Co oznacza w praktyce uchylenie od 2014 r. przepisów art. 30 ust. 3 ustawy o VAT?

Co do zasady chodzi o sytuacje, gdy podatnik występuje w danej transakcji jedynie w imieniu klienta reguluje należność za faktycznego nabywcę, ale sama faktura powinna być wystawiana bezpośrednio na rzecz tego klienta.

Pytanie

Pytanie dotyczy VAT od 2014 r. - prawidłowego rozróżnienia dwóch sytuacji – kiedy mamy do czynienia ze zwrotem wydatków nieuprawniających do odliczenia VAT, a kiedy powinniśmy stosować refakturowanie/odsprzedaż?
Z czego to nieuprawnienie wynika praktycznie?
Czy tylko z faktu, na kogo został wystawiona faktura przez podmiot, który fizycznie wykonał usługę, sprzedał towar?
Chodzi o dodany art. 88 ust. 1a u.p.t.u., w którym prawodawca postanowił doprecyzować, że nie można odliczać VAT od wydatków, o których mowa w art. 29a ust. 7 pkt 3 u.p.t.u., tj. wydatków poniesionych przez podatnika "w imieniu i na rzecz innego podmiotu". Zwrot tego typu wydatków (kosztów) nie podlega opodatkowaniu VAT. Wydatki są zwracane podatnikowi przez podmiot, w imieniu którego zostały poniesione, a za które podatnik tylko zapłacił a nie z nich korzystał. Nie są one jednak zwracana na zasadzie tzw. refakturowania, lecz właśnie w oparciu o instytucję zwrotu wydatków, np. na podstawie noty obciążeniowej. Podatnik nie powinien odliczać VAT od przedmiotowych wydatków.
Czy zasadnicze znaczenie ma tu fakt, na kogo np. usługodawca faktyczny tej usługi wystawił fakturę?
Jeżeli przyjmiemy, że wystawił on fakturę na podmiot, który faktycznie skorzystał z usługi, a nie na nas, my tylko zapłaciliśmy za tę usługę, to czy należy zaksięgować tę fakturę na koncie przejściowym i notą obciążyć tego kontrahenta?
Co będzie jak usługodawca faktyczny wystawi fakturę na nas?
Czy mamy obowiązek wystawienia faktury VAT i prawo odliczenia VAT z zakupu, gdy będziemy refakturować/odsprzedawać tę usługę lub towar?
Do tej pory funkcjonował art. 30 ust. 3 u.p.t.u., zgodnie z którym w przypadku, gdy podatnik, działając "we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej", bierze udział w świadczeniu usług, podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia usług, pomniejszona o kwotę podatku. Według treści art. 28 Dyrektywy VAT zgodnie z jego dyspozycją, w przypadku, kiedy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten nabył i wyświadczył te usługi. Oznacza to, że podmiot "refakturujący" daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi. Przerzucenie kosztów na inną osobę, nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie. Konsekwencją uznania podatnika biorącego udział w odsprzedaży usługi za świadczącego, jest wystawienie przez niego faktury dokumentującej wyświadczenie tej usługi.
Co oznacza w praktyce uchylenie przepisów o refakturowaniu od 2014 r., tj. art. 30 ust. 3 u.p.t.u.?

Odpowiedź

Co do zasady chodzi o sytuacje, gdy podatnik występuje w danej transakcji jedynie w imieniu klienta (np. często posiada pełnomocnictwa), reguluje należność za faktycznego nabywcę, ale sama faktura powinna być wystawiana bezpośrednio na rzecz tego klienta

Uzasadnienie

Tu w pierwszej kolejności należy wskazać, że Jak wynika z art. 8 ust. 2a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., w przypadku, gdy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuję się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Ten przepis od 1 stycznia 2014 r. nie ulega zmianie.
Co do zasady refakturujący nie korzysta z danej usługi, a odbiorcą usługi jest podmiot, na którego usługa ta jest refakturowana. Czyli refakturujący z jednej strony kupuje usługę (jest usługobiorcą), z drugiej strony refakturujący świadczy usługę (jest usługodawcą). Podkreślić tu należy, że refakturujący działa we własnym imieniu ale na rachunek osoby trzeciej. Refakturowanie jest rodzajem odsprzedaży usług w sytuacji, gdy jeden z podmiotów nabywa daną usługę i następnie ją sprzedaje, przy czym sprzedawca nie jest bezpośrednim usługodawcą.

Od 1 stycznia 2014 r. zostaje uchylony art. 30 ust. 3 u.p.t.u. zgodnie, z którym w przypadku, gdy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia tych usług, pomniejszona o kwotę podatku.
Od 1 stycznia 2014 r. zacznie obowiązywać z jednej strony art. 29a ust. 7 pkt 3 u.p.t.u. zgodnie, z którym podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Z drugiej strony art. 88 ust. 1a u.p.t.u. zgodnie, z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do wydatków, o których mowa w art. 29a ust. 7 pkt 3, czyli kwot otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Tu należy podkreślić, że w obu tych przepisach chodzi o wydatki poniesione w imieniu i na rzecz nabywcy (usługobiorcy). Czyli nie są to te wydatki ponoszone we własnym imieniu ale na rachunek osoby trzeciej, które co do zasady mogą być przez podatnika refakturowane.

Wynika, że wydatki ponoszone przez podatnika w imieniu i na rzecz osoby trzeciej z jednej strony nie wchodzą do podstawy opodatkowania, z drugiej strony ponosząc takie wydatki podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z nimi związanymi.

Pojawia się pytanie jakie to są wydatki ponoszone w imieniu i na rzecz osoby trzeciej i jak powinny być udokumentowane.
Jak wynika z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 kwietnia 2013 r., IPPP1/443-49/13-2/PR, wydatki ponoszone w imieniu i na rzecz klienta (interpretacja dotyczyła zwrotu opłat sądowych) nie stanowią podstawy opodatkowania podatkiem VAT, a rozliczenie tego typu opłat pomiędzy stronami dokonywane będzie na podstawie not obciążeniowych.
Co do zasady chodzi o sytuacje, gdy podatnik występuje w danej transakcji jedynie w imieniu klienta (np. często posiada pełnomocnictwa), reguluje należność za faktycznego nabywcę, ale sama faktura powinna być wystawiana bezpośrednio na rzecz tego klienta.

Nie będą tu natomiast zastosowania miały sytuacje, gdy faktura jest wystawiana na podatnika, a on na przykład zamierza przenieść te koszty za pomocą noty obciążeniowej.
Zmiana ta stanowi implementację przepisów Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z dnia 11 grudnia 2006 r., s. 1, z późn. zm.) – dalej Dyrektywa VAT. Jednocześnie przy refakturach, czyli usługach nabywanych we własnym imieniu ale na rzecz osób trzecich podstawa opodatkowania będzie wynikała z art. 29a ust. 1 u.p.t.u. Podstawą opodatkowania będzie wszystko co stanowi zapłatę, która usługodawca otrzyma od usługobiorcy.