystąpi, jeżeli podatnik osiąga korzyść podatkową w sposób sprzeczny z celem tego przepisu i transakcje lub działania zostały podjęte głównie bądź wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej.
W przypadku grup VAT, jak i każdej działalności objętej systemem VAT, aby uniknąć zastosowania tego przepisu wystarczy „trzymanie się” reguł, czyli prowadzenie działalności w sposób uniemożliwiający zastosowanie klauzuli.
Sprawdź również książkę: Faktura VAT 2022 >>
Jak należy rozumieć "oddział" i jakie czynności będą mu przypisywane w sytuacji np. polskiego oddziału podmiotu zagranicznego, który tworzy grupę VAT z innymi polskimi podatnikami? Które czynności oddział zabiera do grupy, gdy przed jej otwarciem oba podmioty korzystały z tego samego NIP/VAT?
Generalnie grupę VAT, co jest bardzo istotne, mogą utworzyć podatnicy w zakresie w jakim posiadają siedzibę na terytorium kraju oraz podatnicy nieposiadający siedziby na terytorium kraju w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na jego terytorium. Oznacza to też, że jeśli do grupy wejdzie podmiot krajowy, który posiada oddział zagraniczny to ten oddział nie będzie należał do grupy.
Możliwość wejścia do grupy oddziałów podmiotów zagranicznych była istotnym elementem konsultacji z Komitetem ds. VAT, który wskazywał na konieczność ujęcia na gruncie polskiej ustawy o VAT regulacji umożliwiających wchodzenie w skład grup również oddziałom podmiotów mających siedzibę poza terytorium kraju. Pozostaje to konsekwencją ograniczenia terytorialnego zasięgu systemu grupowego rozliczania VAT wprowadzanego zgodnie z Dyrektywą VAT przez dane państwo członkowskie do osób mających siedzibę na terytorium tego państwa.
Użyte w Dyrektywie pojęcie „mający siedzibę na terytorium tego samego państwa członkowskiego” obejmuje przedsiębiorstwa, których miejsce prowadzenia działalności znajduje się na terytorium kraju, ale nie obejmuje oddziałów, które położone są za granicą. Uzasadnia to potrzebę uwzględnienia podmiotu nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzi działalność na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na jego terytorium.
System grupowego rozliczania VAT jest fakultatywny i fakt wprowadzenia go przez jedno państwo nie powinien mieć skutków sięgających poza fizyczne terytorium państwa członkowskiego, które go wprowadziło. W przeciwnym razie naruszona może być suwerenność podatkowa innego państwa członkowskiego.
Kwalifikowanie czynności oddziału do działań wewnątrz grupy i poza nią – to kwestia oceny indywidualnych przypadków, jakie wystąpią w sytuacji wejścia takiego oddziału zagranicznego do grupy VAT.
Odsyłam do wspomnianych Objaśnień podatkowych, w których szeroko omówiono zasady rozliczania podatku w grupie VAT – jeśli nadal pozostają niejasne kwestie, zachęcam do ich zgłaszania, co pozwoli wypracować dokument ułatwiający właściwe funkcjonowanie według nowych regulacji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
