Wnioskodawcy mieszkającemu za granicą nie przysługują odsetki za zwłokę w obliczeniu emerytury przez ZUS, gdy składa wniosek w Polsce – w niewłaściwym oddziale ZUS.
Sprawę przeciwko ZUS wszczęła pani K., która domagała się ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. Zarzuciła bowiem ZUS-owi, że przy przeliczaniu wysokości podstawy wymiaru wziął on pod uwagę okres ubezpieczenia pomiędzy rokiem 1973 a 1982. Wnioskodawczyni w 1983 r. wyemigrowała do Holandii, gdzie zamieszkała na stałe i tam zaczęła pracować.
Pani K. w pozwie zgłosiła też roszczenie o zapłatę odsetek z tytułu nieterminowego podjęcia przez ZUS decyzji w sprawie emerytury. Wniosek został bowiem złożony już w sierpniu 2007 r., podczas gdy decyzję emerytalną ZUS podjął dopiero w lutym 2008 r. Tymczasem zgodnie z art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy obowiązany jest wydać decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu – co do zasady – 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Jeżeli tego nie uczyni, emerytowi lub renciście, któremu ustalono świadczenie z opóźnieniem przysługuje prawo żądania od ZUS zapłaty odsetek ustawowych (art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Sąd I instancji żądania pani K. oddalił, oddalona też została jej apelacja. Wnioskodawczyni złożyła więc do SN skargę kasacyjną. SN również skargę kasacyjną w tym zakresie oddalił.
Odnosząc się do roszczenia o odsetki, SN wskazał, że jest ono całkowicie bezzasadne. ZUS tylko wtedy musi opłacić odsetki za zwłokę w wydaniu decyzji emerytalnej lub rentowej, gdy zwłoka wynikła z jego winy.
Tymczasem to z powodu działań wnioskodawczyni sprawa się tak znacząco przedłużyła. Wniosek o emeryturę polską powinien być złożony w instytucji ubezpieczeniowej właściwej dla miejsca zamieszkania. Skoro miejsce zamieszkania wnioskodawczyni było w Holandii, to wniosek powinien był złożony do instytucji holenderskiej. Nawet składając wniosek w Polsce, należy go kierować do I oddziału ZUS w Warszawie, który jest właściwy do rozpatrywania spraw osób zamieszkałych m.in. w Holandii. Zaś wnioskodawczyni złożyła wniosek do oddziału ZUS w Poznaniu – gdzie przed emigracją mieszkała.
W efekcie wydłużyło to znacząco procedurę, gdyż najpierw poznański oddział musiał przekazać sprawę do Warszawy, a warszawski oddział musiał wystosować zapytanie do właściwej holenderskiej instytucji ubezpieczeniowej, która dopiero potwierdziła okresy ubezpieczenia i zatrudnienia w Holandii. To znacząco wydłużyło postępowanie. Zdaniem Sądu, w tym wypadku ZUS za opóźnienie w przyznaniu emerytury nie ponosi odpowiedzialności i tym samym odsetki przysługiwać nie mogą.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013 r. (sygn. akt II UK 315/12).
Michał Culepa