Główny Urząd Statystyczny opublikował analizę statystyczną „Trwanie życia w 2023 r.”. Jak podkreślili jej autorzy już na wstępie, przeciętne dalsze trwanie życia jest znane przede wszystkim jako miernik używany do określenia wysokości emerytur. Tymczasem wykorzystanie tego wskaźnika w naukach społecznych jest znacznie szersze. - Coroczne prowadzenie analiz dalszego trwania życia umożliwia śledzenie zmian, jakie zachodzą w ogólnym stanie zdrowia populacji. Ponadto pozwala zobrazować warunki życia ludności panujące na danym obszarze. Przykładowo, w krajach słabiej rozwiniętych oczekiwana długość życia jest wyraźnie niższa, w porównaniu do tych bardziej rozwiniętych – zaznaczyli.
Co ważne, w tej publikacji przedstawione zostały dane dotyczące trwania życia i umieralności ludności Polski do 2023 r. - Zawarte w opracowaniu wskaźniki, dotyczące 2023 r., można interpretować jako policzone dla hipotetycznej kohorty, przy założeniu, że w całym okresie życia tej grupy ryzyko zgonu w poszczególnym wieku byłoby identyczne jak w badanym okresie – czytamy.
Czytaj również: GUS: Dalsze średnie trwanie życia kobiet wydłużyło się o 9,9 miesiąca a mężczyzn – o 8,9>>
Umieralność mężczyzn wyższa niż kobiet
Według GUS w Polsce, podobnie jak w innych krajach, umieralność wśród mężczyzn jest wyższa w porównaniu do kobiet. Skala tego zjawiska jest natomiast znacznie większa niż w większości krajów europejskich. Mimo iż w latach 90. różnica między przeciętnym trwaniem życia kobiet i mężczyzn malała (w 1991 r. – 9,2 roku; w 2001 – 8,2 roku), pierwsza dekada XXI wieku przyniosła wzrost tej wartości do 8,7 (w latach 2006-2008). Do 2014 r. spadła nieznacznie poniżej 8 lat, do 2020 r. utrzymywała się na zbliżonym poziomie, natomiast w ostatnich trzech latach obserwowane było zmniejszanie się tej różnicy. W 2023 r. wyniosła ona 7,3 roku.
Wyższa umieralność wśród mężczyzn w porównaniu do kobiet występuje w niemal wszystkich grupach wieku. Gdyby warunki umieralności utrzymywały się na poziomie obserwowanym w 2023 r., to 18 lat nie dożyłoby 0,7 proc. mężczyzn urodzonych w tym roku (w 1990 r. – 3 proc.) i 0,6 proc. kobiet (w 1990 r. – 2,2 proc.). Wraz z wiekiem zwiększa się różnica między mężczyznami i kobietami. Wieku pełnej aktywności zawodowej, tj. 45 lat nie dożyłoby 4,8 proc. mężczyzn i 1,9 proc. kobiet (w 1990 r. odpowiednio 10,7 proc. i 4,7 proc.), natomiast wieku 75 lat - 43,6 proc. mężczyzn i 22,6 proc. kobiet (w 1990 r. 63,9 proc. i 37,5 proc.). W 2023 r. przeciętne dalsze trwanie życia 15-latków wynosiło dla chłopca 60,1 roku, natomiast dla dziewczynki 67,4 roku. W porównaniu z 1990 r. jest to o 7 roku więcej w przypadku chłopców i o 5,6 roku więcej w przypadku dziewcząt. Z kolei średnie dalsze trwanie życia 45-latków wynosiło 31,9 roku dla mężczyzn i 38,1 roku dla kobiet, co w stosunku do 1990 r. oznacza wydłużenie przeciętnego trwania życia odpowiednio o 5,8 oraz 5,1 roku.
![[E-book] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/75630/978-83-8358-021-0_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Średnie trwanie życia w miastach i na wsi
W 2023 r. przeciętne trwanie życia mężczyzn zamieszkałych w miastach wynosiło 75 roku i było o 0,8 roku dłuższe niż dla mężczyzn na wsi. W przypadku kobiet zamieszkałych w miastach trwanie życia wynosiło 81,9 roku i było o 0,1 roku krótsze niż dla kobiet na wsi. Różnica między kobietami a mężczyznami mieszkającymi w miastach wynosiła 7 roku (w 1991 r. – prawie 9; w 2001 r. – 7,8), natomiast na wsi – 7,9 roku (w 1991 r. – 9,7, w 2001 – 8,8).
