Ustawa z 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadziła na stałe do porządku prawnego zasadę, że przewodniczący powiatowego lub miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje niezwłocznie zaświadczenie potwierdzające złożenie wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu (art. 6bb ust. 3). Ma też określić w zaświadczeniu termin ważności dotychczasowego orzeczenia.

Czytaj również: Przepisy o dłuższej ważności orzeczeń już obowiązują>>

Pracownik nie musi przedstawić zaświadczenia

Jednak przepisy nie zobowiązują pracownika z niepełnosprawnością, że ma to zaświadczenie przedstawić pracodawcy – ustawa nie zakłada takiego mechanizmu, a ten nie może tego od pracownika żądać. – Ustawodawca nie dał instrumentarium m.in. pracodawcom, jak mają traktować ten dokument, jaki charakter ma zaświadczenie, jak je należy stosować i wprowadzić w życie – zauważa Mateusz Brząkowski, radca prawny prowadzący własną kancelarię.

W przepisach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych art. 2a mówi o zaliczeniu do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Nie ma mowy o zaświadczeniu wydanym przez zespół orzeczniczy o złożeniu wniosku o nowe orzeczenie z datą ważności poprzedniego.

Paweł Niewiarowski, wiceprezes Zarządu Feel Comfort uważa, że wprowadzone przepisy o przedłużeniu ważności orzeczeń są tylko doraźnym rozwiązaniem. - Jego skuteczność i długofalowe skutki będą zależały od dwóch kluczowych czynników: jak zostaną one wdrożone w praktyce oraz od tego, czy towarzyszyć im będą dalsze reformy systemu orzecznictwa - podkreśla. Dodaje, że jeżeli ustawodawca nie podejmie dalszych kroków, to istnieje kilka bardzo realnych zagrożeń dla pracodawców, instytucji oraz całego systemu dofinansowań do pensji pracowników z niepełnosprawnością.

 

Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe
Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe

Sprawdź  

Pracodawca nie może żądać zaświadczenia

Kilka dni temu PFRON wydał komunikat, w którym poinformował o tym, co trzeba zrobić, aby dalej ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń lub refundację składek ZUS czy KRUS. - Jeśli jesteś pracodawcą, który ubiega się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, to abyś mógł dalej korzystać z tego wsparcia, powinieneś otrzymać od pracownika:

  • kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że pracownik złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia oraz określi termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a następnie
  • kopię nowego orzeczenie, gdy zostanie wydane. Istotne jest, aby pracodawca pozyskał od pracownika informację, kiedy było wydane kolejne, ostateczne orzeczenie, aby prawidłowo zakończyć przedłużenie poprzedniego orzeczenia. Ma to znaczenie zwłaszcza, gdy kolejne orzeczenie przyznaje niższy stopień, nie wskazuje schorzeń szczególnych lub w ogóle nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej.

 

W opinii Pawła Niewiarowskiego, powyższe sformułowanie rodzi liczne wątpliwości. - Jako pracodawca powinienem monitorować ten proces, bo inaczej mogę stracić dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z niepełnosprawnością, ale nie za bardzo mogę to robić, bo to prywatna sprawa mojego pracownika. Ustawodawca liczy na zdrowy rozsądek i dialog - podkreśla. - Ciągłe zmiany terminów rodzą niepewność i zamieszanie w przepisach - dodaje. Uważa, że przepisy nie rozwiązują problemów, a dodają jedynie dodatkowych formalności wszystkim zainteresowanym.

Jak wyliczyć ważność orzeczenia o niepełnosprawności

- To bardzo dobrze, że PFRON wydał komunikat w tej sprawie, bo pracodawcy, jak wynika z rozmów w czasie szkoleń, są zagubieni i nie wiedzą, jak rozwiązywać tę kwestię. Jednak sformułowanie „powinieneś otrzymać” w kontekście pracodawcy niewiele rozwiązuję, bo dalej nie wiadomo, czy może on żądać od pracownika przedstawienia kopii zaświadczenia z zespołu ds. orzekania – mówi Mateusz Brząkowski. Zaznacza, że ważne jest prawidłowe wyliczenie w zaświadczeniu daty ważności poprzedniego orzeczenia. Ze znanych mu spraw wynika, że niekiedy jest ona błędnie ustalana przez zespół ds. orzekania. – Spotkałem się z sytuacją, gdzie orzeczenie kończyło się pracownikowi w maju, ale w myśl poprzedniej ustawy z urzędu było przedłużone do końca września. Pracownik złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia w sierpniu, a powiatowy zespół wyliczył te 6 miesięcy, o które orzeczenie się wydłuży nie od końca września, tylko od maja, czyli daty pierwotnej utraty ważności. To błąd, ważność orzeczenia powinna liczyć się od 30 września, kiedy to ustawowo ważność poprzedniego orzeczenia była przedłużona do tej daty – tłumaczy radca prawny. 

Czytaj również: PFRON: Dwie daty utraty ważności przedłużanych orzeczeń o niepełnosprawności>>

Ważna polityka informacyjna 

Mateusz Brząkowski zaleca firmom zatrudniającym osoby z niepełnosprawnością dobrą politykę informacyjną, w której będą przekazywane informacje o zmianach prawa i możliwości przedstawienia zaświadczenia z zespołu orzeczniczego. – Trzeba wyjaśniać pracownikom do jakiego celu ważne jest zaświadczenie czy przedstawienie w odpowiednim czasie kopii orzeczenia o niepełnosprawności. Warto też pamiętać, że jeśli pracownik otrzyma na zaświadczeniu błędnie wyliczoną datę ważności orzeczenia, może to skorygować w zespole orzeczniczym, bo to czynność materialno-techniczna a nie decyzja administracyjna – dodaje. Jeśli pracodawca nie otrzyma potwierdzenia ważności orzeczenia, przestanie traktować pracownika jako osobę z niepełnosprawnością, a więc np. wypisze go z ZUS-u. Mecenas podkreśla, że zapewne idea wprowadzenia zaświadczenia była dobra, ale nie przewidziano mechanizmów uściślających status tego zaświadczenia.

PFRON zachęca pracodawców, w razie wątpliwości dotyczących przedłużania orzeczeń o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności dla celów dofinansowania do wynagrodzeń lub refundacji składek ZUS/KRUS, do kontaktu na infolinii. Czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-15:00 pod numerem telefonu (22) 581-84-10 wew. 1. Można także kontaktować się telefonicznie na adres: sod@pfron.org.pl lub w systemie SODiR/Korespondencja.

– To ważne, że działa infolinia, bo może dzięki temu wielu pracodawców uniknie problemów – komentuje Paweł Niewiarowski.

 

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>


Wzory dokumentów LEX:

 

Zaświadczenie dla PFRON

PFRON w komunikacie informuje także:

Jeśli jesteś niepełnosprawnym przedsiębiorcą, niepełnosprawnym rolnikiem lub rolnikiem zobowiązanym do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika i chcesz, aby Twoje lub domownika orzeczenie było przedłużone w Systemie Obsługi Dofinansowań i Refundacji:

  • przekaż do Funduszu kopię zaświadczenia, które potwierdzi, że złożyłeś lub domownik rolnika złożył wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Zaświadczenie określi także termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
  • gdy otrzymasz nowe orzeczenie, przekaż jego kopię niezwłocznie do Funduszu. Musimy prawidłowo zakończyć okres przedłużenia poprzedniego orzeczenia. Jest to ważne zwłaszcza, jeśli nowe orzeczenie ma niższy stopień lub nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.