Charakter prawny zwolnień przyznanych na podstawie indywidualnych interpretacji

Zwolnienie podatkowe to wyłączenie pewnej kategorii podmiotów z zakresu podmiotowego danego podatku (zwolnienie podmiotowe) lub wyłączenie z pewnej kategorii sytuacji faktycznych bądź prawnych z zakresu przedmiotowego danego podatku (zwolnienie przedmiotowe)

Taka definicja zastała zaproponowana przez W. Nykiela ( W. Nykiel, Ulgi i zwolnienia w konstrukcji prawnej podatku, 2002 r., str. 16).

W doktrynie problem budzi natomiast to, jakim typem zwolnienia są zwolnienia wprowadzone prze ustawodawcę w ramach instytucji indywidualnych interpretacji. Czy są to zwolnienia ze sfery wyłącznie prawa materialnego, czy dopuszczalne są też zwolnienia o charakterze procesowym.

J. Kabat - Rembelska i A. Kabat uważają, że zwolnienie może rodzić skutki właśnie po stronie procesowej w przypadku zastosowania się do indywidualnej interpretacji. Taką sytuacją będzie złożenie przez podatnika wniosku o wydanie decyzji, w której organ podatkowy określi lub ustali wysokość zobowiązania podatkowego, w tym podatku objętego zwolnieniem lub nadpłaty, takie działanie organu możliwe jest bowiem na mocy art. 14m §3 O. p., który stanowi, że na wniosek podatnika, który zastosował się do interpretacji, w decyzji określającej lub ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego organ podatkowy określa również wysokość podatku objętego zwolnieniem, o którym mowa w §1, albo w przypadku uiszczenia podatku w zakresie objętym tym zwolnieniem – określa wysokość nadpłaty.

Zdaniem J. Brolika: „funkcje ochronne wynikające z interpretacji odnoszą się do sfery prawa materialnego (nienaliczanie odsetek, zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku), nie zaś prawa procesowego, tj. prawa regulującego postępowanie podatkowe” (J. Brolik, Urzędowe interpretacje prawa podatkowego, Warszawa 2010). Zdaniem wspomnianego Autora indywidualne interpretacje zostały skonstruowane w oparciu o schemat: interpretacja przepisów materialnego prawa podatkowego – zastosowanie się do interpretacji materialnego prawa podatkowego- ochrona zatem także musi następować wyłącznie w zakresie materialnego prawa podatkowego. Autor zauważa także, że mając wzgląd na paradygmat racjonalnego ustawodawcy, że gdyby twórca ustawy chciał by interpretacje indywidualne wywoływały skutki w sferze prawa procesowego to bez wątpienia wprowadziłby taką regulację odnoszącą się właśnie do prawa procesowego. Skoro jednak tego nie zrobił to nieuprawnione i niczym nieuzasadnione jest doszukiwanie się takiej ochrony również w sferze prawa procesowego. Co więcej „ewentualne zastosowanie się do interpretacji określającej możliwość zastosowania prawa regulującego procesowe działania organów podatkowych oraz procesowe działania strony postępowania podatkowego mogłoby mieć wpływ tylko na ocenę zgodności z prawem aktu- decyzji, postanowienia- organu podatkowego, którego nie można zasadnie utożsamiać z obowiązkiem zapłaty podatku i odsetek od zaległości podatkowej, nawet jeżeli jest to konstytuująca zobowiązanie podatkowe decyzja o ustaleniu jego wysokości z art. 21 §1 pkt 2 ord. Pod.”- więcej na ten temat J. Brolik, op. cit., str. 182-183.