Czy nieujawnione dochody z 1996 r. (student z Polski dorabiający w USA) ulegają przedawnieniu, jeśli kontrola dotyczy dochodów z ostatnich 5 lat i udokumentowania wydatków związanych z budową domu?
Co jeśli udokumentuję obecnie nieujawnione dochody z 1996 r.?
1) Zobowiązania podatkowe od dochodów, które powinny być opodatkowane w 1997 r. (za 1996 r.) uległy przedawnieniu z końcem 2002 r.
2) Powoływanie się na dochody z lat już "przedawnionych", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane swego czasu nie były, zwykle nie jest uznawane przez organy podatkowe i sądy jako pokrycie dla wydatków, co do których istnieje podejrzenie, że zostały poczynione z przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Zapewne zatem powołanie się na dochody ze Stanów Zjednoczonych osiągnięte w 1996 r., a nie opodatkowane w Polsce (mimo istnienia takiego obowiązku), nie przyniesie podatnikowi powodzenia.
Ad. 1)
W sytuacji opisanej w pytaniu należy odróżnić dwie kwestie - po pierwsze kwestię przedawnienia zobowiązań podatkowych od dochodów z pracy w Stanach Zjednoczonych w 1996 r., zaś po drugie - kwestię możliwości skutecznego powołania się na te dochody jako pokrycia dla dochodów nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych, względnie pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
W odniesieniu do tej pierwszej kwestii należy w ogóle rozważyć, czy jakieś zobowiązania podatkowe tu powstały. Jak mniemam, osoba, o której mowa, nie zmieniła rezydencji podatkowej, tzn. przez cały czas miała miejsce zamieszkania w Polsce (do Stanów wyjechała czasowo, bez zamiaru zmiany miejsca zamieszkania) i w związku z tym podlegała w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Zgodnie z przepisami Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Waszyngtonie dnia 8 października 1974 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 31, poz. 178) - dalej Umowa, płace, wynagrodzenia i inne świadczenia o podobnym charakterze podlegają opodatkowaniu w państwie rezydencji podatnika (tu: w Polsce). Jeśli praca jest wykonywana w innym państwie (tu: w Stanach Zjednoczonych), to mogą być one opodatkowane także w tym państwie, nie wyłączając ich opodatkowania w państwie zamieszkania podatnika (tu: w Polsce). W tym ostatnim przypadku w Polsce znajdować powinny zastosowanie metody unikania w podwójnego opodatkowania (w tym przypadku - zgodnie z art. 20 ust. 1 Umowy - mniej korzystna metoda zaliczenia).
Umowa zawiera wprawdzie przepisy szczególne dla studentów i praktykantów - podejmujących pracę (staż, praktykę) w związku z kierunkiem ich studiów - lecz po pierwsze nie sądzę, aby miały one tu zastosowanie, zaś po drugie - zwalniają one z podatków płaconych u źródła (czyli w Stanach Zjednoczonych), a nie w państwie zamieszkania (czyli w Polsce).
W związku z tym z tytułu dochodów osiągniętych w 1996 r. dana osoba powinna się rozliczyć z podatku dochodowego w Polsce. Jeśli tego nie zrobiła (z uwzględnieniem zagranicznych dochodów), to z dniem 1 maja 1997 r. powstała po jej stronie zaległość podatkowa.
Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) - dalej u.z.p. W myśl przepisów u.z.p., zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat - licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.
Biorąc zatem pod uwagę, że termin płatności podatku od dochodów osiągniętych w 1996 r. przypadał w 1997 r., zobowiązania podatkowe od tych dochodów przedawniły się z końcem 2002 r.
Aktualnie zatem zobowiązania podatkowe od tych dochodów - wygasły poprzez przedawnienie.
Ad. 2)
Czym innym jest natomiast możliwość skutecznego powołania się na te dochody jako pokrycie dla tzw. nieujawnionych dochodów.
W odniesieniu do tego, czy - dokumentując przychody pokrywające wydatki (w związku z postępowaniem w sprawie nieujawnionych przychodów) - można powołać się na "dochody przedawnione", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane nie zostały, linia orzecznictwa sądowego i praktyki jest dość niekorzystna.
