Zagrożenia psychospołeczne dotyczą związku między organizacją pracy i jej treścią, systemami zarządzania, warunkami środowiska pracy a kompetencjami, potrzebami oraz indywidualnymi właściwościami pracownika. Stres w równym stopniu dotyczy pracowników i pracodawców.
Do grupy czynników psychospołecznych zaliczamy np.: narażenie na konflikty w pracy, pośpiech na stanowisku pracy, nadmierny wysiłek niedostosowany do możliwości pracownika, odpowiedzialność materialną, a także odpowiedzialność za innych pracowników. Wszystkie te czynniki mogą powodować stres, który z kolei bywa przyczyną wypadków i chorób. Zagrożenia psychospołeczne w pracy będą zatem w aspekcie oceny ryzyka zawodowego związane z tzw. ryzykiem stresu na stanowisku pracy.
Zobacz także: Jak pracodawcy mogą wpływać na zmniejszenie stresu u swoich pracowników?>>
Stres związany z warunkami pracy jest dziś zjawiskiem powszechnym, a przyczyny wywołujące ten stan naszego ducha są dosyć prozaiczne. Żyjemy w czasach, gdy praca zawodowa wiąże się z coraz większą odpowiedzialnością, ale i niepewnością. Jakże odległe są czasy, gdy do szkół technicznych i zawodowych przed końcem roku przyjeżdżali kadrowcy z zakładów produkcyjnych i zachęcali absolwentów, np. obiecując miejsce w hotelu pracowniczym (a w perspektywie mieszkanie), atrakcyjną stawkę godzinową czy możliwość dalszej nauki w systemie zaocznym lub wieczorowym byle tylko zechcieli przyjść do nich do pracy.
Dziś praca zawodowa kojarzona jest z ciągłą obawą o jej utrzymanie, wymaga nieustannej mobilizacji, koncentracji i doskonalenia swoich umiejętności. Praca w ciągłym pędzie, konieczność dotrzymywania terminów, mnogość napływających zewsząd bodźców, stresują nas często do tego stopnia, że przestajemy panować nad sytuacją - żyjemy i pracujemy w ciągłym napięciu.
Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), blisko połowa pracujących czuje się źle w swojej pracy, a osiem na dziesięć osób uważa, że poziom stresu związanego z pracą ciągle wzrasta. Prof. Lennart Levi ze szwedzkiego Karolinska Instituet jest zdania, że stres to pierwotny (atawistyczny) mechanizm wykształcony w systemie psychicznym człowieka pierwotnego, a także wszystkich innych zwierząt powodujący, że w sytuacji zagrażającego niebezpieczeństwa człowiek ratował się ucieczką lub walczył. Mimo, iż pierwotne zagrożenia są w dzisiejszych czasach mało prawdopodobne i nasz atawistyczny odruch “walcz albo uciekaj” jest mało przydatny, to jednak nadal funkcjonuje w naszej psychice.
Zobacz także: Długotrwały stres w pracy groźny dla naszego zdrowia>>
Do niedawna obowiązki pracodawcy w zakresie bhpracy dotyczyły głównie “technicznego bezpieczeństwa” w miejscu pracy. W latach 70. ubiegłego wieku zaczęto mówić także o zapewnieniu pracownikom komfortu. Znalazło to usankcjonowanie m.in. w konwencji nr 155 dotycząca bezpieczeństwa, zdrowia pracownika i środowiska pracy i uzupełniającym ją zaleceniu nr 164 z 1981 r. Międzynarodowej Organizacji Pracy. Zgodnie z art. 5 konwencji pracodawca ma obowiązek prowadzenia działań prewencyjnych, uwzględniających nie tylko zapobieganie wypadkom przy pracy, ale także zapewnienie ochrony zdrowia pracowników i przystosowanie procesów pracy do ich fizycznych i psychicznych możliwości.
Zobacz także: Ocena podatności na stres>>
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.