Naczelny Sąd Administracyjny miał wątpliwości, czy Polska prawidłowo implementowała unijne przepisy dotyczące warunków odliczenia VAT. W środę, 2 października, zdecydował o skierowaniu w tej sprawie pytania prejudycjanego do TSUE. Wątpliwości dotyczą art. 86 ust. 10 ustawy o VAT, zgodnie z którym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. 

Jak wyjaśnia Jakub Warnieło, doradca podatkowy, szef zespołu postępowań MDDP – który wraz Tomaszem Michalikiem i Agnieszką Wesołowską reprezentował podatnika w tej sprawie - kwestia będąca przedmiotem pytania prejudycjalnego zadanego przez Naczelny Sąd Administracyjny dotyczy najgłębszych fundamentów systemu VAT.

- Okazuje się, że pomimo tego, że ustawa o VAT obowiązuje od 20 lat – to jednak nawet dziś istnieją bardzo poważne wątpliwości co do jej zgodności z prawem unijnym w tak podstawowym zakresie, jakim są przesłanki powstania prawa do odliczenia VAT. Cały problem bierze się z tego, że polski ustawodawca do przesłanek powstania prawa do odliczenia VAT zalicza posiadanie faktury VAT, podczas gdy unijne przepisy mówią o tym, że posiadanie faktury stanowi jedynie przesłankę skorzystania z prawa do odliczenia (które to prawo powstaje jednak niezależnie od posiadania faktury). Choć z pozoru różnica może być nieznaczna – to jednak w praktyce powoduje bardzo wiele problemów i pogarsza sytuację polskich podatników. Gdyby te przepisy zostały uznane za niezgodne z prawem UE – to podatnicy powinni móc odliczyć VAT już w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, o ile tylko będą posiadali fakturę do dnia, w którym upływa termin złożenia deklaracji podatkowej za ten okres (czyli do 25. dnia następnego miesiąca) - mówi Jakub Warnieło. 

Zobacz w LEX: Odliczenie VAT przed rejestracją podatnika > >

 

Spór rozpoczął się od wniosku o interpretację. Wystąpiła o nią Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych, która rozlicza transakcje swoich członków. 

Izba zapytała o prawa do odliczenia VAT z faktur zakupu energii i gazu w rozliczeniu za okres, gdy faktury dokumentujące dokonanie zakupów w danym okresie rozliczeniowym zostaną przez nią otrzymane w kolejnym okresie rozliczeniowym, jednak nie później niż w terminie, w którym złoży deklarację. Chodzi o sytuację, w której przykładowo faktury dokumentujące dokonanie zakupu we wrześniu zostaną otrzymane w październiku, ale nie później niż w terminie złożenia deklaracji za wrzesień (do 25. października).  

Izba uznała, że może odliczyć VAT w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów. W tym przykładzie oznaczałoby to, że VAT wynikający z faktury dotyczącej września, a otrzymanej przed złożeniem deklaracji za wrzesień, powinien być odliczony za wrzesień. Argumentowała, że bez znaczenia jest moment otrzymania faktury, o ile zostanie ona otrzymana nie później niż w momencie składania deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym ujmuje się ją dla celów VAT.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się jednak z tym stanowiskiem. Stwierdził, że prawo do odliczenia VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę, czyli w tym przypadku za październik. 

Izba zaskarżyła interpretację do WSA. Argumentowała, że przepisy dyrektywy VAT nie uzależniają momentu powstania prawa do odliczenia podatku VAT od momentu otrzymania faktury. W konsekwencji, uzależnienie powstania prawa do odliczenia naliczonego od momentu otrzymania faktury może zostać uznane jako niezgodne z przepisami prawa wspólnotowego, które prowadzi do ograniczenia możliwości realizacji zasady neutralności podatku VAT.  

Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług. Jednak art. 86 ust. 10b przewiduje szczegółowe warunki, które muszą zostać spełnione, żeby można było odliczyć VAT naliczony. Zgodnie z tym przepisem prawo do odliczenia VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.

Tymczasem przepisy unijne są sformułowane inaczej. Art. 178 dyrektywy VAT nie warunkuje bowiem momentu powstania prawa do odliczenia od otrzymania faktury. Wprowadza jedynie zasadę, zgodnie z którą w celu realizacji prawa do odliczenia VAT podatnik musi posiadać prawidłowo wystawioną fakturę. 

