Orzeczenie to zapadło na tle następującego stanu faktycznego: inspektor pracy przeprowadzający kontrolę w związku z zaistniałym wypadkiem przy pracy wydał m.in. nakaz wstrzymania prac związanych z rozładunkiem samochodów transportowych, a także nakazał opracowanie i udostępnienie do stałego korzystania pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy autotransportera instrukcji bhp
W odwołaniu, pracodawca podniósł zarzut naruszenia przepisów ustawy z dnia z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) – dalej k.p.a. podkreślając, że decyzja nie zawierała uzasadnienia. Samo powołanie podstawy prawnej rozstrzygnięcia uniemożliwiało zaś odniesienie się do treści nakazu. Ponadto pracodawca stwierdził, że wbrew twierdzeniom protokołu kontroli w jego zakładzie pracy przestrzegane są przepisy bhp - pracownicy zostali odpowiednio przeszkoleni i wyposażeni w ubrania robocze, buty, kask oraz inne środki bezpieczeństwa. Tym samym zakwestionował zasadność nakazów.
Odnosząc się do zarzutów odwołania, okręgowy inspektor pracy nie podzielił ich zasadności i utrzymał w mocy zaskarżony nakaz.
W skardze do sądu administracyjnego pracodawca – obok zarzutów o charakterze materialnoprawnym – powołał się na naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania, bowiem okręgowy inspektor pracy w przedmiotowej sprawie rozpoznawał odwołanie od decyzji podwładnego mu inspektora pracy tej samej jednostki organizacyjnej PIP.
W ocenie rzeszowskiego WSA zarzut ten był uzasadniony. Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 404) – dalej u.p.i.p. w wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli właściwy inspektor pracy: 1) wydaje decyzje, o których mowa w art. 11 pkt 1-4, 6 i 7 oraz art. 11a; 2) kieruje wystąpienia, o których mowa w art. 11 pkt 8; 3) wnosi powództwa oraz wstępuje do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 11; 4) podejmuje inne działania, jeżeli prawo lub obowiązek ich podjęcia wynika z odrębnych przepisów. Środki prawne dotyczące terenowych jednostek organizacyjnych podmiotu kontrolowanego, inspektor pracy kieruje do tego podmiotu, bez względu na swoją właściwość terytorialną. Jeżeli usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości nie wymaga decyzji pracodawcy, a także gdy nie można inaczej uniknąć niebezpieczeństwa zagrażającego życiu lub zdrowiu pracowników, decyzje, o których mowa w art. 34 ust. 1, wydaje się osobie kierującej tą jednostką.
Z cytowanego przepisu wynika, że wydawanie decyzji administracyjnych przez organy inspekcji pracy może nastąpić bez względu na właściwość terytorialną, tylko wówczas, gdy dotyczy to terenowych jednostek organizacyjnych podmiotu kontrolowanego. O właściwości miejscowej inspektora pracy okręgowego inspektoratu pracy do wydania decyzji, na podstawie art. 11 u.p.i.p. przesądzać więc ma siedziba podmiotu kontrolowanego – pracodawcy, za wyjątkiem sytuacji, gdy decyzja odnosi się do terenowej jednostki organizacyjnej podmiotu kontrolowanego – w takim przypadku właściwy będzie inspektor pracy okręgowego inspektoratu pracy, na obszarze działania którego siedzibę ma owa "jednostka terenowa podmiotu kontrolowanego".
Pogląd dotyczące ustalania właściwości miejscowej organu inspekcji pracy został wyrażony w wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 12 sierpnia 2010 r., I OSK 290/10, Lex nr 745204. W wyroku tym stwierdzono, że "w sprawach dotyczących zakładu pracy właściwość miejscową ustala się według miejsca, w którym był, jest albo będzie on prowadzony. Wynika stąd, że przy ustaleniu właściwości organu bierze się za podstawę nie siedzibę zakładu pracy czy miejsce zamieszkania właściciela, ale miejsce, w którym jest prowadzona działalność".
W przedmiotowej sprawie inspektor pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy wydawał decyzję jako organ I instancji, po tym jak sporządził protokół kontroli, a jako miejsce przeprowadzenia kontroli zaznaczył "wydzieloną jednostkę organizacyjną pracodawcy". Tymczasem, jak wynika z akt sądowych, skarżący pracodawca (spółka) nie posiadał jednostek terenowych. Wadliwym było zatem przyjęcie przez prowadzącego czynności kontrolne oraz orzekającego w I instancji inspektora pracy, że miejsce wypadku przy pracy, jakiemu uległ zatrudniony przez spółkę kierowca stanowiło zarazem siedzibę "terenowej jednostki organizacyjnej" pracodawcy.
Prowadzi to do wniosku, że decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem właściwości miejscowej, co oznacza że dotknięta jest wadą z art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. Uchybienia tego nie usunął OIP, utrzymując w mocy decyzję niewłaściwego miejscowo organu, co oznacza że organ odwoławczy dopuścił się rażącego naruszenia prawa – art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. Ustalenia te uprawniały WSA do stwierdzenia nieważności zaskarżonej, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 k.p.a.
Właściwość miejscową ustala się według miejsca, w którym zakład pracy był, jest albo będzie prowadzony
O właściwości miejscowej inspektora pracy okręgowego inspektoratu pracy przesądzać ma siedziba podmiotu kontrolowanego pracodawcy, za wyjątkiem sytuacji, gdy wydawana decyzja odnosi się do terenowej jednostki organizacyjnej podmiotu kontrolowanego. W takim przypadku właściwy będzie inspektor pracy okręgowego inspektoratu pracy, na obszarze działania którego siedzibę ma owa jednostka terenowa podmiotu kontrolowanego orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 11 kwietnia 2012 r., II SA/Rz 84/12.