Jej przykładem jest choćby orzeczenie WSA w Krakowie z dnia 26 marca 2008 r., I SA/Kr 686/06, Lex, nr 447891, w którym sąd stwierdził: "Posiadane przedtem zasoby majątkowe, o których mowa w ust. 3 art. 20 u.p.d.o.f., muszą pochodzić z ujawnionych przedtem źródeł (już opodatkowanych bądź wolnych od opodatkowania), co wynika z treści ust. 1 art. 20 i zawartej tam zasady opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach. Na równi należy traktować źródła przychodów niepodlegające opodatkowaniu, np. z popełniania przestępstw".
Podobnie także np. WSA w Opolu w wyroku z dnia 5 grudnia 2007 r., I SA/Op 319/07, Lex, nr 460653, w którym stwierdził: "Mienie zgromadzone przez podatników przed rokiem 2000, aby mogło stanowić źródło pokrycia wydatków poniesionych w roku następnym, w myśl art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f., musi mieć walor legalności. Mienie to musi pochodzić wyłącznie z opodatkowanych przychodów albo z przychodów zwolnionych z obowiązku podatkowego. Posiadane przedtem zasoby majątkowe, z których podatnik chce rozliczać swoje przychody w świetle art. 20 ust. 2 u.p.d.o.f., muszą pochodzić z ujawnionych źródeł, bez względu na czas nabycia tych zasobów".
Należy także podkreślić, że nie jest wykluczone, że na taką a nie inną linię orzecznictwa sądowego wpływa w jakiejś mierze fakt, że w większości przypadków tego rodzaju "dochody przedawnione" są słabo udokumentowane. Nie jest przesądzone jak podszedłby sąd do przypadku, w którym dochody przedawnione zostałyby w należyty sposób i bez żadnych wątpliwości w tej kwestii udokumentowane.
Reasumując - powoływanie się na dochody z lat już "przedawnionych", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane swego czasu nie były, zwykle nie jest uznawane przez organy podatkowe i sądy jako pokrycie dla wydatków, co do których istnieje podejrzenie, że zostały poczynione z przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Co jeśli udokumentuję obecnie nieujawnione dochody z 1996 r.?
1) Zobowiązania podatkowe od dochodów, które powinny być opodatkowane w 1997 r. (za 1996 r.) uległy przedawnieniu z końcem 2002 r.
2) Powoływanie się na dochody z lat już "przedawnionych", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane swego czasu nie były, zwykle nie jest uznawane przez organy podatkowe i sądy jako pokrycie dla wydatków, co do których istnieje podejrzenie, że zostały poczynione z przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Zapewne zatem powołanie się na dochody ze Stanów Zjednoczonych osiągnięte w 1996 r., a nie opodatkowane w Polsce (mimo istnienia takiego obowiązku), nie przyniesie podatnikowi powodzenia.
Ad. 1)
W sytuacji opisanej w pytaniu należy odróżnić dwie kwestie - po pierwsze kwestię przedawnienia zobowiązań podatkowych od dochodów z pracy w Stanach Zjednoczonych w 1996 r., zaś po drugie - kwestię możliwości skutecznego powołania się na te dochody jako pokrycia dla dochodów nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych, względnie pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
W odniesieniu do tej pierwszej kwestii należy w ogóle rozważyć, czy jakieś zobowiązania podatkowe tu powstały. Jak mniemam, osoba, o której mowa, nie zmieniła rezydencji podatkowej, tzn. przez cały czas miała miejsce zamieszkania w Polsce (do Stanów wyjechała czasowo, bez zamiaru zmiany miejsca zamieszkania) i w związku z tym podlegała w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Zgodnie z przepisami Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Waszyngtonie dnia 8 października 1974 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 31, poz. 178) - dalej Umowa, płace, wynagrodzenia i inne świadczenia o podobnym charakterze podlegają opodatkowaniu w państwie rezydencji podatnika (tu: w Polsce). Jeśli praca jest wykonywana w innym państwie (tu: w Stanach Zjednoczonych), to mogą być one opodatkowane także w tym państwie, nie wyłączając ich opodatkowania w państwie zamieszkania podatnika (tu: w Polsce). W tym ostatnim przypadku w Polsce znajdować powinny zastosowanie metody unikania w podwójnego opodatkowania (w tym przypadku - zgodnie z art. 20 ust. 1 Umowy - mniej korzystna metoda zaliczenia).
