Sąd Najwyższy pierwszy raz nachylił się nad problemem takich świadectw. Dlatego, że z reguły są to sprawy proste i rozwiązują je bez kłopotu kadrowcy. Tym razem przepisy reformy KAS okazały się tak niejasne, że wymagało to podjęcia uchwały.

Celnicy, którzy na mocy reformy służb celno-skarbowych zostali przeniesieni do pracy cywilnej, nie dostają świadectw służby, a to oznacza kłopoty przy zmianie pracodawcy. Formalnie bowiem nie zostali zwolnieni ze służby tylko przeniesieni do pracy cywilnej na mocy ustawy.

 

Ważne pytania

W takiej sytuacji byli m.in. Beata G. i Dariusz B. , celnicy, którzy przyjęli propozycję  przejścia na umowę o pracę. Sąd I instancji odmówił im wydania świadectwa służby za kilkanaście lat pracy.

Sąd Okręgowy w Bielsku Białej powziął wątpliwości, które wyraził w dwóch pytaniach do Sądu Najwyższego:

  • czy funkcjonariusz Służby Celno - Skarbowej, który przyjął propozycję zatrudnienia w trybie art. 171 ust. 1 pkt ustawy z 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, a skutkiem której jest przekształcenie dotychczasowego stosunku służby w stosunek pracy winien otrzymać świadectwo służby?
  • jeśli tak, to czy ten obowiązek obciąża Skarb Państwa, czy też nowego pracodawcę?

 

RPO: Świadectwo wydaje się

Do sprawy przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich.  Uważa on, że ustawa zawiera lukę, której nie udało się naprawić w wyniku wprowadzonych w 2017 r. poprawek.

W 2017 r. uchwalono co prawda przepisy, które pozwalają na wydanie świadectwa służby po „ucywilnieniu” funkcjonariusza. Ale działają one od 1 stycznia 2018 r. - podkreślił przedstawiciel rzecznika Tomasz Oklejak.

Wobec „ucywilnionych” w 2017 r. stosuje się przepisy wcześniejsze, które pozwalają na wydanie świadectwa służby tylko w przypadku zwolnienia ze służby, dyscyplinarnego wydalenia ze służby albo wygaśnięcia stosunku służbowego.

Według rzecznika, Krajowa Administracja Skarbowa usiłuje obejść ten problem wydając byłym celnikom świadectwa pracy uzupełnione o okres służby. Jest to jednak wątpliwe prawnie: świadectwo pracy i świadectwo służby to bowiem dwie różne rzeczy, tak jak służba to nie to samo co praca. Przy wyliczaniu emerytury może się okazać, że część aktywności zawodowej nie została udokumentowana właściwie.

 

SN: należy wydać świadectwo służby

Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, która sprawę rozpatrywała podjęła w tej sprawie 19 lutego br. uchwałę, z godnie z którą funkcjonariusz służby celno-skargowej otrzymuje świadectwo służby. A obowiązek wydania tego świadectwa obciąża skarb państwa reprezentowany przez właściwą izbę skarbową.

Jak uzasadnił uchwałę sędzia sprawozdawca Zbigniew Korzeniowski najistotniejszym problemem było przekształcenie służby w stosunek pracy. I było to szczególne przekształcenie, bo pracownik zachowywał zatrudnienie dzień po dniu.

- Celnikom złożono oferty przekształcenia: jeśli przyjmiecie stosunek pracy to zostajecie, jeśli nie to kończy się stosunek służbowy - wyjaśniał sędzia sprawozdawca. - Tu nie trzeba posługiwać się analogią, po prostu - z wykładni systemowej wynika, że ustaje stosunek służbowy. Przekształcenie polega na złożeniu oświadczenia woli i z tą chwilą zmieniają się reguły podporządkowania i przechodzi się na inny system emerytalny - dodał.

Czytaj: NSA: Celnicy nie musieli dostać decyzji o zakończeniu zatrudnienia>>

Uchwała ta - jak zapewnił sędzia Korzeniowski - nie pozostaje w kolizji z uchwałą 7 sędziów NSA z 1 lipca 2019 r., która stanowi, że przyjęcie przez funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej propozycji zatrudnienia i przekształcenie, dotychczasowego stosunku służby w służbie przygotowawczej lub stałej w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, nie wiąże się z obowiązkiem właściwego organu do wydania decyzji orzekającej o zakończeniu stosunku służbowego.” ( sygn. akt I OPS 1/19).

NSA podkreślił w uzasadnieniu, że  przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie przekształcenia dotychczasowego stosunku służby w służbie przygotowawczej albo stałej w stosunek pracy nie zamyka dotychczasowemu funkcjonariuszowi Służby Celnej prawa dochodzenia swych wolności lub praw na drodze sądowej.

SN stwierdził, że skoro dochodzi faktycznie do ustania stosunku służbowego, to świadectwo służby trzeba wydać. Czym innym jest jednak decyzja, o której mówi NSA.

Sygnatura akt III PZP 7/19, uchwałą z 19 lutego 2020 r.

 

Sprawdź również książkę: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian 2019. Tom I i II >>