Zgodnie z najnowszym stanowiskiem Ministerstwa Finansów, gmina musi zawsze zapłacić VAT od aportu do spółki komunalnej.

Jak wskazuje wiceminister Jarosław Neneman, czynność wniesienia aportu do spółki prawa cywilnego, zgodnie z przepisami ustawy o VAT oraz regulacjami dyrektywy VAT, podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Co do zasady wniesienie aportu na gruncie przepisów dotyczących VAT traktowane jest – w zależności od przedmiotu tego aportu – jako odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług.

- Organy podatkowe prezentują co do zasady jednolite stanowisko. Uznając, że transakcje przeniesienia własności mienia przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) w formie wniesienia wkładu niepieniężnego (aportu) do spółek komunalnych spełniają przesłanki do uznania ich za czynności podlegające opodatkowaniu VAT w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Czynności te, wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych, mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, a JST występują w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym nie znajdzie w takich sytuacjach zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy, wyłączający z grona podatników organy władzy publicznej – stwierdził wiceminister w odpowiedzi na interpelację poselską nr 746.

Rozbieżne orzecznictwo sądów

Inne stanowisko w tej sprawie zajmuje jednak ostatnio część sądów administracyjnych. Wiceminister odniósł się do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 22 listopada 2023 r. (sygn. I SA/Gd 682/23), w którym sąd orzekł, że jednostka samorządu terytorialnego nie płaci VAT od aportu nieruchomości do spółki komunalnej. Sprawa dotyczyła gminy, która jest 100-procentowym udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powołanej w celu budowy mieszkań i obiektów użyteczności publicznej. Podstawowym celem spółki jest realizacja zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego. 

Gmina zamierzała wnieść aportem do spółki cztery niezabudowane działki, na których spółka zbuduje lokale, by realizować gminny program mieszkalnictwa dla osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Według fiskusa planowany aport będzie stanowił czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, a gmina wystąpi w tym przypadku w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, a nie jako organ władzy publicznej. Sąd uchylił interpretację i orzekł, że skoro gmina posiada 100 proc. udziałów w spółce, to wniesienie aportu miało na celu realizację zadań własnych gminy, a nie dokapitalizowanie spółki. Gmina nie działa więc jako podatnik VAT.

- Wyrok ten jest nieprawomocny – został zaskarżony i będzie w przyszłości przedmiotem orzekania Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) - napisał Jarosław Neneman.

Czytaj również: Gmina nie zapłaci VAT od aportu do spółki komunalnej >>

W oczekiwaniu na stanowisku NSA

I przytoczył odmienny wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 5 września 2023 r. (sygn. I SA/Go 150/23), zgodny ze stanowiskiem fiskusa. Skargę do WSA złożyła gmina, która wykonuje zadania własne z zakresu gminnego budownictwa mieszkaniowego za pośrednictwem spółki i zamierza wnieść do tej spółki nieruchomość. Sąd stwierdził, że wykonywanie przez spółkę zależną od gminy (poprzez większościowy udział w kapitale zakładowym spółki) zadań tej gminy nie wyłącza automatycznie takiej działalności z opodatkowania VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. W efekcie WSA uznał, że przy czynności wniesienia aportem nieruchomości do spółki gmina wystąpi w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Ten wyrok również został zaskarżony do NSA.

Według Jarosława Nenemana zanim ministerstwo podejmie jakiekolwiek działania, poczeka na stanowisko NSA.

- Ewentualne działania dotyczące jednolitego traktowania czynności w obszarze będącym przedmiotem interpelacji będą rozważane po analizie wyroków NSA, które zapadną w związku ze złożonymi kasacjami od wyroków WSA, w sprawach traktowania aportów wnoszonych przez JST do utworzonych przez nie spółek komunalnych - stwierdził. 

 

Sprawdź również książkę: Krajowy System e-Faktur (KSeF). Pytania i odpowiedzi + SZKOLENIE ONLINE ebook >>


Działalność gospodarcza czy zadania publiczne

Joanna Rudzka, doradca podatkowy, pełnomocnik w sprawie przed WSA w Gdańsku (sygn. I SA/Gd 682/23) zwraca uwagę, że ministerstwo powinno rozróżnić, że gminy - wnosząc aport - mogą działać w odmiennym charakterze: wykonywać zadania publiczne albo prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania publiczne. 

- Organy podatkowe automatycznie uznają, że wkład niepieniężny jest zawsze opodatkowany VAT. Tymczasem w mojej ocenie, co potwierdza również część sądów, należy rozróżnić dwie odmienne sytuacje. Pierwsza to taka, w której gmina wykonuje zadania o charakterze gospodarczym, np. w zakresie wodociągów czy kanalizacji, i wniesienie aportu ma związek z działalnością gospodarcza. Aport podlega wówczas VAT, ale gmina ma prawo do odliczenia podatku, więc co do zasady jest to dla niej neutralne. Inaczej będzie w przypadku, gdy gmina działa jako organ władzy publicznej i wykonuje zadania niezwiązane z działalnością gospodarczą, np. z zakresu mieszkalnictwa. W takiej sytuacji aport nie powinien być opodatkowany VAT. Gmina nie ma prawa do odliczenia VAT przy nabyciu przedmiotu aportu (np. gruntów przekazanych jej w czasie tworzenia samorządu terytorialnego w Polsce) ani spółka do której wniesiono aport, nie może odliczyć VAT od otrzymanego wkładu (nie ma ona bowiem sprzedaży opodatkowanej VAT, związanej z tym zakupem). W efekcie żądany przez organy podatkowe VAT od aportu znacznie zwiększa koszty inwestycji – mówi Joanna Rudzka.

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.