Taki sam obowiązek ciążący na pracodawcy wskazano w § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higieniczno sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. W § 2 pkt 2 r.o.b.h.p. wskazano definicje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Definicja pomieszczenia higieniczno-sanitarnego została zmieniona poprzez wejście w życie z dniem 6 września 2011 r. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 sierpnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 173, poz. 1034). Do dnia 5 września 2011 r. poprzez pomieszczenia higieniczno-sanitarne należało rozumieć szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, palarnie, jadalnie, z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.
Obecnie po zmianie r.o.b.h.p., od 6 września 2011 r. poprzez pomieszczeniach higieniczno-sanitarne należy rozumieć szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.
Jak widać z porównania, po zmianach wprowadzonych z dniem 6 września z pomieszczeń higieniczno-sanitarnych zostały wyłączone palarnie.
Główną regulacją prawną opisującą pomieszczenie zwane palarnią i wymogi związane z tym pomieszczeniem do dnia 5 września 2011 r. było rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Od 6 września wymagania dla palarni jako pomieszczeń zamkniętych zostały określone w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.) – dalej u.n.u.t. Co prawda zmiana do u.n.u.t. dotycząca palarni została wprowadzona w życie z dniem 15 listopada 2010 r. poprzez dodanie w art. 2 pkt 9 definicji palarni. Jednakże od dnia 6 września 2011 r. można uznać definicję z art. 2 pkt 9 u.n.u.t. za jedyną obowiązującą definicję palarni. Zgodnie z art. 2 pkt 9 u.n.u.t. poprzez palarnię należy rozumieć wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych pomieszczenie, odpowiednio oznaczone, służące wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych zaopatrzone w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń.
Wymaganie w zakresie zapewnienia palarni wcześniej potwierdził wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2006 r. stwierdzający, że "Palarnia musi znaleźć się w każdym budynku, w którym pracuje ponad 20 osób, niezależnie od tego, ile z nich pali papierosy. Z przepisów wynika obowiązek tworzenia palarni" (II SA/Wa 1881/05). Od dnia 6 września 2011 r. powoływanie się na ww. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie jest zasadne z powodu braku obowiązku dla pracodawcy co do zapewnienia zgodnie z przepisami pomieszczenia palarni.
Ponieważ od dnia 6 września 2011 r. do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych nie zalicza się już palarni i pracodawca nie ma już obowiązku w zakresie zapewnienia pomieszczenia palarni w celu uniknięcia dyskryminacji palących pracowników, osoby palące powinny mieć wskazane miejsce przez pracodawcę do palenia. Wymagania w tym zakresie może wskazywać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 stycznia 2003 r. (II SA/Łd 1887/1999), który uznał, że wprowadzenie całkowitego zakazu palenia tytoniu jest dyskryminacją palących pracowników. Palacze powinni mieć specjalnie wyznaczone miejsca, w których mogą palić bez szkodzenia niepalącym współpracownikom.
Z drugiej strony, prawa osób niepalących w zakładzie pracy są chronione poprzez art. 5 ust. 1 pkt 4 u.n.u.t., który zabrania palenia wyrobów tytoniowych poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami w pomieszczeniach zakładu pracy.
W art. 5 ust. 3 u.n.u.t. wskazano, że właściciel lub zarządzający budynkiem zakładu pracy może wyznaczyć palarnię w pomieszczeniach zakładu pracy. Należy jednakże od razu dodać że palarnia nie będzie traktowana jako pomieszczenie higieniczno-sanitarne.
Analizując wymagania zawarte w art. 5 ust. 1 pkt 4 oraz w art. 5 ust. 4 u.n.u.t. można stwierdzić, że w pomieszczeniach zakładu pracy można wyznaczyć palarnie, ale nie ma takiego obowiązku. W przypadku gdy w pomieszczeniach zakładu pracy nie została zapewniona palarnia, palenie dla pracowników jest dozwolone tylko i wyłącznie poza pomieszczeniami zamkniętymi, a więc na zewnątrz pomieszczeń zakładu pracy.
Najnowsza zmiana u.n.u.t. została wprowadzona w życie w dniu 14 maja 2010 r. poprzez ustawę z 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 81, poz. 529). Głównym przesłaniem obowiązującej u.n.u.t. jest ochrona osób niepalących przed narażeniem na bierne palenie.
Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 3 u.n.u.t. zabrania się palenia wyrobów tytoniowych w zakładach pracy poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio do tego przystosowanymi. Zakaz ten, dotyczy pomieszczeń zakładów pracy oraz innych obiektów użyteczności publicznej.
Przepisy u.n.u.t. nie przewidują możliwości wprowadzenia przez pracodawcę bezwzględnego zakazu palenia tytoniu na terenie zakładu pracy. Zakaz ten, obowiązuje tylko poza wyodrębnionymi miejscami, co oznacza, że dopuszczalne jest palenie tytoniu w wyodrębnionych i przystosowanych pomieszczeniach. Oczywistym wydaje się więc stwierdzenie, że ochrona zdrowia przed następstwami używania tytoniu, do której należy m.in. ochrona prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, jest możliwa do zrealizowania wyłącznie poprzez wydzielenie na terenie zakładu pracy pomieszczeń dostosowanych do palenia tytoniu - palarni. Należy oczywiście od razu dodać, że po zmianach przepisów r.o.b.h.p. od dnia 6 września 2011 r. zapewnienie takiego pomieszczenia jest dobrowolne przez pracodawcę, a nie obowiązkowe.
Pracodawca, aby spełnić główne przesłanie obowiązującej u.n.u.t., jakim jest ochrona osób niepalących przed narażeniem na bierne palenie, powinien postąpić w następujący sposób:
1. zakazać palenia wyrobów tytoniowych w zakładach pracy poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio do tego przystosowanymi, poprzez dokonanie stosowanego oznakowania zakazami palenia tytoniu, do czego uprawnia go art. 5 ust. 1 pkt 3 u.n.u.t. oraz zorganizować dobrowolnie dla pracowników palarnię odpowiadającą wymaganiom przepisów u.n.u.t. lub
2. w przypadku gdy w pomieszczeniach zakładu pracy nie została zapewniona palarnia, palenie dla pracowników jest dozwolone tylko i wyłącznie poza pomieszczeniami zamkniętymi, a więc na zewnątrz pomieszczeń zakładu pracy.
Pracodawca nie powinien natomiast zezwalać na palenie tytoniu w pomieszczeniach zamkniętych zakładu pracy bez względu na ich rodzaj: pokój, korytarz, przedsionek, hol, ubikacja itp., zaniechać obowiązku oznakowania danego obiektu zamkniętego zakazami palenia tytoniu, a także tolerować palenia tytoniu w pomieszczeniach zamkniętych zakładu pracy, z wyjątkiem poprawnie zorganizowanej palarni.
Od dnia 6 września 2011 r. zniesiono rozdział 7 załącznika nr 3 do r.o.b.h.p., w którym wskazano wymagania stawiane pomieszczeniom palarni na terenie zakładu pracy, w związku z tym wymagania dla palarni pozostały jedynie określone w art. 2 pkt 9 u.n.u.t., gdzie palarnię określono jako wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych pomieszczenie, odpowiednio oznaczone, służące wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych zaopatrzone w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń.
Przepisy nie precyzują lokalizacji pomieszczenia palarni (np. odległości od stanowisk pracy), zastrzegają jedynie, że powinny być usytuowane w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego. Dlatego pracodawca może, zupełnie swobodnie, urządzić palarnię w odległym miejscu na zakładzie pracy, mając nadzieje, iż droga do przebycia zniechęci palących pracowników do korzystania z palarni.