Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewidują, iż wspólnicy spółek osobowych prawa handlowego są traktowani tak jak osoby prowadzące działalność gospodarczą (należą do grupy osób prowadzących tzw. pozarolniczą działalność, podlegającą obowiązkowemu oskładkowaniu). Ustawa systemowa określa początek okresu ubezpieczenia w przypadku takich osób na datę rozpoczęcia działalności pozarolniczej.
Spółka komandytowa P. zgłosiła do ubezpieczeń swojego nowego wspólnika w lipcu 2006 r., po uzyskaniu prawomocnego wpisu wspólnika do Krajowego Rejestru Sądowego. Tymczasem umowa dotycząca przystąpienia komandytariusza do spółki została notarialnie spisana pod koniec maja 2006 r.
ZUS jednak stwierdził, że nowy wspólnik powinien być zgłoszony do ubezpieczeń już w maju, bezpośrednio po zawarciu nowej umowy spółki przed notariuszem. Dlatego wydał decyzję w przedmiocie objęcia ubezpieczeniem wspólnika w okresie maj-czerwiec 2006 r. i nakazał zapłatę stosownych składek wraz z odsetkami za zwłokę.
Spółka odwołała się od tej decyzji do sądu, który oddalił odwołanie. Inaczej orzekł sąd apelacyjny, który uwzględnił apelację spółki.
Sąd Najwyższy z kolei nakazał ponowne rozpoznanie sprawy, stwierdzając m.in., że dla celów ubezpieczenia społecznego istotną kwestią jest moment rozpoczęcia działalności pozarolniczej przez wspólnika-komandytariusza. W jego wypadku podstawową cechą działalności jest posiadanie samego statusu komandytariusza, tj. wniesienie wkładu do spółki, ustalenie zakresu korzystania z jej zysków oraz określenie zakresu odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Zasadnicze znaczenie mają więc stosunki wewnętrzne w spółce komandytowej – wskazał SN.
Skoro zatem komandytariusz rozpoczyna działalność z chwilą podpisania aktu notarialnego – umowy spółki komandytowej to właśnie jest to data powstania obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego oraz opłacenia należnych składek ZUS – stwierdził SN w konkluzji orzeczenia.
Wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2012 r. (sygn. akt II UK 18/12)
Michał Culepa