Czy jest kosztem podatkowym zapłata zgodnie z wyrokiem sądowym należności głównej, stanowiącej zobowiązanie z 2008 r. nieujęte w sprawozdaniu w ww. roku?
Firma potraktowała zdarzenie jako błąd nieistotny.
Jak podatkowo zaksięgować zapłatę kosztów sądowych i odsetek od należności w roku bieżącym?
1. Piszecie Państwo, że koszt został potraktowany jako nieistotny. Skoro toczył się spór sądowy, to zakładam, że w ogóle kwestionowaliście Państwo zasadność ponoszenia przez Was tego kosztu (bycie obciążonym tym kosztem). Z pewnością nie został on zatem (choć mógłby) ujęty w księgach rachunkowych w 2008 r. Zostanie on ujęty w księgach (powinien być ujęty) na 2011 r. W związku z tym będzie on również podatkowo rozliczony w 2011 r. (przy założeniu, że nie jest bezpośrednio związany z żadnymi konkretnymi przychodami).
2. Zapłacone odsetki mogą być kosztami uzyskania przychodów, o ile ponoszone są w związku z chęcią uzyskania przychodów (zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów). Uważa się, że w przypadku "zwykłych" odsetek za zwłokę, co do zasady są one ponoszone w związku z przychodami. Mogą być więc zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (pod warunkiem ich zapłacenia).
3. Jeśli przyjąć, że koszty zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) w sporze przed sądem nie wynikały ze złej woli (gdzie np. roszczenie kontrahenta było oczywiście zasadne, zaś spółka nie chciała go spełnić ze "złej woli" i wdała się w proces tylko z zamiarem odwleczenia spełnienia roszczenia), a były normalnym następstwem prowadzenia działalności i występującego w związku z tym ryzyka gospodarczego, to wówczas zasadniczo nie ma przeszkód, aby zaliczyć tego rodzaju koszty do kosztów uzyskania przychodów.
Ad. 1)
Regulacje dotyczące potrącania w czasie kosztów uzyskania przychodów są zawarte w przepisach art. 15 ust. 4-4h ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p.
Pomijając kwestie wyjątkowe (szczególne), stwierdzić należy, że dla momentu potrącenia kosztów w czasie decydujące znaczenie mają dwie okoliczności:
- rodzaj związku kosztu z przychodem (bezpośredni, czy pośredni);
- moment poniesienia kosztu.
Nie piszecie o tym Państwo, w związku z tym przyjmuję, że powyższe koszty mają charakter kosztów niezwiązanych bezpośrednio z żadnymi konkretnymi przychodami.
Jak wynika z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Nie piszecie Państwo o tym również, lecz zakładam, że koszty powyższe nie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowych.
W związku z powyższym przyjmuję, że zastosowanie ma tutaj pierwsze zdanie art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., zgodnie z którym koszty powinny być potrącone w momencie ich poniesienia.
Jak stanowi art. 15 ust. 4e u.p.d.o.p. za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, co do zasady uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Piszecie Państwo, że koszt został potraktowany jako nieistotny. Skoro toczył się spór sądowy, to zakładam, że w ogóle kwestionowaliście Państwo zasadność ponoszenia przez Was tego kosztu (bycie obciążonym tym kosztem). Z pewnością nie został on zatem (choć mógłby) ujęty w księgach rachunkowych w 2008 r.
Zostanie on ujęty w księgach (powinien być ujęty) na 2011 r. W związku z tym będzie on również podatkowo rozliczony w 2011 r.
Ad. 2)
Co do kosztów z tytułu odsetek, to godnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Zapłacone odsetki od zobowiązań nie są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.
Zapłacone odsetki mogą być kosztami uzyskania przychodów, o ile ponoszone są w związku z chęcią uzyskania przychodów (zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów). Uważa się, że w przypadku "zwykłych" odsetek za zwłokę, co do zasady są one ponoszone w związku z przychodami. Mogą być więc zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (pod warunkiem ich zapłacenia).
Ad. 3)
Jak już wskazywano - zgodnie z regułą ogólną, wyrażoną w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wyraźnie wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.
Kwalifikacja kosztów zastępstwa procesowego (i pozostałych kosztów sądowych) może wywoływać pewne wątpliwości. Nie są one bowiem ponoszone (bezpośrednio) w celu uzyskania przychodów. Miały na celu obronę podatnika przed określonymi roszczeniami. Nie są wszakże związane bezpośrednio z uzyskiwaniem przychodów. Niewątpliwie jednak wiążą się ściśle z działalnością podatnika.
