Czy odsetki od pożyczki zwiększają wartość zadłużenia dla potrzeb przepisów o cienkiej kapitalizacji?

Do wartości zadłużenia należy uwzględnić wszelkie istniejące długi spółki wobec znaczących udziałowców, tzn. zarówno kapitał pożyczki, jak i istniejące (naliczone i wymagalne) odsetki.

Pytanie

W 2009 i 2010 r. spółka A zaciągnęła pożyczkę w wysokości 2.000.000 zł od spółki B posiadającej 100 proc. udziałów w spółce A. Przez czas trwania pożyczki spółka A spłacała sukcesywnie kapitał, na dzień dzisiejszy zobowiązanie z tytułu pożyczki wynosi 1.500.000 zł. Zgodnie z zapisami umowy pożyczki spółka A ma możliwość spłaty pożyczki w ratach, odsetki mają być płatne maksymalnie wraz z ostatnią ratą. Na dzień dzisiejszy wartość naliczonych odsetek wynosi 470.000 zł. Kapitał spółki wynosi 600.000 zł. Chcielibyśmy spłacić część odsetek w wysokości 70.000 zł, na tą wartość spółka B wystawiła spółce A fakturę. Czyli obecnie wartość zobowiązań (kapitał + odsetki zafakturowane) wynosi 1.570.000 zł.
Czy do limitu 3 x kapitału bierzemy pod uwagę wartość zadłużenia z tytułu kapitału/odsetek naliczonych/odsetek zafakturowanych? Czy cała wartość (70.000 zł) odsetek będzie KUP?
Podstawową działalnością spółki A i B jest budowa i najem nieruchomości.

Odpowiedź

Do wartości zadłużenia należy uwzględnić wszelkie istniejące długi spółki wobec "znaczących" udziałowców, tzn. zarówno kapitał pożyczki, jak i istniejące (naliczone i wymagalne) odsetki.
W sytuacji opisanej w pytaniu trzykrotność kapitału zakładowego wynosi zatem 1.800.000 zł.
Wartość zadłużenia wynosi 1.500.000 (kapitał pożyczki) oraz 470.000 zł (naliczone odsetki). Łączna wartość zadłużenia zatem to 1.970.000 zł.
Zadłużenie przekracza zatem o 9,(4) proc. wartość trzykrotności kapitału zakładowego. W związku z tym 9,(4) proc. płaconych odsetek nie będzie kosztem podatkowym.

Uzasadnienie

Kwestie związane z zaliczaniem do kosztów odsetek od pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane określone są w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397) – dalej u.p.d.o.p.

Jak stanowi przepis art. 16 ust. 1 pkt 60 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.
Przepisy stanowią, że kosztami nie są odsetki w tej części w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza wartość zadłużenia równą trzykrotności kapitału zakładowego, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Stanowiąc o zadłużeniu przekraczającym łącznie co najmniej trzykrotność kapitału zakładowego przepis posługuje się sformułowaniem "ta wartość zadłużenia". Oznacza to moim zdaniem, że chodzi o "tę" wartość zadłużenia, o którym mowa bezpośrednio w poprzedzającej części przepisu; czyli wartość "zadłużenia wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza)", a nie całkowitą wartość zadłużenia spółki.

W przywoływanym przez Państwa wyroku NSA uznał, że dla celów obliczenia "wartości zadłużenia ", którym operują te przepisy, należy wliczać nie tylko kwoty długów z tytułu pożyczek (kredytów), ale również wszelkie inne długi względem grupy "znaczących" udziałowców.
Stwierdzono więc, że bierze się pod uwagę wszystkie długi podatnika (niezależnie od ich źródła), ale tylko długi wobec znaczących udziałowców, a nie jakiekolwiek zadłużenie spółki wobec kogokolwiek.
W każdym razie pogląd wyrażony w powyższym wyroku NSA został podzielony przez NSA jeszcze kilkakrotnie – np. w wyroku z z 7 sierpnia 2013 r., II FSK 2409/11; w wyroku z 18 września 2012 r., II FSK 327/11; jak również wyroku NSA z 10 stycznia 2012 r., II FSK 1324/10.

Powyższe oznaczałoby, że do wartości zadłużenia należy uwzględnić wszelkie istniejące długi spółki wobec "znaczących" udziałowców, tzn. zarówno kapitał pożyczki, jak i istniejące (naliczone i wymagalne) odsetki.

W sytuacji opisanej w pytaniu kapitał zakładowy to 600.000 zł (zakładam, że kapitał został w całości pokryty – zob. art. 16 ust. 7 u.p.d.o.p.). Trzykrotność kapitału zakładowego wynosi zatem 1.800.000 zł.

Z pytania wynika, że wartość zadłużenia wynosi 1.500.000 (kapitał pożyczki) oraz 470.000 zł (naliczone odsetki). Okoliczność, że teraz miałaby zostać zapłacona kwota 70.000 zł nie ma znaczenia dla liczenia wartości zadłużenia. Czym innym jest bowiem istnienie długu z tytułu odsetek, a czym innym zaliczanie odsetek do przychodów podatkowych (gdzie zastosowanie ma zasada kasowa).

Łączna wartość zadłużenia zatem to 1.970.000 zł.
Zadłużenie przekracza zatem o 9,(4) proc. wartość trzykrotności kapitału zakładowego (1.970.000 podzielić na 1.800.000). W związku z tym 9,(4) proc. płaconych odsetek nie będzie kosztem podatkowym. Przy kwocie 70.000 zł odsetek dawałoby to kwotę 6.611,11 zł stanowiącą koszty niebędące kosztami uzyskania przychodów (NKUP). Reszta – tj. kwota 63.388,89 zł byłaby kosztem uzyskania przychodów.