18 grudnia 2024 r. grupa 24 senatorów złożyła projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych (druk senacki nr 237). Dzień później projekt trafił do czterech senackich Komisji: Ustawodawczej; Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Kultury i Środków Przekazu celem przygotowania sprawozdania. Termin przygotowania przez nie sprawozdania ustalono na 19 lutego.
Czytaj również: Emerytura wcześniejsza dla aktora teatru lalek, ale nie pomostowa>>
Obniżony wiek emerytalny czy wcześniejsza emerytura?
Propozycja senatorów sprowadza się do dodania nowego art. 50g w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie z nim, emerytura tancerza baletowego miałaby przysługiwać pracownikowi, który spełnia łącznie pięć warunków. Po pierwsze - posiada tytuł zawodowy tancerza baletowego. Po drugie - osiągnął wiek emerytalny wynoszący 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn. Po trzecie - osiągnął wiek emerytalny w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia. Po czwarte - posiada wymagany okres zatrudnienia na zasadach określonych w art. 50h, co najmniej 20 lat i po piąte - nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, do dochodów budżetu państwa.
Co ciekawe, senatorowie zaproponowali dopisanie nowego art. 50g do art. 25 ust. 1b, co oznacza, że tancerze baletowi mieliby zasilić grupę wcześniejszych emerytów, którym ZUS pomniejsza emeryturę powszechną o kwoty wypłaconych emerytur wcześniejszych.
Z kolei w myśl dodawanego art. 50h, za okresy zatrudnienia tancerza baletowego uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na stanowisku tancerza baletowego w zespołach baletowych lub zespołach tanecznych w instytucjach artystycznych prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 87), będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym, że okresy te uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Co ważne, za okresy zatrudnienia tancerza baletowego uważa się ww. okresy pozostawania w stosunku pracy, w czasie których pracownik pobierał zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy.
Autorzy projektu proponują ponadto w art. 3 projektu, by przy ustalaniu okresów zatrudnienia, o których mowa w dodawanym art. 50g ust. 1, uwzględniać również okresy pozostawania w stosunku pracy przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
Projekt zawiera również zmianę ustawy o emeryturach pomostowych, a zmiana sprowadza się do wyłączenia tancerzy baletowych z grupy zawodów, w których praca jest pracą w szczególnych warunkach.
Przepisy, które miałyby wejść w życie 1 stycznia 2026 r. przewidują, że postępowanie w sprawie emerytury pomostowej, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, ma zostać umorzone. Co więcej, jak stanowi projektowany art. 4 ust. 2, przy ustalaniu prawa do emerytury, w postępowaniu wszczętym i niezakończonym przed dniem wejścia w życie tej ustawy, mają być uwzględniane warunki nabycia prawa do emerytury określone w nowym art. 50g ustawy.
- Celem projektu ustawy o zmianie ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych jest wprowadzenie do systemu emerytalnego nowej uprzywilejowanej grupy zawodowej - tancerzy baletowych. Projekt umożliwia przechodzenie na emeryturę tancerzy baletowych w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn, po przepracowaniu co najmniej 20 lat. Obniżenie wieku emerytalnego dla tancerzy baletowych spowoduje, że nie będą oni przechodzili na wcześniejszą emeryturę, w związku z tym proponuje się także wyłączenie zawodu tancerza baletowego z grupy zawodów, w których praca uznawana jest za pracę związaną z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym – napisali w uzasadnieniu autorzy projektu. Przypominają, że do 2009 r., na postawie ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin, tancerze mieli prawo do przechodzenia na emeryturę w wieku: kobiety – 40 lat i mężczyźni – 45 lat. Wiek emerytalny tancerzy podniesiono ustawą emerytalną, a w 2009 r. wprowadzono możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę tancerzy w wieku 50 lat dla kobiet i 55 dla mężczyzn.
Jak podkreślają projektodawcy, zawód tancerza baletowego jest zawodem, który nie może być wykonywany do chwili otrzymania uprawnień emerytalnych obowiązujących na obecnych zasadach. Tancerze narażeni są na ciągłe kontuzje, a ciężkie treningi i częste występy podczas spektakli wręcz wyniszczają ich organizmy. Przez wiele lat są oni narażeni na znaczne przeciążenia układu ruchu, mięśni i stawów, a w szczególności kręgosłupa. - Tancerze baletowi już w wieku 40 lat mają kłopoty, nie tylko z tańcem, ale również z poruszaniem się – przekonują. I dodają: - Tancerze baletowi stanowią niewielką grupę zawodową (439 osób w 2023 r.). Obniżenie wieku emerytalnego tej grupie zawodowej nie wpłynie na znaczny wzrost wydatków budżetu państwa.
Dziś tancerze baletowi zatrudnieni w instytucjach artystycznych podlegają ogólnym zasadom nabywania uprawnień emerytalnych (kobiety – 60 lat, mężczyźni – 65 lat). Poza tym, na mocy ustawy o emeryturach pomostowych, zostali zaliczeni do pracowników wykonujących zawód, w którym praca jest pracą w szczególnych warunkach (związaną z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym).