Przepisy podatkowe nie zawierają wyraźnego stwierdzenia, że pomiędzy poniesionym wydatkiem a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. Koszty funkcjonowania podatnika, jakkolwiek poniesione w celu uzyskania przychodu, nie są bezpośrednim czynnikiem uzyskania konkretnego przychodu.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów tylko koszty egzekucyjne. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 17 u.p.d.o.p. stanowi bowiem, że kosztami uzyskania przychodów nie są koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań. W wyroku z 31 lipca 2003 r., I SA/Wr 710/02, NSA zwrócił uwagę, że skoro wyłączeniem tym nie zostały objęte koszty poniesione w innej fazie postępowania, tj. koszty procesu poniesione w postępowaniu rozpoznawczym, to koszty te mogą mieścić się w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p..
Co prawda w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 23 października 1995 r., PO3/722-459/9, można się spotkać ze stanowiskiem, że u dłużnika koszty procesu nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodów, natomiast u wierzyciela koszty sądowe i inne koszty procesu zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów. Jak podkreślał jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 2004 r., I SA/Wr 1252/02, powyższe nie może być traktowana jako klauzula generalna zaliczalności tego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodu. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie.
Poniesione przez podatnika (jako pozwanego) wydatki związane z kosztami zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) należy zanalizować pod kątem, czy były poniesione w celu obrony przed bezpodstawnie skierowanym roszczeniem oraz w związku z funkcjonowaniem Podatnika. Jeśli w postępowaniu działania podatnika (jako pozwanego) zmierzają do wykazania bezpodstawności roszczenia kontrahenta i nie są to działania, które uznaje się za szkodliwe, nieracjonalne, sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to nie może być mowy o braku związku wydatków procesowych z przychodami. Konsekwencją powyższego jest, że poniesione przez podatnika na spór sądowy wydatki mieszczą się w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., a więc stanowią koszt uzyskania przychodów w momencie zapłaty.
Analogiczny pogląd w podobnej sprawie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z dnia 3 czerwca 2006 r., 1401/PD-4230Z-46/06/ZO.
Jeśli przyjąć zatem, że koszty zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) w sporze przed sądem nie wynikały ze złej woli (gdzie np. roszczenie kontrahenta było oczywiście zasadne, zaś spółka nie chciała go spełnić ze "złej woli" i wdała się w proces tylko z zamiarem odwleczenia spełnienia roszczenia), a były normalnym następstwem prowadzenia działalności i występującego w związku z tym ryzyka gospodarczego, to wówczas zasadniczo nie ma przeszkód, aby zaliczyć tego rodzaju koszty do kosztów uzyskania przychodów. Zasadniczo bowiem nie może być tak, że każdorazowo wynik procesu (przegrany, czy wygrany) warunkuje możliwość zaliczenia kosztów procesu do kosztów podatkowych.
Firma potraktowała zdarzenie jako błąd nieistotny.
Jak podatkowo zaksięgować zapłatę kosztów sądowych i odsetek od należności w roku bieżącym?
1. Piszecie Państwo, że koszt został potraktowany jako nieistotny. Skoro toczył się spór sądowy, to zakładam, że w ogóle kwestionowaliście Państwo zasadność ponoszenia przez Was tego kosztu (bycie obciążonym tym kosztem). Z pewnością nie został on zatem (choć mógłby) ujęty w księgach rachunkowych w 2008 r. Zostanie on ujęty w księgach (powinien być ujęty) na 2011 r. W związku z tym będzie on również podatkowo rozliczony w 2011 r. (przy założeniu, że nie jest bezpośrednio związany z żadnymi konkretnymi przychodami).
2. Zapłacone odsetki mogą być kosztami uzyskania przychodów, o ile ponoszone są w związku z chęcią uzyskania przychodów (zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów). Uważa się, że w przypadku "zwykłych" odsetek za zwłokę, co do zasady są one ponoszone w związku z przychodami. Mogą być więc zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (pod warunkiem ich zapłacenia).
3. Jeśli przyjąć, że koszty zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) w sporze przed sądem nie wynikały ze złej woli (gdzie np. roszczenie kontrahenta było oczywiście zasadne, zaś spółka nie chciała go spełnić ze "złej woli" i wdała się w proces tylko z zamiarem odwleczenia spełnienia roszczenia), a były normalnym następstwem prowadzenia działalności i występującego w związku z tym ryzyka gospodarczego, to wówczas zasadniczo nie ma przeszkód, aby zaliczyć tego rodzaju koszty do kosztów uzyskania przychodów.
Ad. 1)
Regulacje dotyczące potrącania w czasie kosztów uzyskania przychodów są zawarte w przepisach art. 15 ust. 4-4h ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p.
Pomijając kwestie wyjątkowe (szczególne), stwierdzić należy, że dla momentu potrącenia kosztów w czasie decydujące znaczenie mają dwie okoliczności:
- rodzaj związku kosztu z przychodem (bezpośredni, czy pośredni);
- moment poniesienia kosztu.
Nie piszecie o tym Państwo, w związku z tym przyjmuję, że powyższe koszty mają charakter kosztów niezwiązanych bezpośrednio z żadnymi konkretnymi przychodami.