Zobacz również w LEX: Główny problem z odliczeniem VAT przez gminy

 

Sprawdź również książkę: VAT. Komentarz 2024 [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>


WSA: przepisy są zgodne z prawem UE

WSA w Warszawie w wyroku z 9 października 2020 r. (sygn. III SA/Wa 2881/19) nie zgodził się z argumentami Izby i uznał, że prawidłowe jest stanowisko skarbówki. Zgodnie z wyrokiem, dyrektor KIS prawidłowo wskazał, że w stanie faktycznym opisanym we wniosku, wbrew twierdzeniom Izby, przepisy krajowe nie ograniczają jej prawa do odliczenia VAT w związku z zakupem energii i gazu. Skarżąca - jako czynny zarejestrowany podatnik VAT dokonujący zakupu towarów i usług wykorzystywanych do czynności opodatkowanych - ma prawo do odliczenia podatku. Jednak zgodnie z przepisami ustawy o VAT odliczenia można dokonać dopiero w rozliczeniu za okres, w którym spełnione są łącznie następujące przesłanki:

  • powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług (art. 86 ust. 10),
  • doszło do faktycznego nabycia tych towarów i usług (art. 86 ust. 10),
  • podatnik jest w posiadaniu (otrzymał) faktury dokumentującej tę transakcję (art. 86 ust. 10b).

- Fakt przesunięcia momentu odliczenia podatku naliczonego wynikający z przepisów krajowych, nie wpływa za zasadę neutralności, nie narusza jej. W tym kontekście przepisy krajowe są zgodne z prawej Unii Europejskiej i w żaden sposób nie naruszają zasady neutralności podatku od towarów i usług ani jej bezpodstawnie nie ograniczają. Strona nie może domagać się uprzywilejowania w dokonaniu momentu odliczenia VAT z faktu, że zasada działania skarżącej na tle innych podmiotów jest wyjątkowa - orzekł WSA.

Według WSA, TSUE wielokrotnie podkreślał, że prawo unijne nie stoi na przeszkodzie wprowadzaniu nie tylko pewnych wymogów formalnych, ale także sankcji za nieprzestrzeganie określonych warunków formalnych czy też niezachowanie wymaganych terminów dotyczących wykonania prawa do odliczenia VAT i przyjęcia przepisów krajowych w celu prawidłowego poboru podatku i uniknięcia oszustw podatkowych, pod warunkiem oczywiście, że przepisy krajowe nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów i nie naruszają w żadnym aspekcie zasady neutralności. Stanowi tak m.in. wyrok w sprawie C-518/14 Senatex z 8 maja 2008 r.

Sprawa trafiła da NSA, który nie zgodził się z argumentami sądu pierwszej instancji. NSA postanowił zawiesić postępowanie i skierować pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Sprawdź w LEX: Poświadczenie nieprawdy przez wystawcę faktury VAT  > >

 

Ważny wyrok dla podatników

Eksperci wskazują, że wyrok może mieć duże znaczenie dla podatników. 

- Wyrok europejskiego trybunału może mieć niebagatelne znaczenie na wielu płaszczyznach. Może on wymusić rewolucję w polskich przepisach i całkowicie przewrócić postrzeganie faktury jako podstawy istnienia prawa do odliczenia. A co najważniejsze, będzie dotyczył dosłownie każdego podatnika VAT w Polsce i może wydłużyć termin na bieżące rozliczenie podatku naliczonego, a przez to poprawić płynność finansową przedsiębiorców - mówi Jakub Warnieło. 

Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowy podkreśla, że przedsiębiorcy będą śledzić z uwagę wokandę TSUE.

- To bardzo interesująca sprawa, która może wprowadzić istotne zmiany w systemie rozliczeń VAT. Nie było chyba jeszcze polskiej sprawy przed TSUE, która może potencjalnie mieć wpływ na rozliczenia wszystkich przedsiębiorców - mówi Lewandowski.

Czytaj również: ​Rewolucja w CIT już wkrótce. Najwyższa pora zacząć przygotowania

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.