1. Płatnicy zasiłku

Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej u.ś.p.u.s., prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ich wysokość ustalają oraz świadczenia te wypłacają płatnicy składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Jeśli płatnik zgłasza do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 20 osób, płatnikiem zasiłku będzie ZUS. Ponadto ZUS wypłaca zasiłki osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, jak również osobom uprawnionym do zasiłków, za okres po ustaniu ubezpieczenia (pracownikom, zleceniobiorcom, itp.).
2. Ustalenie liczy ubezpieczonych

Zgodnie z art. 61 ust. 2 u.ś.p.u.s., liczbę ubezpieczonych ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego – według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia.
Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS (Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wybrane zagadnienia, ZUS, luty 2011, str. 63, pkt 219–221) w liczbie ubezpieczonych uwzględnia się:
• pracowników (w tym również uczniów),
• podlegające ubezpieczeniu chorobowemu osoby wykonujące pracę nakładczą,
• podlegające ubezpieczeniu chorobowemu osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• podlegające ubezpieczeniu chorobowemu osoby współpracujące z osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• podlegające ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące działalność pozarolniczą,
• podlegające ubezpieczeniu chorobowemu osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.
W liczbie ubezpieczonych nie uwzględnia się natomiast:
• osób przebywających na urlopach wychowawczych i bezpłatnych,
• duchownych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu.

Przykład
Pan Jacek prowadzi działalność gospodarczą – usługi transportowe. Obecnie zatrudnia 15 pracowników i 5 zleceniobiorców, których zgłosił do ubezpieczenia chorobowego. W okresie od 8 października do 8 grudnia br. jeden pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym. W tej sytuacji na dzień 30 listopada br. liczba ubezpieczonych wyniesie 19. Nie uwzględnia się bowiem pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym. Zatem płatnikiem zasiłku w 2015 r. będzie w tym przypadku ZUS.

Przykład
Marta W. i Wojciech K. są wspólnikami spółki jawnej. Nie przystąpili do ubezpieczenia chorobowego. Spółka planuje zatrudnić 10 pracowników od stycznia 2015 r. W tym przypadku liczbę ubezpieczonych należy ustalić na styczeń 2014 r., w którym to miesiącu zatrudnione osoby zostaną zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego, ponieważ na dzień 30 listopada br. nie było żadnych osób zgłoszonych przez spółkę do tego ubezpieczenia.

Należy pamiętać, że jeżeli oddział ZUS rozpoczął wypłatę zasiłku przed dniem 1 stycznia, to kontynuuje tę wypłatę za nieprzerwany okres niezdolności do pracy w nowym roku kalendarzowym, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków swoim ubezpieczonym. W przypadku zmiany rodzaju pobieranego zasiłku po 1 stycznia, wypłaty kolejnego zasiłku dokonuje płatnik składek.

Przykład
Na dzień 30 listopada 2013 r. spółka partnerska zgłaszała do ubezpieczenia chorobowego 15 osób. Nie była więc uprawniona do wypłaty zasiłków w 2014 r. Obecnie w spółce pracuje 25 osób, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym. Na dzień 30 listopada 2014 r. liczba ubezpieczonych wyniesie więc 25 osób. Oznacza to, że firma będzie płatnikiem świadczeń w przyszłym roku. Jedna z pracownic, Joanna S. przebywa na zasiłku macierzyńskim od 9 listopada 2014 r. do 10 kwietnia 2015 r. Zasiłek ten wypłaca jej ZUS. Mimo że od 1 stycznia 2015 r. spółka będzie uprawniona do wypłaty zasiłków, to ZUS w dalszym ciągu będzie wypłacał zasiłek macierzyński. Jego wypłatę rozpoczął bowiem przed 1 stycznia 2015 r.

3. Zmiana liczby ubezpieczonych w trakcie roku

Więcej informacji w Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Materiały o podobnej tematyce:
Definicja i zadania płatnika oraz podstawa wymiaru składek
Członkowie zarządu i rad nadzorczych spółek
Obowiązki płatnika
Zasady ewidencji i identyfikacji podatników i płatników
Pracownicy i przedsiębiorcy
Osoby prowadzące działalność gospodarczą
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące
Osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności oraz ze zleceniobiorcami
Osoby przebywające na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych a ubezpieczenia społeczne
Osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
Osoby zawierające kontrakty menadżerskie i prowadzące działalność pozarolniczą
Renciści prowadzący działalność gospodarczą
Zleceniobiorcy i wykonawcy dzieł