Zakład Ubezpieczeń Społecznych uchylił prawo do świadczenia "Dobry Start”, ponieważ uznał, że na mocy rozstrzygnięcia sądowego, miejscem zamieszkania dziecka było miejsce zamieszkania matki. Tym samym ojciec pobrał to świadczenie w sposób nienależny.
Organ skupił się na sprawowaniu faktycznej opieki
W odwołaniu od tego rozstrzygnięcia wskazano, że w wyniku mediacji pozasądowej ustalono miejsce zamieszkania dziecka przy ojcu i syn faktycznie z nim przebywał. Organ utrzymał jednak pierwszoinstancyjną decyzję. W uzasadnieniu podkreślono, że zgodnie z rozstrzygnięciem sądowym dziecko miało miejsce zamieszkania przy matce. Należy zatem przyjąć, że to ona sprawowała faktyczną opiekę. Organ podkreślił, że okoliczność ta jest kluczowa, ponieważ w myśl par. 28 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu "Dobry start” (dalej jako: rozporządzenie), świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Nie zakończyło to sporu, ponieważ wydana decyzja została zaskarżona.
Zobacz również: ZUS: 1 lipca rusza kolejna odsłona programu "Dobry start"
Pominięto podstawowy cel świadczenia
Sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który wskazał, że zgodnie z par. 29 ust. 1 rozporządzenia, osoba, która pobrała nienależnie świadczenie "Dobry Start”, jest obowiązana do jego zwrotu. Organ skupił się jednak wyłącznie na treści rozstrzygnięcia sądu powszechnego oraz ustaleniu, czy skarżącemu przysługiwało prawo do świadczenia. Tym samym doszło do całkowitego pominięcia podstawowego celu rozporządzenia, jakim jest zapewnienie przez państwo pomocy w edukacji dzieci poprzez wsparcie rodzin w ponoszeniu wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego. Sąd ocenił, że przepisy o nienależnie pobranym świadczeniu, a w szczególności par. 29 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia, nie mogą być interpretowane i stosowane w sposób, który prowadziłby do rezultatów niedających się pogodzić z celem regulacji prawnej. Skoro bowiem świadczenie jest wypłacane na potrzeby dziecka, to należy wziąć pod uwagę czy zostało spożytkowane w taki sposób.
Czytaj w LEX: Zakres władzy rodzicielskiej kluczowy dla oceny wniosku w sprawie przyznania świadczenia "Dobry start" >
Sprawdź w LEX: Czy ustalone nienależnie pobrane świadczenia Dobry Start można potrącić z bieżącego świadczenia wychowawczego? >
Świadczenie ma służyć dziecku
WSA podkreślił, że świadczenie "Dobry Start" ma służyć dziecku i w rzeczywistości jest skierowane właśnie do niego. Natomiast rodzic jest jedynie podmiotem, któremu z formalnego punktu widzenia przysługuje prawo do pobrania świadczenia, które powinien spożytkować na potrzeby dziecka. Sąd stwierdził, że zgromadzony materiał dowodowy nie uprawniał organu do automatycznego uznania świadczenia za nienależnie pobrane. Organ nie sprawdził, czy przyznane i wypłacone środki zostały wykorzystane zgodnie z celem, jaki został określony przez prawodawcę. Tylko poczynienie takich ustaleń uprawniało do oceny, czy świadczenie zostało nienależnie pobrane. Natomiast w sytuacji ustalenia, że środki zostały przeznaczone na pokrycie wydatków związanych z potrzebami dziecka, nie można stwierdzić, że w sprawie zaistniała podstawa do uznania świadczenia za nienależnie pobrane. Mając powyższe na uwadze, WSA uchylił zaskarżoną i poprzedzającą ją decyzję.
Wyrok WSA w Gliwicach z 5 czerwca 2024 r., sygn. akt II SA/Gl 412/24, prawomocny
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