Umowa zawiera wprawdzie przepisy szczególne dla studentów i praktykantów - podejmujących pracę (staż, praktykę) w związku z kierunkiem ich studiów - lecz po pierwsze nie sądzę, aby miały one tu zastosowanie, zaś po drugie - zwalniają one z podatków płaconych u źródła (czyli w Stanach Zjednoczonych), a nie w państwie zamieszkania (czyli w Polsce).
W związku z tym z tytułu dochodów osiągniętych w 1996 r. dana osoba powinna się rozliczyć z podatku dochodowego w Polsce. Jeśli tego nie zrobiła (z uwzględnieniem zagranicznych dochodów), to z dniem 1 maja 1997 r. powstała po jej stronie zaległość podatkowa.
Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) - dalej u.z.p. W myśl przepisów u.z.p., zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat - licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.
Biorąc zatem pod uwagę, że termin płatności podatku od dochodów osiągniętych w 1996 r. przypadał w 1997 r., zobowiązania podatkowe od tych dochodów przedawniły się z końcem 2002 r.
Aktualnie zatem zobowiązania podatkowe od tych dochodów - wygasły poprzez przedawnienie.
Ad. 2)
Czym innym jest natomiast możliwość skutecznego powołania się na te dochody jako pokrycie dla tzw. nieujawnionych dochodów.
W odniesieniu do tego, czy - dokumentując przychody pokrywające wydatki (w związku z postępowaniem w sprawie nieujawnionych przychodów) - można powołać się na "dochody przedawnione", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane nie zostały, linia orzecznictwa sądowego i praktyki jest dość niekorzystna.
Jej przykładem jest choćby orzeczenie WSA w Krakowie z dnia 26 marca 2008 r., I SA/Kr 686/06, Lex, nr 447891, w którym sąd stwierdził: "Posiadane przedtem zasoby majątkowe, o których mowa w ust. 3 art. 20 u.p.d.o.f., muszą pochodzić z ujawnionych przedtem źródeł (już opodatkowanych bądź wolnych od opodatkowania), co wynika z treści ust. 1 art. 20 i zawartej tam zasady opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach. Na równi należy traktować źródła przychodów niepodlegające opodatkowaniu, np. z popełniania przestępstw".
Podobnie także np. WSA w Opolu w wyroku z dnia 5 grudnia 2007 r., I SA/Op 319/07, Lex, nr 460653, w którym stwierdził: "Mienie zgromadzone przez podatników przed rokiem 2000, aby mogło stanowić źródło pokrycia wydatków poniesionych w roku następnym, w myśl art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f., musi mieć walor legalności. Mienie to musi pochodzić wyłącznie z opodatkowanych przychodów albo z przychodów zwolnionych z obowiązku podatkowego. Posiadane przedtem zasoby majątkowe, z których podatnik chce rozliczać swoje przychody w świetle art. 20 ust. 2 u.p.d.o.f., muszą pochodzić z ujawnionych źródeł, bez względu na czas nabycia tych zasobów".
Należy także podkreślić, że nie jest wykluczone, że na taką a nie inną linię orzecznictwa sądowego wpływa w jakiejś mierze fakt, że w większości przypadków tego rodzaju "dochody przedawnione" są słabo udokumentowane. Nie jest przesądzone jak podszedłby sąd do przypadku, w którym dochody przedawnione zostałyby w należyty sposób i bez żadnych wątpliwości w tej kwestii udokumentowane.
Reasumując - powoływanie się na dochody z lat już "przedawnionych", które powinny być opodatkowane w Polsce, lecz w Polsce opodatkowane swego czasu nie były, zwykle nie jest uznawane przez organy podatkowe i sądy jako pokrycie dla wydatków, co do których istnieje podejrzenie, że zostały poczynione z przychodów ze źródeł nieujawnionych.