Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Od dnia 17 lipca 2015 r. kobieta jest na zasiłku macierzyńskim (złożony w ZUS wniosek), 2 sierpnia 2015 urodziła dziecko. Jako osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą od maja 2015 płaci składki z podwyższonej podstawy.

 Jak powinnam wyliczyć składki społeczne za lipiec 2015 r.?

Czy proporcjonalne za okres od 1 lipca 2015 r. do 16 lipca 2015 r., od podwyższonej podstawy, czy od podstawy 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego?

Odpowiedź:

ZUS przyjmuje, że przedsiębiorca może dokonać proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego tylko wówczas, gdy stanowi ją kwota najniższej podstawy wymiaru (tj. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo 30% minimalnego wynagrodzenia).

Uzasadnienie:

Zasadniczo podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – art. 18 ust. 8 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) – dalej u.s.u.s. Jedynie dla przedsiębiorców, co do których nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 18a ust. 2 u.s.u.s., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej – stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ust. 1 u.s.u.s.). Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (art. 18 ust. 9 u.s.u.s.). Ponieważ u.s.u.s. określając sposób proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odwołuje się do „kwoty najniższej podstawy wymiaru składek”, ZUS stoi na stanowisku, że proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest prawnie dopuszczalne tylko wówczas, gdy stanowi ją kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo 30% minimalnego wynagrodzenia. Zastrzec jednak trzeba, że stanowisko to jest odrzucane przez niektóre sądy o czym świadczą następujące wyroki: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia z dnia 17 maja 2011 r., III AUa 2177/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 lipca 2009 r., III AUa 908/08, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 maja 2013 r., III AUa 1510/12). Spotkać się również można wyrokami sądowymi akceptującymi stanowisko ZUS np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 11 czerwca 2014 r., III AUa 361/14.

Tym samym należy przyjąć, że składki na ubezpieczenia społeczne należne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej za okres od 1 do 16 lipca 2015 r. powinny być opłacone od proporcjonalnie zmniejszonej kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego albo od kwoty wyższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Dokonanie w przypadku przedstawionym w pytaniu proporcjonalnego zmniejszenia kwoty wyższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego może bowiem zostać zakwestionowane przez ZUS.

Magdalena Kostrzewa,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 10.08.2015 r.