Obowiązki pracodawcy w związku z kontrolą PIP

Zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 404 z późn. zm.) kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają pracodawcy, a w zakresie bhp oraz kontroli legalności zatrudnienia - także przedsiębiorcy niebędący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy.

Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bhp oraz kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia.

W toku postępowania kontrolnego pracodawca ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy swobodny wstęp na teren zakładu oraz do obiektów i pomieszczeń, umożliwić przeprowadzenie oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy. Ma także obowiązek udostępnić inspektorowi pracy, na jego żądanie, pisemne i ustne informacje w sprawach objętych kontrolą, w tym akta osobowe i wszelkie dokumenty związane z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Pracodawca powinien umożliwić inspektorowi wzywanie i przesłuchiwanie wszystkich pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione, albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą.

W związku z przeprowadzaną kontrolą pracodawca jest obowiązany okazać inspektorowi pracy żądane dokumenty dotyczące budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, plany i rysunki techniczne, dokumentację techniczną i technologiczną, wyniki ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności oraz dostarczyć inspektorowi próbki surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą.

Kontrolę przeprowadza inspektor pracy po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia. W przypadkach określonych ustawą kontrola może być podjęta po okazaniu tylko legitymacji służbowej, jednak inspektor pracy ma obowiązek niezwłocznego doręczenia kontrolowanemu, nie później niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Pracodawca powinien zapewnić inspektorowi pracy możliwość swobodnego poruszania się po terenie podmiotu kontrolowanego bez konieczności wydawania przepustki oraz zwolnić go od rewizji osobistej - także w przypadku, jeżeli przewiduje ją wewnętrzny regulamin zakładu kontrolowanego.

Pracodawca, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy, jest obowiązany do usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie - gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bhp, a do natychmiastowego wstrzymania prac lub działalności - gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace, skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych, a także do natychmiastowego wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji - gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz do natychmiastowego zaprzestania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności - w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

Obowiązki powyższe dotyczą także przypadków stwierdzenia przez inspektora pracy, że stan bhp zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą. Wówczas pracodawca ma obowiązek zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju.

Ponadto pracodawca ma obowiązek wykonania nakazu inspektora pracy dotyczącego wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakazy inspektora pracy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Pracodawca powinien także wyciągnąć konsekwencje w stosunku do osób winnych naruszeń stwierdzonych przez inspektora pracy.

Pracodawca ma obowiązek udostępnić inspektorowi decyzje wydane przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz zapoznać z ich realizacją. Powinien zapewnić też inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, w tym udostępnić urządzenia techniczne oraz, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.

Pracodawca powinien umożliwić inspektorowi pracy kontakt i możliwość współdziałania ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi, radami pracowników i społeczną inspekcją pracy, w szczególności w zakresie informowania o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli, przeanalizowania zgłoszonych uwag i spostrzeżeń, poinformowania o wynikach kontroli i podjętych decyzjach oraz w zakresie udzielania porad i informacji z zakresu prawa pracy.

Edward Kołodziejczyk