Uchybienia powodujące konieczność powtórzenia procedury
O konieczności powtórzenia procedury likwidacyjnejm określonej w art. 59 ustawy o systemie oświatym, piszą Magdalena Fota i Agata Piszko w komentarzu problemowym zamieszczonym w publikacji Prawo Oświatowe:
"W swym orzecznictwie Naczelny Sąd Administracyjny reprezentuje poglądy w zakresie konieczności powtórzenia procedury likwidacyjnej w pewnych określonych przypadkach.
Jeden z nich dotyczy sytuacji, w której stwierdzono nieważność uchwały rady gminy w sprawie likwidacji szkoły. Stwierdzenie nieważności uchwały, niezależnie od jego podstawy, odnosi taki skutek, że uchwała traci moc od dnia jej wydania (ex tunc). Sąd przyjął, iż podjęcie następnej uchwały w sprawie likwidacji tej szkoły wymaga spełnienia ponownie wszystkich warunków przewidzianych w art. 59 u.s.o. Stanowisko swoje uzasadnił swoistością procedury likwidacyjnej oraz tym, że skutki związane z likwidacją dotyczą lokalnej społeczności. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, że od daty podjęcia uchwały w sprawie likwidacji szkoły, której nieważność następnie stwierdzono, do czasu podjęcia nowej uchwały upływa znaczny czas, w którym mogą powstać zmiany dotyczące stanu faktycznego związanego z likwidacją szkoły. Dlatego też kurator oświaty musi mieć możliwość wypowiedzenia się co do zamiaru likwidacji szkoły przez organ ją prowadzący, a rodzice dzieci muszą być poinformowani w określonym przez przepis terminie o jej likwidacji. Niezachowanie warunków określonych w art. 59 u.s.o. w takim przypadku prowadziłoby do obejścia prawa (z uzasadnienia do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2004 r., OSK 328/04, ONSAiWSA 2004, nr 2, poz. 43).

Naczelny Sąd Administracyjny reprezentuje również stanowisko, zgodnie z którym zmiana terminu likwidacji szkoły, przez jego przyspieszenie, zobowiązuje organ prowadzący szkołę do zachowania w całości procedury przewidzianej w art. 59 ust. 1 i 2 u.s.o. Gdyby bowiem przyjąć, że sama zmiana terminu likwidacji szkoły nie wymaga podjęcia czynności określonych w tych przepisach, to należałoby uznać, że organy samorządowe mogłyby raz podjętą uchwałę o likwidacji (po zachowaniu wymogów ustawowych) zmieniać w dowolny sposób, mogący szkodzić lokalnej społeczności, zainteresowanej łatwym dostępem ich dzieci do szkół publicznych."

Opinia kuratora - niekoniecznie pozytywna, ale nadal obowiązkowa
Szczególną uwagę należy tutaj zwrócić na fakt, że mimo iż po nowelizacji ustawy o systemie oświaty procedura likwidacyjna nie wymaga uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty, to wciąż uchwała o zamiarze likwidacji musi zostać przez niego zaopiniowana. I - jak wspomniano wyżej - organ likwidujący placówkę musi musi uwzględnić w procesie czas potrzebny kuratorowi na wydanie stosownej opinii. Przepisy są dość lakoniczne tak w przypadku terminu, jak i formy wydania opinii przez kuratora oświaty. Tę kwestię szczegółowo analizuje Mateusz Pilich w komentarzu do ustawy o systemie oświaty. 
"Właściwym kuratorem oświaty jest kurator właściwy miejscowo ze względu na siedzibę szkoły publicznej. Powiadomienie kuratora - inaczej niż rodziców uczniów - wymaga formy pisemnej oraz nadesłania mu pełnego tekstu uchwały intencyjnej wraz z uzasadnieniem.
Zawiadomienie kuratora warunkuje prawidłowość przeprowadzenia procedury likwidacji. Na tej podstawie - gdy chodzi o szkoły i placówki samorządowe - kurator wydaje opinię, o której mowa w ust. 2 komentowanego artykułu.
Opinia, o której mowa, może być pozytywna lub negatywna, jednak w żadnym razie art. 59 ust. 2 u.s.o. nie może być interpretowany jako uzależniający likwidację od uzyskania pozytywnej opinii (zgody) kuratora oświaty.