Jak wynika z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Nie piszecie Państwo o tym również, lecz zakładam, że koszty powyższe nie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowych.
W związku z powyższym przyjmuję, że zastosowanie ma tutaj pierwsze zdanie art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., zgodnie z którym koszty powinny być potrącone w momencie ich poniesienia.
Jak stanowi art. 15 ust. 4e u.p.d.o.p. za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, co do zasady uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Piszecie Państwo, że koszt został potraktowany jako nieistotny. Skoro toczył się spór sądowy, to zakładam, że w ogóle kwestionowaliście Państwo zasadność ponoszenia przez Was tego kosztu (bycie obciążonym tym kosztem). Z pewnością nie został on zatem (choć mógłby) ujęty w księgach rachunkowych w 2008 r.
Zostanie on ujęty w księgach (powinien być ujęty) na 2011 r. W związku z tym będzie on również podatkowo rozliczony w 2011 r.
Ad. 2)
Co do kosztów z tytułu odsetek, to godnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Zapłacone odsetki od zobowiązań nie są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.
Zapłacone odsetki mogą być kosztami uzyskania przychodów, o ile ponoszone są w związku z chęcią uzyskania przychodów (zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów). Uważa się, że w przypadku "zwykłych" odsetek za zwłokę, co do zasady są one ponoszone w związku z przychodami. Mogą być więc zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (pod warunkiem ich zapłacenia).
Ad. 3)
Jak już wskazywano - zgodnie z regułą ogólną, wyrażoną w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wyraźnie wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.
Kwalifikacja kosztów zastępstwa procesowego (i pozostałych kosztów sądowych) może wywoływać pewne wątpliwości. Nie są one bowiem ponoszone (bezpośrednio) w celu uzyskania przychodów. Miały na celu obronę podatnika przed określonymi roszczeniami. Nie są wszakże związane bezpośrednio z uzyskiwaniem przychodów. Niewątpliwie jednak wiążą się ściśle z działalnością podatnika.
Przepisy podatkowe nie zawierają wyraźnego stwierdzenia, że pomiędzy poniesionym wydatkiem a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. Koszty funkcjonowania podatnika, jakkolwiek poniesione w celu uzyskania przychodu, nie są bezpośrednim czynnikiem uzyskania konkretnego przychodu.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów tylko koszty egzekucyjne. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 17 u.p.d.o.p. stanowi bowiem, że kosztami uzyskania przychodów nie są koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań. W wyroku z 31 lipca 2003 r., I SA/Wr 710/02, NSA zwrócił uwagę, że skoro wyłączeniem tym nie zostały objęte koszty poniesione w innej fazie postępowania, tj. koszty procesu poniesione w postępowaniu rozpoznawczym, to koszty te mogą mieścić się w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p..
Co prawda w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 23 października 1995 r., PO3/722-459/9, można się spotkać ze stanowiskiem, że u dłużnika koszty procesu nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodów, natomiast u wierzyciela koszty sądowe i inne koszty procesu zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów. Jak podkreślał jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 2004 r., I SA/Wr 1252/02, powyższe nie może być traktowana jako klauzula generalna zaliczalności tego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodu. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie.
Poniesione przez podatnika (jako pozwanego) wydatki związane z kosztami zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) należy zanalizować pod kątem, czy były poniesione w celu obrony przed bezpodstawnie skierowanym roszczeniem oraz w związku z funkcjonowaniem Podatnika. Jeśli w postępowaniu działania podatnika (jako pozwanego) zmierzają do wykazania bezpodstawności roszczenia kontrahenta i nie są to działania, które uznaje się za szkodliwe, nieracjonalne, sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to nie może być mowy o braku związku wydatków procesowych z przychodami. Konsekwencją powyższego jest, że poniesione przez podatnika na spór sądowy wydatki mieszczą się w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., a więc stanowią koszt uzyskania przychodów w momencie zapłaty.
Analogiczny pogląd w podobnej sprawie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z dnia 3 czerwca 2006 r., 1401/PD-4230Z-46/06/ZO.
Jeśli przyjąć zatem, że koszty zastępstwa procesowego (i pozostałe koszty sądowe) w sporze przed sądem nie wynikały ze złej woli (gdzie np. roszczenie kontrahenta było oczywiście zasadne, zaś spółka nie chciała go spełnić ze "złej woli" i wdała się w proces tylko z zamiarem odwleczenia spełnienia roszczenia), a były normalnym następstwem prowadzenia działalności i występującego w związku z tym ryzyka gospodarczego, to wówczas zasadniczo nie ma przeszkód, aby zaliczyć tego rodzaju koszty do kosztów uzyskania przychodów. Zasadniczo bowiem nie może być tak, że każdorazowo wynik procesu (przegrany, czy wygrany) warunkuje możliwość zaliczenia kosztów procesu do kosztów podatkowych.