Najważniejszy dla nauczycieli będzie tzw. dozwolony użytek edukacyjny. Przeczytamy o nim więcej w art. 27 u.p.a.p.p.: Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu.
Oznacza to, że przy spełnieniu pewnych warunków możemy korzystać z utworu w szkole. Na powyższy artykuł ustawy mogą powoływać się tylko instytucje oświatowe (i naukowe). Korzystanie z utworów powinno mieć cel dydaktyczny, dotyczyć tych dzieł, które zostały już rozpowszechnione, a sporządzane egzemplarze obejmować tylko fragmenty utworów.
Jak widać, szkoła nie może korzystać z utworów w sposób dowolny tylko dlatego, że jest instytucją oświatową. Bardzo ważne jest spełnienie warunku korzystania z nich w celach dydaktycznych. Oznacza to więc, że nie odnosi się to do dyskoteki szkolnej lub obejrzenia ciekawego filmu (chyba że jego oglądanie będzie związane z realizacją konkretnego celu dydaktycznego i połączone zostanie z nauką).
Z prawa cytatu skorzystamy, gdy zechcemy stworzyć utwór, korzystając z cudzych dzieł, a potem go opublikować. Może to być artykuł do internetowej gazetki szkolnej, film opublikowany w serwisie YouTube czy prezentacja umieszczona na stronie szkoły.
Zapraszamy na szkolenie Akademia Prawa Oświatowego. Zmiany w ustawie o systemie oświaty a praktyka szkolna>>
Pamiętajmy, że w takich i podobnych sytuacjach nie możemy powołać się na dozwolony użytek edukacyjny, ponieważ nie dotyczy on utworów rozpowszechnianych poza szkołą, szerokiemu gronu odbiorców. Pewne ograniczenia istnieją niestety również w przypadku cytowania. Możemy cytować tylko te utwory, które zostały już rozpowszechnione. Dodatkowo cytowanie powinno być uzasadnione analizą krytyczną lub wyjaśnieniami, prawami gatunku czy też nauczaniem oraz:
– mieć związek z własną twórczością osoby cytującej,
– być uzasadnione konkretnym celem, który z pomocą cytatów ma zostać osiągnięty,
– tworzyć samoistną całość z resztą tworzonego dzieła.
Przy korzystaniu z cytatu nie wolno zapomnieć o konieczności wymienienia twórcy i źródła, z którego zaczerpnęliśmy cytat. Powinniśmy podać takie informacje o autorze i cytowanym dziele, aby można je było łatwo odszukać. Będą to więc nazwisko lub pseudonim autora, tytuł utworu, nazwa wydawcy, rok wydania czy też adres internetowy i data odczytania strony (wszystko zależy od rodzaju utworu, jaki przytaczamy).
Niejasne prawo autorskie szkodzi edukacji>>
Więcej w "Dyrektorze Szkoły" nr 8/2015>>