@page_break@

Organ prowadzący może zatem nie podzielić stanowiska wymienionego organu. Natomiast brak zasięgnięcia opinii lub też zarządzenie likwidacji przed otrzymaniem opinii kuratora oświaty albo przed bezskutecznym upływem terminu do jej przedstawienia skutkuje istotnym naruszeniem prawa.
(...)
Należy przyjąć, że kurator oświaty powinien przedstawić opinię w terminie 14 dni od daty zawiadomienia go o zamiarze likwidacji, a nie jak to dotychczas przyjmowano, w jakimkolwiek momencie poprzedzającym faktyczną likwidację szkoły (tj. przed dniem 31 sierpnia roku, w którym zgodnie z uchwałą likwidacja ma nastąpić).

Merytoryczne przesłanki opinii o zamierzonej likwidacji szkoły nie zostały wprost w ustawie określone, ale nie mogą być uznane za dowolne . Pomijając odmienny charakter prawny opinii w dotychczasowym i obecnym stanie prawnym, w tym zakresie zachowuje swoją aktualność orzecznictwo sądowe.
Warto w tym miejscu przytoczyć in extenso fragment uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w którym dokonano gruntownej wykładni komentowanego przepisu:
"Kurator oświaty nie działa w tym przypadku arbitralnie, lecz jest związany konkretnymi normami prawnymi, wynikającymi m.in. z przepisu art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty [...] Ale nie sposób zgodzić się z Prokuratorem Generalnym, gdy twierdzi, że przesłanki upoważniające kuratora do niewydania pozytywnej opinii w przedmiocie likwidacji szkoły ograniczają się jedynie do katalogu zawartego w art. 59 ust. 1 ustawy. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego można ich także upatrywać w art. 17 ust. 3 ustawy o systemie oświaty [...] Kurator miałby podstawę do tej swoistej negatywnej opinii również w przypadku, gdyby gmina nie dawała gwarancji wypełnienia także tych ostatnich obowiązków, poprzez zapewnienie odpowiednich środków transportu, bądź w drodze zarezerwowania w budżecie potrzebnych kwot na ewentualne pokrycie kosztów dojazdów uczniów do szkół. To samo należy odnieść do obowiązku gminy, płynącego z art. 17 ust. 3a ustawy, regulującego szczególne uprawnienia dzieci niepełnosprawnych. Wyliczenie powyższe nie jest - zdaniem Trybunału Konstytucyjnego - wyczerpujące, ale każdorazowa "negatywna opinia" kuratora w przedmiotowej kwestii musi wskazać [...] podstawę prawną, nakładającą na organ prowadzący szkołę konkretny obowiązek, związany z zapewnieniem uczniom likwidowanej szkoły zrealizowania wszystkich tych uprawnień, które wynikają z norm prawnych zawartych w ustawie o systemie oświaty lub w innych ustawach. Dopiero bowiem niewykonanie lub realna groźba niewykonania takiego konkretnego, wyraźnie wskazanego w ustawie obowiązku, mogłaby prowadzić do odmowy wydania pozytywnej opinii" . Powyższy tok rozumowania Trybunału Konstytucyjnego był dotychczas w pełni aprobowany w judykaturze".

Źródła:
Magdalena Fota, Agata Piszko, Prawne aspekty związane z likwidacją szkół i placówek publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, opublikowane w publikacji Prawo Oświatowe;
Mateusz Pilich, Ustawa o systemie oświaty. Komentarz,  Wydanie 4., Warszawa 2012. 

Przydatne akty prawne:
 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572)

O likwidacji szkół pisaliśmy m.in. w artykułach: 
 2300 placówek do likwidacji - publikujemy najnowsze dane
Zamiast likwidacji przekształcenie
Brak skutecznego zawiadomienia o likwidacji szkoły pozwala na podważenie uchwały

O likwidacji w kontekście zmian w zatrudnianiu nauczycieli:
Nauczyciel może odmówić pracy w placówce, którą przejął inny organ niż samorząd
 Zwalniając nauczyciela dyrektor musi się kierować dobrem szkoły

Problemowi likwidacji poświęcony jest także kwietniowy numer czasopisma "Dyrektor Szkoły", w którym najnowsze dane na temat liczby likwidowanych placówek oraz przyczyn tak masowego zamykania szkół analizuje Anna Satel w artykule  Likwidacja szkół – ekonomia kontra jakość nauczania?
 Jako że kwestia ta jest wielowymiarowa i nie da się sprowadzić jedynie do analizy suchych danych statystycznych, poświęcono jej także artykuł  Likwidacja społecznie wrażliwa , w którym autorka - Danuta Muchowicz‑Hernik - przedstawia praktyczne wskazówki dyrektorów szkół, którzy wcześniej zetknęli się z problemem likwidacji.