Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do resortu pracy z prośbą o informację, kiedy zostanie podjęta inicjatywa ustawodawcza stanowiąca wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2015 r. (K 1/13). Chodzi o zagwarantowanie osobom pozostającym w cywilnoprawnych formach zatrudnienia oraz samozatrudnionym (którzy mają cechy pracowników) możliwości zrzeszania się w związkach zawodowych.

We wskazanym wyroku TK orzekł, że obowiązujące w Polsce unormowania ustawowe dotyczące zrzeszania się w związkach zawodowych są niezgodne z konstytucją. Podmiotem wolności zrzeszania się w związku zawodowym są bowiem pracownicy, ale w konstytucyjnym rozumieniu tego pojęcia. Zgodnie z nim, pracownikiem jest każdy, kto wykonuje określoną pracę zarobkową, pozostaje w stosunku prawnym z podmiotem, na rzecz którego ją świadczy oraz posiada takie interesy zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo chronione. Zatem osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych oraz samozatrudnione, posiadające status pracownika w znaczeniu określonym w Konstytucji, powinny mieć tę możliwość zagwarantowaną.

Obowiązujące regulacje ustawowe powinny być niezwłocznie dostosowane do wyroku TK. Z treści uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że definicja pracownika przyjęta w Kodeksie pracy nie może być wprost użyta do określania sposobu korzystania z wolności zrzeszania się w związkach zawodowych. Wyrok nie doprowadził do utraty mocy obowiązującej art. 2 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych ani modyfikacji jego obecnego brzmienia. Trybunał nie podważył bowiem wolności tworzenia związków zawodowych osób posiadających status pracownika w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych ani też osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej i możliwości wstępowania do związków zawodowych takich osób. Zgodnie z intencją Trybunału ustawodawca powinien uzupełnić badany przepis ustawy w taki sposób, aby zapewnić realizację normy konstytucyjnej z art. 59 ust. 1 w związku z art. 12 Konstytucji.

Opracowanie: Agnieszka Zatyka-Szlachcic, RPE WK

Źródło: www.rpo.gov.pl, stan z dnia 26 stycznia 2016 r.