Wolny dzień 12 listopada łamie zasadę lojalności

Dzisiaj senatorowie zagłosują nad ustawą o ustanowieniu święta narodowego z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości RP. Senackie Biuro Legislacyjne ostrzega, że ustawa może być sprzeczna z zasadą demokratycznego państwa prawnego, czyli art. 2 Konstytucji.

Główny Legislator Senatu Jakub Zabielski zauważa, że trzeba brać pod uwagę dalszy kalendarz prac nad ustawą, czyli stanowisko Sejmu w odniesieniu do stanowiska Senatu, czas dla Prezydenta na podpisanie ustawy i zarządzenie jej ogłoszenia oraz czas na publikację aktu.

Czytaj nowe informacje: 12 listopada jednak wolny dla handlu? Senat poprawił ustawę >

Uchwalenie zbyt późno

Zasada bezpieczeństwa prawnego jest równoznaczna zasadzie lojalności państwa wobec obywateli. Opiera się ona na założeniu określonej pewności prawa, przewidywalnym postępowaniu organów państwa oraz poszanowaniu przez ustawodawcę istniejących stosunków prawnych.

W związku z tym, że akt został uchwalony późno, co więcej w sposób zaskakujący dla adresatów, nie daje im tym samym możliwości dostosowania podjętych już decyzji (organizacyjnych, prawnych, biznesowych) do zmieniającej się okoliczności prawnej.

Złamanie zasady lojalności

Zasada lojalności zajmuje w systemie wartości składających się na pojęcie demokratycznego państwa prawnego miejsce nadrzędne i ma charakter wiążący dla ustawodawcy – odstąpienie od tej zasady możliwe jest jedynie w sytuacji szczególnej konieczności uzasadnionej interesem publicznym (wyrok TK z 12 stycznia 2000 r.).

Pułapka dla adresatów

Zasada ta wyraża się m.in.: nakazem stanowienia i stosowania prawa w taki sposób, by nie stawało się ono „pułapką” dla adresatów. Zabielski uważa, że żaden z nich nie miał możliwości przewidzieć sytuacji, w której dzień 12 listopada 2018 r. będzie – w następstwie ustawy – dniem wolnym od pracy, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Zasada lojalności to również zakaz „zaskakiwania” przez prawodawcę adresatów norm prawnych (wyrok z 25 listopada 1997 r., K 26/97) oraz nakaz stanowienia i stosowania prawa w taki sposób, by obywatel mógł układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki prawne, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji.

Norma to 14 dni vacatio legis

Ekspert podaje art. 4 ust. 2 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, według którego w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni.

Główny Legislator Senatu Jakub Zabielski stwierdza, że ustawodawca przy podejmowaniu decyzji w tej kwestii nie posiada zupełnej swobody. Swobodę tę ogranicza m.in. wynikający z art. 2 Konstytucji nakaz zachowania odpowiedniej vacatio legis.