- Poziom umieralności w Polsce był bardzo wysoki bezpośrednio po drugiej wojnie światowej. W 1950 r. przeciętna długość trwania życia mężczyzn wynosiła nieco ponad 56 lat, natomiast kobiet prawie 62 lata. W dekadzie lat 50. obserwowano szybki spadek poziomu umieralności, a tym samym wyraźny wzrost trwania życia. Ta korzystna tendencja utrzymywała się również w następnym dziesięcioleciu, chociaż proces ten postępował znacznie wolniej. W okresie kolejnych 20 lat (lata 70. i 80.) średnia długość trwania życia mężczyzn prawie nie uległa zmianie – okresowo notowano nawet jej spadek – natomiast kobiet wzrosła zaledwie o 2 lata – podkreślają autorzy analizy. Jak dalej wskazują, dekada lat 90. przyniosła zmianę tej niekorzystnej tendencji. W latach 1991-2019 przeciętne trwanie życia wydłużyło się dla mężczyzn o 8,2 roku, a dla kobiet o 6,7 roku. Tak znaczny wzrost osiągnięto poprzez istotny postęp w zmniejszeniu ogólnego poziomu umieralności zarówno mężczyzn, jak i kobiet, w tym bardzo istotne znaczenie miał wyraźny spadek umieralności niemowląt. W 2019 r. w Polsce mężczyźni żyli średnio o 18 lat dłużej niż w połowie ubiegłego stulecia, natomiast kobiety o 20 lat dłużej.
Według GUS, notowane w latach 50. wydłużanie się przeciętnego trwania życia mężczyzn w starszym wieku uległo zahamowaniu w latach 60. Ponowny jego wzrost rejestrowano dopiero od połowy lat 80. Tym samym, w latach 1960-2019, dalsze trwanie życia 60-latka wydłużyło się o 3,4 roku (do 19,3 roku). Wśród kobiet w tym wieku notowano stały wzrost długości oczekiwanego trwania życia. Dalsze trwanie życia 60-letniej kobiety wydłużyło się w omawianym okresie o 5,5 roku (do 24,2 roku).
- Na skutek pandemii COVID-19 i związanej z nią zwiększonej liczby zgonów, trwanie życia w latach 2020 i 2021 r., uległo znacznemu skróceniu w porównaniu do 2019 r. o 2,3 roku w przypadku mężczyzn oraz o 2,1 roku w przypadku kobiet. Ta niekorzystna tendencja uległa odwróceniu w 2022 r. i trwanie życia ponownie wzrosło (w porównaniu do 2021 r. o 1,7 roku dla mężczyzn i 1,4 dla kobiet), jednak dla obu płci było wciąż niższe o 0,7 roku niż w 2019 r. W 2023 r. odnotowano kolejny wzrost trwania życia (do 74,7 roku dla mężczyzn i 82 lat dla kobiet). Jego wartość była zatem wyższa niż przed pandemią COVID-19, jak również najwyższą odnotowaną w historii Polski – czytamy.
Sprawdź również książkę: [E-book] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>
Przeciętne trwanie życia w makroregionach
Z danych GUS wynika, że w 2023 r. najdłuższym trwaniem życia, zarówno dla mężczyzn jak i dla kobiet, charakteryzował się makroregion wschodni – odpowiednio 75,1 oraz 83,2 roku. W przypadku mężczyzn analogiczną wartość (75,1) odnotowano również w makroregionie południowym. Natomiast najkrótsze odnotowano w makroregionie centralnym (73,4 roku dla mężczyzn i 81,6 roku dla kobiet). W miastach mężczyźni żyją przeciętnie dłużej niż na wsi. W makroregionie wschodnim różnica ta jest największa i wynosi 1,8 roku. Jedynie w makroregionie południowym przeciętne trwanie życia mężczyzn w miastach jest krótsze niż na wsi (o 0,6 roku). W przypadku kobiet w dwóch makroregionach trwanie życia jest wyższe wśród mieszkanek wsi, a w pięciu – w miastach.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
