Zmiana decyzji ws. przyznanego świadczenia - ile czasu będzie miał ZUS?

ZUS będzie miał 5 lat na zmianę własnej decyzji przyznającej wcześniej prawo do świadczeń, a 10 lat, jeśli została wydana w wyniku przestępstwa - czytamy w Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Tak wynika z uchwalonej 10 lutego 2017 r. ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja uwzględnia wskazówki zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (sygn. akt K 5/11) stwierdzającym niezgodność z ustawą zasadniczą art. 114 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (w brzmieniu opubl. w Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227). Zaskarżony art. 114 ust. 1a stanowił, że art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się odpowiednio, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okaże się, iż przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości. Odpowiednio stosowaną miała być w tym przypadku norma, która pozwala na wznowienie postępowania przed organem rentowym i wzruszenie prawomocnej decyzji przyznającej prawo do emerytury bądź renty. Art. 114 ust. 1 przewiduje bowiem, że prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej albo z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub zostaną ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem owej decyzji, mające wpływ na samo prawo do świadczeń bądź na ich wysokość.

Niezależnie od linii orzeczniczej Sądu Najwyższego wskazującej na konieczność zawężającej wykładni art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej, ugruntowała się praktyka wznawiania postępowania i wzruszania prawomocnej decyzji z tego powodu, że ZUS odmiennie ocenił uprzednio przedłożone dowody albo inaczej zaklasyfikował te fakty, które wcześniej traktował jako uzasadniające przyznanie określonych świadczeń. Art. 114 ust. 1a był przy tym zazwyczaj stosowany jako podstawa prawna umożliwiająca negatywną weryfikację, tj. zmianę czy wręcz uchylenie decyzji korzystnych dla osób zainteresowanych.

Teraz to się zmienia. Znowelizowany art. 114 stanowi, że ZUS będzie miał 10 lat na podważenie swojej decyzji, jeśli została wydana w wyniku przestępstwa, dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe, i gdy decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie.

ZUS będzie miał 5 lat na uchylenie decyzji i wznowienie postępowania, jeśli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość albo gdy decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność.

Trzyletni termin przewidziany jest na weryfikację wypłacanych świadczeń będzie miał ZUS w przypadku, gdy przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek jego własnego błędu.

ZUS będzie mógł podjąć postępowanie wznowieniowe na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu. Nowela wprowadziła analogiczne zmiany do ustaw o ubezpieczeniu społecznym rolników, o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.