Związki zawodowe także dla zleceniobiorców i samozatrudnionych – dziś pierwsze czytanie projektu

Sejm rozpocznie dziś prace nad rządowym projektem zmian w ustawie o związkach zawodowych, który zapewni prawo do zakładania i wstępowania do związku zawodowego wszystkim osobom wykonującym pracę zarobkową. Do tej pory z prawa tego nie mogły korzystać np. osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych i samozatrudnieni. Nowe przepisy są konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Zgodnie z projektem, tzw. koalicję związkową, czyli możliwość tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych będą mieli pracownicy i osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli spełnią następujące warunki:

1.            nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia;

2.            nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaniem tej pracy;

3.            mają interesy zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo chronione.

Chodzi szczególnie o osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak: umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług (do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu), czy umowa o dzieło. Tworzyć organizacje związkowe i wstępować do nich będą mogły także osoby prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą (tzw. osoby samozatrudnione), wykonujące pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie umowy.

Ponadto, w ramach definicji osoby wykonującej pracę zarobkową rozszerzono uprawnienia do tworzenia związków zawodowych na osoby wykonujące pracę nakładczą, które dotychczas posiadały jedynie uprawnienie do wstępowania do związków zawodowych działających już w zakładzie pracy.

W związku z rozszerzeniem prawa koalicji związkowej w projekcie przewidziano, że w liczbie członków wymaganej do realizacji uprawnień zakładowej organizacji związkowej będą uwzględniani pracownicy oraz inne niż pracownicy osoby wykonujące pracę zarobkową, gdy świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy. Organizacja związkowa będzie obowiązana przedstawiać pracodawcy, co 6 miesięcy, informację o liczbie członków, pod rygorem zawieszenia uprawnień organizacji związkowej do czasu wykonania tego obowiązku. Pracodawca będzie mógł skontrolować podaną przez związek liczebność związku i zgłosić względem niej pisemne zastrzeżenie, a ostatecznego ustalania liczebności organizacji związkowej dokona, po przeprowadzeniu postępowania, sąd pracy.

Projekt nowelizacji realizuje także inny wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował jeden z przepisów ustawy o związkach zawodowych. Stanowił on, że grzywnie albo karze ograniczenia wolności podlega ten, kto w związku z pełnioną funkcją związkową kieruje działalnością sprzeczną z ustawą. W projekcie nowelizacji dostosowano przepisy do zaleceń Trybunału Konstytucyjnego.

Nowelizacja ustawy ma wejść w życie po 6 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem jednego artykułu, który zacznie obowiązywać po 12 miesiącach od daty publikacji.