- Proponowane rozwiązania wprowadzą do sytemu emerytalnego nową grupę uprawnionych do emerytury, którzy ze względu na wykonywany zawód będą osiągali wiek emerytalny po ukończeniu, odpowiednio: 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn, po przepracowaniu co najmniej 20 lat w zawodzie. Ze względu na obniżenie wieku emerytalnego dla tancerzy baletowych zachodzi konieczność wyłączenia tej grupy ze stosowania przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych – napisali senatorowie.
Cena promocyjna: 53.1 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 44.25 zł
MRPiPS krytycznie o projekcie - nowy rodzaj uprzywilejowanej emerytury wcześniejszej
Projekt negatywnie ocenia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wiceminister Sebastian Gajewski w ministerialnej opinii podkreślił, że obecnie przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego tancerze baletowi mogą skorzystać z emerytury pomostowej. Co więcej, tancerze zawodowi mogą też skorzystać z instytucji przewidzianej w art. 2 pkt 5 i art. 21-23 ustawy o emeryturach pomostowych, czyli prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej przed dniem 1 stycznia 2009 r.
Jak wskazał Gajewski, przyjęcie senackiej propozycji oznaczałoby zanegowanie jednego z zasadniczych celów reformy systemu emerytalnego, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r., czyli stopniowego ograniczania możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Po drugie - projekt nie tyle przedłuża - w odniesieniu do tancerzy zawodowych - możliwość wykorzystywania par. 12 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia RM z 1983 r., lecz dla określonej grupy mieszczącej się w zbiorze tancerzy zawodowych (tj. osób posiadających tytuł zawodowy tancerza baletowego) tworzy nowy rodzaj uprzywilejowanej, wcześniejszej emerytury. Według MRPiPS, wystarczającą regulacją powinna pozostać emerytura pomostowa, która obecnie nie ma już charakteru wygasającego. Po czwarte wreszcie - proponowane tak znaczne obniżenie wieku uzyskania prawa do emerytury nie jest zasadne. Bo tancerze zawodowi (w tym baletowi), którzy z uwagi na stan zdrowia nie mogą rzeczywiście kontynuować swojej dotychczasowej pracy, mogą wystąpić do organu rentowego o ustalenie prawa do renty z tytułu częściowej zdolności do pracy.
Z kolei Sąd Najwyższy w uwagach do projektu wskazał m.in. na art. 33 ust. 2 Konstytucji, z którego wynika równe prawo kobiet i mężczyzn do zabezpieczenia społecznego, co obejmuje również zabezpieczenie emerytalne. - Wprawdzie zróżnicowany wiek emerytalny jest w Polsce wynikiem kilkudziesięcioletniej tradycji, niemniej był on zawsze uzasadniany różnicami biologicznymi lub społecznymi pomiędzy obiema płciami, bądź też szczególnymi okolicznościami związanymi z wykonywaniem określonych zawodów. Biorąc pod uwagę wyżej przywołane uzasadnienie projektu, należałoby raczej uznać, że obniżony wiek emerytalny powinien być równy dla obu płci. Oznacza to, że podjęcie decyzji o różnym wieku dla obu płci wymagałoby stosowanego uzasadnienia – zauważa SN. Nie negując samej idei szczególnego uregulowania sytuacji tancerzy baletowych, SN zwraca jednak uwagę na konieczność systemowego rozwiązania problemu tych grup zawodowych, które znajdują się w podobnej sytuacji, jak również na konieczność odrębnego uzasadnienia różnego wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn.
Zobacz w LEX: Stosowanie Konstytucji RP przez sądy na przykładzie art. 25 ust. 1B ustawy o emeryturach i rentach > >
Sprawdź również książkę: Prawo ubezpieczeń społecznych >>
A może przekwalifikowanie?
Jak zapewnił Sebastian Gajewski, ministerstwo rozumie złożone, w tym zdrowotne, uwarunkowania wykonywania pracy tancerzy zawodowych, jak również wynikającą z jej specyfiki konieczność wcześniejszego kończenia kariery zawodowej przez tancerzy. Z tego powodu – w toku trwających w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego prac nad ustawą o zabezpieczeniu socjalnym artystów zawodowych – MRPiPS zgłosiło propozycję wprowadzenia w tej ustawie dla artystów zawodowych kończących wcześniej karierę zawodową prawa do przekwalifikowania zawodowego. MRPiPS zaproponował m.in., aby programy dedykowane temu celowi, inicjowane przez ministra kultury i ochrony dziedzictwa narodowego we współpracy z ministrem właściwym ds. pracy, mogłyby być realizowane przez wybrany podmiot lub podmioty. Komponentami tych programów mogłoby być:
- wsparcie doradcy zawodowego;
- sfinansowanie szkoleń/kursów, studiów, w tym studiów podyplomowych, finansowanie kosztów zdobycia uprawnień, licencji i kwalifikacji zawartych w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji (realizowane np. w formie grantów/bonów);
- praktyki/staże u pracodawców pozwalające na zdobycie doświadczenia zawodowego w nowym zawodzie;
- subsydia dla pracodawców, którzy zatrudnialiby uczestników programu;
- dofinansowanie otwarcia własnej działalności gospodarczej i doradztwo w tym zakresie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
